بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای فعلی، موضوع اساسی تربیت انسان هایی است که خلاقانه بیاندیشند. خلاقیت مفهومی مهم و در عین حال پیچیده است. در واقع خلاقیت توانایی فرد برای تولید ایده ها، بینش ها یا پدیده های جدید و بازسازی مجدد آنها در علوم مختلف است.
از آنجایی که آموزش خلاقیت می تواند از بدو تولد آغاز گردد، هدف از این مطالعه تاثیر آموزش برنامه انیمیشن سازی ایلاستریتور بر خلاقیت کودکان پیش دبستانی است. این پژوهش از نوع مقطعی تحلیلی است که بر روی 34 کودک شش ساله انجام شد. 17 جلسه آموزش نود دقیقه ای توسط مربی آموزش دیده برای کودکان برگزار گردید. قبل و بعد از دوره آموزشی نرم افزار انیمیشن سازی، خلاقیت کودکان توسط آزمون خلاقیت تصویری تورنس-فرم الف مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش کودکان در این زمینه می تواند خلاقیت کودکان پیش دبستانی را به طور معنی داری افزایش دهد.
مقدمه
در دنیای فعلی، موضوع اساسی تربیت انسانهایی است که خوب بیاندیشند. اهداف کلی تعلیم و تربیت ناگزیر باید تغییر یابد و برای تربیت صحیح فراگیران نیاز است تا آنها آزادانه،خلاقانه و نقادانه و به طور علمی بیاندیشند - گرجیان،. - 1393 خلاقیت مفهومی مهم و در عین حال پیچیده است، زیرا استعدادی است الهی و مهمترین وجه شبه انسان با خالق می باشد.
عبور از تنگناها، غلبه بر محیط پیرامون و حل مسائل زندگی تنها با خلاقیت میسر است - سلیمانی،. - 1385 هر چند که تعریف های متعدد و گاه متضادی راجع به مفهوم خلاقیت وجود دارد، ولی در این مورد یک اتفاق نظر کلی مشاهده شده است: خلاقیت توانایی فرد برای تولید ایده ها، نظریه ها، بینش ها یا پدیده های جدید و بدیع و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه هاست و از نظر علمی ، زیباشناسی و تکنولوژی و اجتماعی با ارزش تلقی می شود - بهروزی،. - 1374 می توان گفت افراد بسیار خلاق از سه نظر با دیگران تفاوت دارند:
- 1از سطح بالایی از دانش تخصصی برخوردارند.
- 2از قدرت تفکر واگرا که به وسیله بخش پیشانی مغز میانجی گری می شود بهره مند هستند. تفکر واگرا زمانی به کار می افتد که فقط یک راه حل صحیح وجود داشته باشد. - 3قادرند انتقال دهنده های عصبی نظیر نور اپی نفرین را در بخش پیشانی خود تنظیم کنند. بنابراین به نظر می رسد بخش پیشانی در خلاقیت نقش بسیار مهمی ایفا می کند
دیرزمانی از مطرح شدن خلاقیت در روانشناسی نمیگذرد در آموزش خلاق استاد نباید به شاگرد دانش بیاموزد بلکه باید زمینه ای را فراهم کند که شاگرد خود بتواند به کسب و درک دانش ها و حکمت ها بپردازد. در این نوع آموزش باید برنامه ها به گونه ای طراحی شوند که شاگرد وادار بشود به تجربه و کشف پی در پی نکات تازه در عرصه های گوناگون بپردازد. در واقع آموزش خلاق باید فرصت ساز و فرصت طلب باشد - حجت، . - 1383 معلمان برای ایجاد کردن فضای خلاق در کلاس و پرورش توامندیهای دانش آموزانشان باید خلاقیت را بشناسند و نسبت به آن نگرشی مثبت داشته باشند.
پرورش دادن مهارت های تفکر و استدلال و خلاقیت بسیار دشوار است؛ اما این به معنای ناممکن بودن آن نیست. تحقیقات انجام گرفته در دهه های اخیر نشان می دهد که تفکر آموزش پذیر است؛ یعنی می توان دگرگونی هایی چشمگیر و پایدار در عملکرد شناختی افراد ایجاد کرد - لیزاراگا،. - 2009 آموزش مهارت تفکر نه تنها هدف اصلی آموزش و پرورش است، بلکه راهی است مطمئن برای دستیابی به اهداف دیگر است
از سالها پیش در کشور ما در حوزه خلاقیت مطالب و مباحثی مطرح واز جمله یکی از اهداف اساسی آموزش و پژوهش را شکوفایی خلاقیت دانش آموزان در هرسطحی داشته اند. خلاقیت فرآیندی ذهنی است که در افراد دارای بهره هوشی بالاتر از متوسط رخ میدهد، فرد خلاق ویژگی هایی مانند حس کنجکاوی، قدرت تخیل بالا، استقلال رای، اندیشه های انتقادی، توانایی در برقرار کردن ارتباط و انتقال ایده ها و مانند اینها را دارد تاثیر خلاقیت را شکل دادن تجربه ها در سازمان بندی های تازه می دانند و در نتیجه به خلاقیت به عنوان یک محصول توجه می کنند
یکی از پیشگامان مطالعه خلاقیت کودکان، نشان داد که تخیل و استعداد خلاق به درجات مختلف در همه کودکان وجود دارد. وی در مطالعات خود نشان دادکه نمرات تخیل به عنوان خمیر مایه خلاقیت بین سنین 4 تا چهار و نیم به اوج خود می رسد و معمولا با ورود کودک به کودکستان تا سن پنج سالگی کاهش می یابد. اثرمحدود کننده جو آموزشگاهی بر نیروز خلاق کودکان توسط پژوهشگران دیگر نیز گزارش شده است
آزمون های تفکر خلاق به طورکلی بر محور توانایی تفکر ویژه یعنی ابتکار، انعطاف پذیری، سیالی و بسط دورمی زنند و نقش اصلی در اندازه گیری را بر عهده آنها واگذار می نمایند - سجادی،. - 1381
اندرسون و کروپلی در آزمایشهای خود نشان داده اندکه افراد خلاق طبقات ادراکی گسترده ای را از محیط می گیرند و یا می توانند تولید کنند. گستردگی طبقات ادراکی یکی از مشخصات بارز افراد خلاق است، حذف و سانسور شناختی در افراد خلاق کمتر صورت می گیرد. از سوی دیگر توجه گسترده به محیط سبب می شود که فرد در آن واحد باعناصر متفاوتی سروکار داشته باشد، به اشتباه کردن و تغییر نظر و رفتار عادت کند و در نتیجه انعطاف پذیری ذهنی داشته باشد و بتواند دل به دریا بزند و راههای مختلف را آزمایش کند
آمابیل در تحقیق خود در سال 1976 خلاقیت را دارای سه مؤلفه می داند: مهارت شناختی - تخصص - ، ویژگیهای شخصیتی - تفکر خلاق - و انگیزشی که می تواند درونی و بیرونی باشد. آمابیل معتقد است محل تلاقی این سه عنصر اصلی بستر اصلی رشد خلاقیت است.
ارنستو ویلالبا، در تحقیق خود در سال2008، رویکردهای سنجش خلاقیت را به دو صورت فردی - تفکر واگرا، ویژگیهای شخصیتی - و احتماعی - بخشی - ارائه داده است.
استرنبرگ نیز در تحقیقی که در سال 1991انجام داد براساس»مدل سرمایه گذاری خلاقیت« معتقد است که که افرا د خلاق تمایل به خرید کم و توان فروش زیاد ایده ها دارند. طبق این تئوری خلاقیت مستلزم شش منبع متمایز و مرتبط به هم است:
.1 توانایی های فکری
.2 دانش
.3 شیوه های تفکر
.4 شخصیت
.5 انگیزش
.6 محیط
باکینگهام و کلیفتون - - 2001 معتقد هستند که توانمندی ناشی از خلاقیت، براساس سه عنصر هوشمندی، دانش و مهارت امکان پذیر است. پیتر دراکر نیز معتقد است که: » در خلاقیت همانند کوشش های دیگر نیاز به استعداد، دانش و مهارت دارد.« تارو چهار ویژگی ذاتی انسان را - کنجکاوی، عطش اکتشاف، شوق سازندگی، عشق آموختن - نام برده و استفاده از دانش و تخصص مبنی بر خلاقیت را برای موفقیت در قرن بیست و یکم ضروری می داند
