بخشی از مقاله
چکیده
در دهه هاي اخیر، پیچیدگی نرم افزارها افزایش روز افزون داشته و تقاضا براي نرم افزار هاي قدرتمند تر بیشتر شده است. به نظر می رسد که روشهاي قدیمی دیگر جوابگوي نیازهاي در حال رشد کنونی نبوده و نیاز به ایجاد و بکار گیري روشهایی می باشد که بوسیله آن ها بتوان بر این پیچیدگی ها در زمان هاي کوتاهتر غلبه شود. از طرفی امکان کنار گذاشتن سیستم هاي نرم افزاري موجود که تا به حال مشغول سرویس دهی به مشتریان بوده اند، وجود نداشته و می بایست سیستم هاي جدید را بصورت یکپارچه و در کنار همین سیستم ها ایجاد کرد. تحقیقات درباره معماري نرم افزار، به یکی از مباحث مهم حوزه مهندسی نرم افزار تبدیل شده است و تحلیل معماري نرم افزار، یکی از موضوعات اصلی در این حوزه می باشد. ارزیابی معماري بر روي ویزگی ها و صفات کیفیتی و میزان برآورده شدن آنها تمرکز دارد.
گروه هاي تحقیقی مختلف ابتکارهایی را داشته و روش هاي مختلفی را براي ارزیابی کیفیتی معماري نرم افزار پیشنهاد داده اند.
واژه هاي کلیدي :
معماري نرم افزار ¹، روش هاي ارزیابی معماري² ، کیفیت نرم افزار ³
1‐ Software Architectur 2‐ Evaluation Methods 3‐ Software Quality
1
-1 مقدمه
تاکنون، معماري هاي متفاوتی به منظور طراحی و پیاده سازي نرم افزار، متناسب با رشد فناوري در بخش نرم افزار مورد بررسی قرار گرفته اند. این معماري ها از یک طرف برخاسته از امکانات و ماهیت سخت افزاري زمان خود بوده و از سوي دیگر بسته به نوع و نگرش در تکنولوژي ساخت نرم افزاري و انتظارات طرح شده توسط کاربران آن نرم افزار خواهند بود.
هر معماري داراي شاخص ها و ویژگی هاي منحصر بفرد بوده و نرم افزارهایی که متکی به نوع معماري پیاده سازي شده می باشند خصایص خود را از معماري به کار گرفته شده به ارث می برند.
تحقیقات اخیر نشانگر این است که معماري سازمانی به عنوان یکی از مهمترین موضوعاتی می باشد که مدیران اجرایی و مدیران اطلاعاتی به آن پرداخته اند. امروزه تعاریف متعددي براي معماري سازمانی ارائه شده است ولی تعریف مورد نظر ما در این مقاله اینگونه است:
معماري سازمانی، توصیف کاملی از سازمان می باشد و مجموعه اي است از ارائه هاي توصیفی ( مدلها ) در ارتباط با تشریح یک سازمان چندان که بتواند منطبق بر نیازمندیهاي مدیریت تولید شده و در دوره ي حیات مفیدش قابل نگهداري باشد. براي دستیابی و حفظ کارایی سازمانها، شناخت، مهندسی و مدیریت این ابعاد احتمالی، فنی و زیربنایی بسیار حیاتی است. همین ضرورت منجر به پیدایش معماري سازمانی شده است.
-2 معماري سازمانی
یک رویکرد راهبردي براي معماري سازمانی به عنوان معماري سیستمی سازمان به وجود آمده که سازمان، یک سیستم جامع شامل دیدهاي مختلفی در یک چارچوب یکپارچه می داند.
پس می توان دو نوع ویژگی براي سازمان ها در نظر بگیریم: 1-2 ویژگی سیستمی یا همان ویژگی هاي کیفی
که به عنوان مثال می توان به قابلیت توسعه، انعطاف پذیري، قابلیت نگهداري، تعامل پذیري و پایداري اشاره نمود.
2-2 ارزشهاي پیشامدي هر سازمان که به ویژگی هاي نرم هم معروفند و براي هر سیستم سازمانی به طور انحصاري قابل تعریف هستند.
به عنوان مثال می توان به اعتماد، وفاداري و هوش مصنوعی اشاره کرد.
از آنجا که معماري سازمانی وظیفه ي شناسایی و مدیریت عناصر سازمان و ارتباطات بین آنها را با استفاده از گستره ي وسیعی از مدل ها و اطلاعات عهده دار است، ویژگی هاي سیستمی سازمانها در مدلها و اطلاعات معماري سازمانی نمود پیدا می کنند و بر اساس آنها ارزیابی خواهند شد. با توجه به گستردگی سناریوهاي معماري سازمانی، پیاده سازي سناریو ها از هزینه بالاي مالی و انسانی و زمانی برخوردار است.
قبل از اینکه به تعریف معماري سازمانی بپردازیم ، بهتر است ابتدا تعریفی از سازمان داشته باشیم.
واژه سازمان از واژه (Enterprise) یا ( Organization ) بر می آید. با این حال در ادبیات معماري سازمانی واژه (Enterprise) معمولا" به مفهوم و سیعتري از واژه( (Organization اشاره می کند و علاوه بر جنبه هاي ایستا جنبه هاي پویا را نیز در بر می گیرد. براي تمایز بین این دو مفهوم ، ما واژه ي سازمان را براي (Enterprise)و واژه تشکیلات را براي( Organization )در نظر می گیریم.
2
بنا نهادن معماري اطلاعات بر اصول مدون یا مشخص یک ضرورت به شمار می آید . این اصول در واقع همان اهداف و مقاصد اصلی سازمان می باشند که به شکل محوري طرح می شوند تا در هدایت تیم معماري اطلاعات؛ راهگشا باشند.
تعریف ساده تر:
معماري سازمانی:
معماري یعنی ارائه توصیفی فنی از یک سیستم که نشان دهنده ساختار اجزاي آن؛ ارتباط بین آنها و اصول و قواعد حاکم بر طراحی و تکامل آنها در گذر زمان است.
معماري نرم افزار
انتخاب معماري مناسب فرایند تصمیم گیري
صفت کیفی
شکل : 1 الگوي کلی رسیدن به معماري مناسب
معماري سازمانی یک دید کامل از سازمان فراهم می کند و می تواند به میدان در شناخت سازمان یاري رساند.
امروزه تعاریف متعددي براي معماري سازمانی در دسترس است که تعریف مورد نظر در این مقاله عبارت است از :
معماري سازمانی، توصیف کاملی از سازمان است و مجموعه اي است از ارائه هاي توصیفی ( مدلها) در ارتباط با تشریح یک سازمان چندان که بتواند منطبق بر نیازمندیهاي کیفیت تولید شده و در دوره حیات مفیدش قابل نگهداري باشد.
سیستم هاي نرم افزاري روز به روزدر حال رشد می باشند لذا یکی از وظایف مهم توسعه دهندگان این سیستم، ارائه راه حلهایی براي سادگی فرایند توسعه و ارزیابی ویژگیهاي کیفی آنها می باشد . معماري نرم افزار به عنوان اولین محصول در فرایند توسعه نرم افزار، بهترین مرحله براي ارزیابی این ویژگی ها است.
-3 فرایند برنامه ریزي معماري سازمانی
جهت اصلاح و توسعه معماري سازمانی عموما" با استفاده از معماري مبداء، معماري هدف را مشخص کرده و متناسب با تفاوتهاي موجود در پاسخ به تغییرات مورد نیاز معماري سازمانی معماري راه حل ارائه خواهد شد. این تغییرات به دنبال شناسایی رخنه هاي موجود در معماري حرفه، معماري کاربرد، معماري اطلاعات و معماري فناوري تعیین خواهد شد. معماري راه حل در جهت ساده سازي پروژه هاي مورد نیاز براي توسعه فرایندها، سیستم هاي حرفه و سیستم هاي فنی به کار گرفته می شود.
3
در واقع معماري راه حل با در نظر گرفتن ماموریت و اهداف دراز مدت و پیشران هاي حرفه، در پاسخ به نیازها و رفع رخنه ها ایجاد خواهد شد. پیشران هاي حرفه سازمان، خود شامل فرصت ها، تهدیدها، استراتژي حرفه و بهترین تجارب می باشد. هریک از پیشران هاي حرفه، به نوعی بر ساختار و رفتار معماري سازمانی تاثیرگذار می باشد.
