بخشی از مقاله
۱- مقدمه
هر مجموعه صنعتی یا خدماتی بدون بکارگیری یک برنامه نگهـداری صـحیح از امکانـات ، بـالاخص تجهیـزات و ماشین آلات ، توانمندیهای خود را به سرعت از دست مـی دهـد. عـدم اسـتفاده مطلـوب از نیروهـای مجـرب و عـدم جایگزینی مِِتﹸد جدید در مدیریت نگهداری و مراقبت به جای روش سنتی در مجموعه های بزرگ صنعتی و ناوگانهـای عظیم ، باعث استهلاک سریع تجهیزات و ماشین آلات خواهد شد .
مطمئناﹰ هزینه های سنگین قطعات یدکی از یک سو و تعمیرات زود هنگام بعلت عـدم مراقبـت صـحیح از طـرف دیگر و همچنین کاهش خدمات یا محصول نهایی بعلت توقف های طولانی و متـوالی تجهیـزات و ماشـین آلات باعـث خواهد شد که قیمت تمام شده محصول یا خدمت بیشتر از مقدار محاسبه شده باشد.
در نتیجه ضرورت بکارگیری یک روش جدید نت (نگهداری و تعمیرات) جهت صرفه جوئی در هزینه ها و استفاده بهینه از تجهیزات و ماشین آلات برای اجرای هرچه سریعتر پروﮊه ها بیش از پیش احساس می شود.
۱-۱- مراقبت وضعیت:
مراقبت وضعیت عبارتست از اندازه گیری منظم فاکتورهای مناسبی از ماشین و مقایسه مقادیر بدسـت آمـده بـه منظور بررسی تغییرات رفتاری و سلامت ماشین .
روش های متعددی برای مراقبت وضعیت (CM) ابداع شده است از جمله : آنالیز ارتعاشات و آنالیز روغن .
1فگفمسئول CM اداره راه آذربایجان شرقی
که در یک برنامه نت (نگهداری و تعمیرات) با توجه به نوع تجهیزات و میزان دقت مورد نیاز از یک و یا ترکیبـی از روش های موجود استفاده می کنند .
۱-۲- مراقبت وضعیت ماشین آلات از طریق آنالیز روغن :
بسیاری از سیستم ها مانند بدن انسان وابسته به سیالات هستند . در واقع آنالیز روغن در حـال کـارکرد هماننـد انجام آزمایش های طبی روی خون است . برنامه آنالیز روغن نه تنها روشی مفید برای تعیین شرایط عملیـاتی روانکـار است بلکه روشی مؤثر برای ارزیابی سریع و آسان برنامه های تعمیرات و نگهداری ماشین آلاتی است کـه بـه نـوعی از
روانکاراستفاده می کنند .
۱-۳- اهداف کلی برنامه های مراقبت وضعیت از طریق آنالیز روغن :
الف ـ مراقبت و جلوگیری از آلودگی روغن به واسطه ذرات خارجی به منظور پیشگیری از آسیب قطعات.
ﺏ ـ مقایسه خواص فیزیکی و شیمیایی روغن کارکرده با روغن نو به منظور ادامه کار روغن یا تعویض آن.
ﺝ ـ آنالیز ذرات فلزی جهت تشخیص فرسایش قطعاتی که در تماس با روغـن هسـتند بـه منظـور پـیش بینـی تعمیرات .
بطور کلی برنامه مراقبت وضعیت ماشین آلات با ثبت وکنترل فاکتورهای مؤثر در سیستم موجب می شود خرابی ماشین الات به حداقل ، کیفیت تولید یا خدمات به حداکثر و هزینه ها به کمترین مقدار ممکن رسانده شود.
٢- تأثیر سیلیس در فرسایش قطعات
سیلیس به عنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی روغن در سیستمهای مکانیکی شناخته شده اسـت. ذرات سـیلیکا در شکل و ابعاد مختلف در طبیعت وجود دارد و معمولاﹰ از مواردی که در ساخت قطعات موتور و اکثر سیستمهـا بکـار رفته، سختتر میباشد. در نتیجه میتواند بر روی سطوح فولادی و فلزی خراش ایجاد نماید.
براساس شرایط محیطی که تجهیزات یا ماشینآلات در آن کار میکنند دلایل متفاوتی برای ظهـور سیلسـیم در روانکار وجود دارد. ولی بالا رفتن مقادیر سیلسیم در روغن همیشه به معنای ورود خاک بـه سیسـتم نمـیباشـد بلکـه عوامل دیگری نیز در افزایش مقدار سیلسیم نقش دارند.
با توجه به اینکه سیلیس بعنوان اصلیترین عامل تخریب ماشینآلات و تجهیزات مکانیکی میباشـد لـذا افـزایش مقادیر آن که با روش آزمایش اسپکترومتری در نتایج آنالیز نمونههای روغن مشخص میشود باید بسیار جدی گرفتـه شده و ریشه اساسی مشکل مورد بررسی قرار گرفته و راه حل مناسب در جهت کاهش آن در نظر گرفته شود.
در صفحه بعدی نمونـههـایی از افـزایش مقـدار سـیلیس و تـأثیر آن در فرسـایش قطعـات موتـور نمـایش داده میشود:(شکل ۲-۱ و ۲-۲ )
شکل۲-۱: تاثیر سیلیس بر فرسایش قطعات
مشخصات دستگاه
نوع دستگاه : ﮊنراتور
قسمت : موتور
قطعات معیوب :
پیستون ویاطاقان
مشخصات دستگاه
نوع دستگاه: بولدزر
قسمت: موتور
قطعات معیوب:
پیستون ویاطاقان
نتیجه آنالیز
واحد : PPM
Si : 60.3
Fe : 198 Cr :1.2
8.32 Pb :
9.5 Cu :
8.51 Al :
شکل ۲-۲ : تاثیر سیلیس بر فرسایش قطعات
نتیجه آنالیز
واحد: PPM
Si: 65.4 Fe:139 Cr:20.3
3.92 Pb:
8.34 Cu:
8.62 AL:
جدول ۲-۱:تأثیر سیلیس در فرسایش قطعات موتور
رد نحوه ورود سیلیس به مو وضعیت فرسایش عناصر فرسایشی توصیه
ال از طریق سیستم هوارسانی فرسایش در سیلندر، رینگ و پیس Fe ـ Cr ـ Al بازدید فیلتر هوا ـ مسیر ورودی هوا ـ
بازدید فیلترهای روغن و تعویض روغن
از طریق غیرمجرای هوا فرسایش در یاطاقانها Pb ـ Cu بازدید سیلها و واشرهای معیوب محل اندازهگ
و سرریز روغن ـ تعویض روغن
از طریق موارد »الف« و »ب فرسایش اکثر قطعات داخلی موت کلیه عناصر ردیف »الف« و » بازدید کلیه موارد »الف« و »ب«
ـ بیشترین بخشهای آسیبپذیر به دلیل نفود سیلیس: موتور
ـ بیشترین عنــاصر آسیبپذیر به دلیل نفوذ سیلیس : آهن، کروم، آلومینیوم، سرب و مس
ـ بیشترین قطعـات آسیبپذیر به دلیل نفوذ سیلیس : رینگ و پیستون و یاطاقانها
٣- آلودگی آب
آب یک آلودهکننده جهانی است و باید درست شبیه آلودگیهای ریز جامد از مایعات جدا شود. آب میتوانـد بـه حالت حل شده یا به حالت آزاد باشد خسارت ناشی از وجود آب عموماﹰ بشرح زیر میباشد:
١) خوردگی سطوح فلزی ٢) تسریع سائیدگی چسبنده ٣) سائیدگی بلبرینگها ٤) تجزیه مواد افزودنی ٥) اختلاف غلظت
٦) افزایش هدایت الکتریکی آلوده شده روغن توسط آب میتواند مشکلات مختلفی از جمله کاهش کارآئی، خرابی و آلـودگی میکروبـی را بـه
وجود آورد. در صورت وجود میزان بیشتر آب، خواص ضدخوردگی روغن کاهش مییابـد و افزودنـیهـای حـاوی روی
(Zn) از روانکار خارج میگردند و خواص روانکاری و فشارپذیری روانکار کاهش مییابد.
