بخشی از مقاله
مقدمه
چون روانکاری اغلب سیستمهای اصلی ماشینآلات عمرانی (موتور ، هیدرولیک،گیربکس و انتقال قدرت)
به روش اصطکاک تر (Hydrodinamic Lubrication) انجام میگیرد(١) بنابراین روغنی که پیوسته درحال گردش و تماس با قطعات مختلف داخلی سیستم است حاوی اطلاعات جامعی در مورد فعل و انفعالات درونی سیستم بوده و این اطلاعات از طریق آزمایشهای مختلفی که روی نمونه روغن انجام می شود قابل استحصال می باشد . با تحلیل نتایج حاصله می توان علل و منشاﺀ فرسایش را شناسایی و نسبت به اصلاح آن اقدام نمود (٢) .
امروزه استفاده از این روش به عنوان ابزار قدرتمندی در کنترل وضعیت ماشینآلات علاوه بر بهره برداران ، توجه تولید کنندگان را نیز به خود جلب کرده بطوریکه ارائه خدمات پس از فروش و گارانتی را منوط به نتایج حاصل از آنالیز روغن نمودهاند .نظر به اینکه طی سالهای اخیر آزمایشگاههای آنالیز روغن نسبتاﹰ مجهزی در داخل کشور ایجاد شده ، بکار گیری این روش می تواند گام مناسبی در راستای کاهش فرسایش (افزایش عمر مفید) و کاهش هزینه های بکارگیری ، نگهداری و تعمیرات ماشینآلات باشد.
۱- کارشناس ارشد مهندسی نگهداریوتعمیرات ماشین آلات
١
٢- هدف از اجرای طرح
باعنایت به شرایط و موقعیت کار ماشین آلات عمرانی( که عموماﹰدر محیطهای پرگرد و غبار و مرطوب کار میکنند) و آثار فرسایش شدید سطوح اجزاﺀ داخلی هر یک از سیستمها بدلیل نفوذ سیلیس و آب و استفاده از روانکار نامناسب،اجرای طرح با هدف بررسی وشناسایی علل ومنشاﺀ نفوذ آلوده کنندههای مذکور به داخل سیستمهای مختلف این نوع ماشین آلات و ارائه راهکارهای مناسب جهت پیشگیری وکاهش نفوذ آن و استفاده از روانکارهای توصیه شده از سوی سازنده دستگاهها از سال ۰۸ شروع گردید(نمودار شماره ۱).
٣- آنالیز روغن
هدف اصلی از آنالیز روغن افزایش قابلیت اطمینانی و بازدهی ماشین بوده که با اعمال طولانی کردن پریودهای
:تعویض روغن و ملزومات مصرفی ، تعویض قطعات و کاهش زمان خواب ناشی از خرابی و تعمیر ،به حد اقل برسند.تحقق این امر با انجام آزمایشهای لازم جهت کنترل هویت روانکار ،آلوده کننده ها و فرسایش اجزاﺀ داخلی سیستم امکان پذیر می باشد.
-4 آلوده کننده ها
بدون تردیدآلوده کننده ها (گردوخاک ، آب و سوخت )منشاﺀاصلی ایجاد فرسایش سطوح اجزاﺀ داخلی ماشین آلات
میباشند.چگونگی نفوذ و کیفیت اثرات مخرب آنها به اختصار بیان می گردد:
٤-١- خاک سخت تر از فولاد
خاک ( سیلیس ) پس از اکسیژن فراوانترین عنصر موجود در روی پوسته زمین بوده و دارای سختی بالاتر از فولاد است که ذرات بسیار ریز آن بصورت گرد و غبار در هوا پراکنده می باشند (٥ ). با عنایت به شرایط و موقعیت کار ماشین آلات عمرانی ( محیطهای پر گرد و غبار ) در صورت طراحی نامناسب یا عدم دقت لازم در ساخت ، مونتاﮊ ، سرویس و تعمیرات ، ذرات سیلیس به داخل قسمتهای مختلف ماشین آلات ( موتور، هیدرولیک،انتقال قدرت و غیره) نفوذ کرده ( شکل شماره ١) و
موجب فرسایش شدید درسطوح اجزاﺀ داخلی سیستم می گردند (شکل شماره٢).
-2-4 آب آلوده کننده فراموش شده
آلودگی آب مخربترازآلودهکنندههایجامد بوده واغلب عامل اولیه ایجاد فرسایش سطوح اجزاﺀ داخلی ماشینآلات میباشد.آب علاوه بر اینکه بطور مستقیم روی اجزاﺀ داخلی ماشین آلات اثر گذاشته و موجب فرسایش آنها میگردد بلکه با نفوذ به داخل روانکار قادر است بیش از ٨٠ درصد عمر آن را کاهش دهد. آب ممکن است به سه صورت در داخل روانکار مشاهده شود : ١- به صورت محلول در روغن ٢- به صورت اشباع (امولسیون ) ٣- بیشتر از حالت امولسیون ( دو فاز آب آزاد و روغن امولسیون )که بیشترین اثرات فرسایش (بدلیل کاهش تراکم پذیری آب نسبت به روغن و از بین رفتن فیلم روغن هیدرودینامیک ) مربوط به این حالت میباشد همچنین بدلیل ایجاد پدیده تردی هیدروﮊنی در بلبرینگها بیشترین فرسایش ناشی از آب نیز مربوط به سطوح بلبرینگها میباشد. (شکل شماره٣)(٤) .
٤-٣- آلودگی با سوخت
آلودگی روغن با سوخت معمولادرموتورهای احتراق داخلی بدلیل نشتی پمپ انژکتور ویا کنترل ضعیف احتراق اتفاق میافتدکه موجب افزایش دما و انبساط بیش از حد پیستون در داخل سیلندر شده و منجر به فرسایش رینگ ، پیستون و جداره سیلندر می گردد( شکل شماره٤).
٢
-5 آزمایشهایانجام شده
آزمایشهای انجام شده روی هر نمونه عبارتند از : ١) آزمایش طیف نگار تابشی (نشر اتمی) با قابلیت ردیابی ١٩عنصر ٢)
آزمایش کمیت سنج ذرات (PQ) با قابلیت شناسایی ذرات آهنی با ابعاد بیش از ٥ میکرون ٣) آزمایش نقطه اشتعال ٤)
آزمایش وجود آب ٥) آزمایش گرانروی در ٤٠درجه سانتیگراد.
٦- تجزیه وتحلیل اقدامات اصلاحی
با عنایت به مطالب مذکور (موقعیت و شرایط کار ماشین آلات عمرانی ،نوع سیستم روانکاری ، نقش کیفیت روانکار و آلوده کننده ها در فرسایش سطوح اجزا داخلی سیستم های ماشین آلات عمرانی ) اینک ضمن تجزیه و تحلیل هریک از موارد مذکور ، اقدامات اصلاحی انجام شده بیان میگردد :
