بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
امروزه اهمیت تجهیزات و اقلام پزشکی در نظام سلامت جامعه بر کسی پوشیده نیست که با
پیشرفت تکنولوژي و ساخت تجهیزات پزشکی جدید سرمایه و هزینه زیادي از بخش بهداشت و درمان در این بخش صرف می شود . استفاده از تجهیزات پزشکی علاوه بر اهداف پزشکی می تواند با هدف افزایش بهره وري ، ازدیاد نکات ایمنی ، سهولت انجام امور و یا هدف کاهش بار کاري پرسنل و نیز کاهش خطرهاي احتمالی براي پرسنل ، بیماران ، بیمارستان و تجهیزات بکار رود. بنابراین اطمینان از کارکرد صحیح و موثر دستگاههاي پزشکی و همچنین صحت و سلامت آزمایش هاي بالینی و اعمال جراحی انجام شده ، استاندارد بودن این تجهیزات و وسایل از اهمیت ویژه اي برخوردار است که این امر با توجه به نقش حساس و حیاتی این تجهیزات توجه بیش از پیش و لزوم یک برنامه دقیق و مدون وکلان را در عرصه مدیریت تجهیزات پزشکی می طلبد .
از دیدگاه بسیاري از صاحبنظران و مسئولان امر تجهیزات پزشکی همه ساله بیش از 30 % از
هزینه هاي هر تخت بیمارستانی را به خود اختصاص می دهد که این رقم سهم بسزایی
از بودجه بهداشت و درمان کشور را شا مل می شود .
از بعد دیدگاه حیاتی بودن اقلام و لوازم مذکور در
نظام سلامت جامعه ، جاي شک باقی نمی ماند که یک سیستم مناسب
و شایسته جهت ساستگذاري و راهبري ، هماهنگی و نظارت بر
امور تجهیزات پزشکی مورد نیاز است .
بنابراین اطمینان و اعتماد کاربران تجهیزات پزشکی به این تجهیزات و
وابستگی روز افزون مراحل مختلف تشخیص ، درمان و مراقبت بیماران
به تجهیزات پزشکی ضرورت توجه به نگهداري وبهره برداري
مناسب از تجهیزات پزشکی را بیش از پیش روشن می کند .
اسلاید 2 :
بحث و یافته ها :
مدیریت اثر بخش در تجهیزات پزشکی مقوله اي بسیار وسیع است . می توان گفت مدیریت
تجهیزات پزشکی یعنی کاهش هزینه ها ، نگهداري و افزایش بهره وري از تجهیزات پزشکی است
. در این مقاله به بررسی و ارائه شیوه هاي مدیریتی در زمینه تجهیزات پزشکی پرداخته می شود .
1 ثبت اطلاعات و تهیه شناسنامه:
ثبت اطلاعات و تهیه شناسنامه تجهیزات پزشکی اولین و مهمترین بخش مدیریت تجهیزات
پزشکی به شمار می رود . از مزایاي تهیه شناسنامه تجهیزات پزشکی :
1 وجود اطلاعات کامل و دسته بندي شده از تعداد و انواع تجهیزات پزشکی موجود
2 اطلاع از عمر مفید تجهیزات موجود
3 بررسی تعمیرات انجام شده که می توان به یافتن معایب سیستماتیک که عموماُ پنهان و بسیار
هزینه ساز هستند ،جلوگیري از تعمیرات تکراري و هزینه هاي مرتبط با آن دست پیدا کرد
4 نحوه خدمات شرکتهاي نمایندگی را ارزیابی کرده و در
تصمیم گیریهاي مدیریتی از آن استفاده کرد.
با ارزیابی این اطلاعات می توان نسبت به برآورد هزینه سالهاي آتی با
عقد قراردادهاي سالیانه با شرکتها و ... با قاطعیت و سندیت
بیشتري تصمیم گیري نمود .
یک شناسنامه کامل باید شامل دو قسمت اصلی :
1 شناسنامه اطلاعاتی 2 شناسنامه عملیاتی باشد
اسلاید 3 :
حداقل مواردي که باید در شناسنامه اطلاعاتی منظور گردد عبارتست از :
1. اطلاعات کامل در خصوص مشخصات اولیه دستگاه از حمله نام ، مارك ، مدل ، شماره
سریال ، کشور و شرکت سازنده و ...
2. اطلاعات کامل در خصوص خرید دستگاه از جمله قیمت ، تاریخ خرید ، تاریخ نصب و
راه اندازي ، شروع و خاتمه گارانتی
PM نگهداري پیشگیرانه ))3. اطلاعات کامل در مورد کالیبراسیون دوره ای و
حداقل مواردي که باید در شناسنامه عملیاتی منظور گردد عبارت است از :
1. اطلاعات کامل در خصوص سوابق نگهداري سالانه از جمله تاریخ شروع و خاتمه ، مبلغ
قرداد ، شرکت مربوطه و ...
2. جزئیات کامل تعمیرات از زمان بروز عیب تا زمان تحویل مجدد دستگاه به بخش
3. اطلاعات کامل در خصوص خدمات کالیبراسیون از جمله فاصله زمانی کالیبراسیون ،
مقادیر قابل قبول تستها و تاریخ انجام و ...
و بازدیده هاي دورهاي با ذکر کلیه موارد بازدید و PM 4. اطلاعات کامل در خصوص
زمان انجام آنها.
اسلاید 4 :
انتخاب و خرید مناسب تجهیزات پزشکی
ازآنجا که مدیریت اثربخش دربخش تجهیزات پزشکی در درجه اول مستلزم انتخاب
صحیح تجهیزات پزشکی میباشد در زیربه برخی ازاصول خرید و انتخاب تجهیزات اشاره
میشود :
1. ارزشیابی نیاز: ابتدا باید تحلیل واقع گرایانه اي در مورد نیاز یک دستگاه صورت
گیرد براي این کار باید
الف ) نیاز یک دستگاه باید به وسیله کمیته اي متشکل از پزشکان و کادر درمانی ،
مدیران ، سرپرستان و مسئولانن واحدهاي مهندسی پزشکی و حسابداري تأییید
شود .
( use coefficient )«ضریب استفاده » ب ) ضرورت خرید را می توان با
سنجید . اگر این ضریب کمتر از 50 درصد باشد ، خرید و نصب دستگاه از لحاظ
اقتصادي مقرون به صرفه نیست.
میانگین تعداد ساعاتی که دستگاه در روز به کار گرفته می شود = ضریب استفاده
حداکثر تعداد ساعاتی که دستگاه را می توان در روز به کار گرفت .
ج ) باید با محاسبات مشخص شود چه مدت بعد از خرید سود دهی خواهد
داشت . یعنی نقطه سر به سر باید تعیین گردد.
2. انتخاب مکان نصب دستگاه : انتخاب نهایی مکان یک دستگاه در بیمارستان باید
پس از بررسی شرایط نگهداري دستگاه ( اندازه ، دماي نگهداري ، رطوبت و ... )
و با توجه به نظرات تولید کننده دستگاه ، مهندسی تجهیزات پزشکی و معمار
بیمارستان ( در صورت دسترسی ) صورت گیرد .
اسلاید 5 :
3. نصب دستگاه : بهتر است قرارداد خرید به صورت
صورت فروشنده دستگاه مسئول نصب دستگاه و راه اندازي آن می باشد .
4. انتخاب عرضه کننده مناسب : در صورتی که عرضه کننده ، یک شرکت خارجی
باشد ، باید تحلیل مناسبی در این زمینه صورت گیرد . اعتبار تولید کننده و
نمایندگی آن ، ملاحظات هزینه اي ، روش پرداخت بها و خدمات پس از فروش
برخی از عواملی هستند که باید از جانب خریدار مورد توجه قرار گیرند .
5. تنظیم قرار داد : برخی از نکاتی که در نتظیم قرارداد باید به آنها توجه شود عبارتند
از : الف ) در قرارداد باید ضمانت نامه و قطعات یدکی اشاره نمود . ضمانت نامه
به علاوه تأمین قطعات یدکی براي مدت 2 سال و یک ضمانت نامه ضمیمه بدون
تعهد به تأمین قطعات یدکی معمولا از جانب عر ضه کنندگان مورد قبول واقع می
شود .
ب ) باید عرضه مستمر ملزومات دستگاه تضمین شود .
ج ) تضمین کارکرد مستمر و بی وقفه داراي اهمیت است و در این زمینه باید
براي خدمات پس از فروش و نگهداري ، پیش بینی لازم در قرارداد صورت گیرد.
د ) آموزش کارکنان حتی المقدور باید بر عهده عرضه کننده باشد .
در نگاه جامع فرایند خرید را می توان به سه مرحله کلی زیر تقسیم نمود :
> مرحله تعیین نیاز کالا : در این مرحله دلایل و مستندات نیاز کالا و یا درخواست
خرید مورد بررسی قرار گرفته و پس از آن میزان اولویت و اهمیت کالا تعیین می
شود .
> مرحله تعیین نوع کالا : در این مرحله پس از تعیین اولویت خرید انواع کالاهاي موجود در بازار بررسی شده و از میان آنها اقلام واجد شرایطی که بیشترین تطبیق
را با نیاز و شرایط موجود دارند انتخاب می گردد .
اسلاید 6 :
> مرحله خرید و بهره برداري : در این مرحله پس از تعیین و انتخاب کالاي مورد
نظر اقدام به خرید نصب و راه اندازي و بهره برداري از کالا می شود .
3. تدوین برنامه هاي آموزشی
واحد مهندسی پزشکی بیمارستان برنامه هاي آموزشی داشته باشد و در راستاي آن براي تمام
تجهیزاتی که در بیمارستان وجود دارد جزوات آموزشی مناسب تهیه کند . براي برنامه ریزي دوره
هاي آموزشی بهتر است ابتدا در یک نظر خواهی عمومی از کلیه کاربران نیاز به آموزش مورد
بررسی قرار بگیرد تا اولویت انجام دوره بر اساس این نیاز میسر گردد .همچنین تام کارکنانی که با
تجهیزات پزشکی کار می کنند و مسئولیت آنها را بر عهده دارند یک پرونده داشته باشند که در آن
عنوان ، پست سازمانی ، نام و نام خانوادگی ، دستگاه تحت مسئولیت و تعیین حداقل نیاز آموزشی
مشخص باشد .
این کارکنان باید به صورت دوره اي مورد آزمون قرار بگیرند همچنین در صورت خریداري
دستگاه جدید برنامه آموزش لازم توسط واحد مهندسی پزشکی تهیه شود .
4. بازرسیهاي دوره اي
تعداد زیاد تجهیزات پزشکی در هر مرکز ، مهندسان پزشکی بیمارستانها را ناگزیر می سازد تا
براي استفاده بهینه از نیروي انسانی موجود در واحدهاي
مهندسی پزشکی و انجام بازدیدهاي دوره اي اقدام به اولویت بندي
تجهیزات پزشکی نمایند . این اولویت بندي بهتر است بر اساس سطح
خطر دستگاهها انجام شود .
بازرسیهاي دوره اي روالهایی است که به صورت دوره اي
براي به حداقل رساندن احتمال از کار افتادگی دستگاه و
اطمینان از ادامه عملکرد صحیح آن انجام می شود .
اسلاید 7 :
بازرسیهاي دوره اي به طور کلی در دوسح زیر انجام می شود :
1. بازرسیهاي سطح یک : که این سطح شامل روالهایی است که انجام آن نیاز به تخصص
فنی ندارد مانند تمیز کردن ، روغن کاري ، تنظیم و ... که البته شامل موارد نگهداري که معمولاً
توسط کاربران انجام می شود نمی گردد ( مانند تمیز کردن پروپهاي الکتروشوك )
2. بازرسیهاي سطح دو : بازرسیهاي دوره اي در این سطح باید توسط کارشناسان مهندسی
پزشکی انجام شود وداراي سه محور اساسی 1- آزمونهاي مکانیکی و فیزیکی 2- آزمونهاي ایمنی
و الکتریکی 3- آزمونهاي عملکردي
این آزمونها شامل روالهایی براي اطمینان از ایمنی در برابر خطرات الکتریکی ، مکانیکی ،
حرارتی ، شیمیایی و یا تشعشعات و ... می باشند و پس از انجام باید مستند سازي شوند .
پس از انجام هر آزمن دو سطح فوق چنانچه مشخص گردد دستگاه نیاز به تعمیر دارد باید
بلافاصله اقدمات مقتضی انجام پذیرد .
تعمیرات تجهیزات ممکن است به دو صورت باشد که به طور خلاصه شرح داده می شود .
1. روش تجربی : تعمیرا ت بر اساس تجربه روشی است که رواج بسیار زیادي دارد . وجود
دستگاه معیوب » چندین دستگاه از یک مدل این امکان را فراهم آورده است که از مقایسه
کلیه قطعات معیوب را تفویض کرده و دستگاه را « تجربه » به روش « دستگاه سالم » با «
تعمیر کرد . این راه حل در خیلی از مواقع سریع به
نتیجه می رسد ولی از آنجا که اساس آن بر آن است که
تعمیرکار به تحلیل نقص نمی پردازد ، در هنگام بروز عیوب غیر
متعارف نه تنها تلاش او منجر به بازسازي و تعمیر نمی شود ،
بلکه آسیب بیشتر و بیشتر می کند .
اسلاید 8 :
2. روش تحلیلی و آنالیتیک : اساس این روش تعمیر بعد از شناخت است . تعمیرکاري گه
به این روش عمل می کند در زمان برخورد با دستگاه معیوب قلم و کاعذ دست می گیرد
و نقشه کشی را شروع می کند . در مورد تجهیزاتی که امکان تجربه آنها وجود ندارد این
روش ضروري است .
فرق این دو روش در این است که روش تجربی تا توانسته تلاش کرده و کار را طولانی کرده
و آسیب را گسترش داده و کار را براي روش تحلیلی سخت تر کرده . بدیهی است که در این
حالت تعمیر طولانی تر می شود ، اگرچه روش تحلیلی به خودي خود زمان بر است .
5_ نگهداري تجهیزات پزشکی
موضوع نگهداري یکی از مباحث مهم در مدیریت تجهیزات پزشکی در بیمارستانها می باشد
. بدون رعایت اصول نگهداري ،تجهیزات با هر کیفیت و با هر سیستم مدیریتی عمر چندانی
نخواهند داشت . به طور کلی اهداف نگهداري تجهیزات پزشکی عبارتند از :
(Reliability) - به حداکثر رساندن دسترسی به دستگاه و قابلیت اعتماد ·
- افزایش عمر مفید دستگاههاي پزشکی و جلوگیري از خرابی زود هنگام
downtime - کاهش زمان خواب دستگاه ·
Return on investment - حداکثر بازگشت سرمایه ·
- پیشگیري از اسراف ملزومات و قطعات یدکی
- کاهش هزینه هاي دستگاه
نگهداري تجهیزات پزشکی را می توان به دو نوع کلی تقسیم کرد :
preventive maintenance الف ) نگهداري پیشگیرانه
این نوع نگهداري با بازدید در فواصل زمانی پیش تعیین شده یا طبق معیارهاي معین صورت
می گیرد تا احتمال وقفه در فعالیت دستگاه کاهش یابد . فواصل زمانی این بازدید ها باید حتی
المقدور طبق نظر شرکت سازنده دستگاه باشد . در پایان هر دو بازدید بهتر است گزارشی از
وضعیت تجهیزات ارائه شود . براي کنترل بهتر باید بر چسب معینی حاکی از
بازدید دستگاه باشد که تاریخ بازدید روي آن نصب شده و در هر بازدید تعویض می گردد .
اسلاید 9 :
در این خصوص براي هر یک از تجهیزات پزشکی مندرج در لیست فعالیتهاي پیشگیرانه متناسب
با تناوب زمانی مورد نیاز ، فرمهاي بازدید ، سرویس در نظر گرفته شده که فعالیتهاي روانکاري و
بازرسی فنی نیز در آنها لحاظ شده است . فرمهاي مذکور بق برنامه مقرر به پرسنل فنی ارجاع و
آنها پس از بازدید و سرویس ، صحت کارکرد قسمتهاي مختلف را با علامت مشخص و ضروري
بودن یک فعالیت تعمیراتی یا روانکاري را با علامت دیگر در ستونهاي مربوط مشخص و به دفتر
فنی تحویل می دهند . مسئول واحد فنی مهندسی از طریق کنترل مستمر فرمهاي دوره اي اشکالات
، نواقص و نیازهاي تعمیراتی مشخص شده را استخراج و ي فرم درخواست انجام کار ( تعمیرات) به پرسنل فنی ارجاع خواهد داد و آنها نیز نسبت به انجام فعالیتهاي درخواست شده اقدام و شرح
فعالیتهاي انجام شده ، قطعات یدکی مصرف شده و زمان انجام کار و ... را در فرم فوق ثبت و به
دفتر فنی تحویل می دهد . سپس کلیه سوابق را به منظور وحفظ آن ، در ایانه ثبت می نمایند تا در
مواقع نیاز به راحتی در دسترس باشد .
breakdown or corrective maintenance ب ) نگهداري اصلاحی
این نگهداري بعد از خرابی دستگاه وبه منظور بازگرداندن دستگاه به وضعیت وشرایط لازم براي
فعالیت صورت می گیرد . در هر بار تعمیر باید گزارش تنظیم شود و در تاریخچه دستگاه ثبت
شود .
در این خصوص مسئولین بخش ها ، تعمیرات مورد نیاز خود را می توانند از طریق شماره تلفن
به واحد مهندسی اطلاع دهند . سرپرست واحد آن مشکل را بررسی نموده و متناسب با نوع
تعمیرات ، مجري را تعیین کرده ، فرم درخواست انجام تعمیرات صادر می شود . مجري یا مجریان
مشخص شده پس از دریافت فرم مذکور نسبت به انجام تعمیرات درخواستی اقدام نموده پس از
اتمام کار ثبت می شود . گزارش کار ، قطعات و لوازم مصرف شده ، مدت زمان انجام کار در رایانه
ثبت و پس از بررسی هاي لازم و تأیید نهایی مسئول واحد ، بایگانی می شود .
اسلاید 10 :
در ادامه نگهداري پیشگیرانه و اصلاحی باید قسمتی از برنامه نگهداري و مدیریت کلی باشد .
براي اجراي نگهداري اثر بخشی فراهم نمودن شرایط ذیل الزامی می باشد :
_ تأمین نیروي کار ماهر
_ تنظیم برنامه آموزشی منظم در زمینه نگهداري و تعمیرات تجهیزات براي تکنسین ها و
دیگر کارکنان ذیربط
_ ایجاد انبار قطعات یدکی و ملزومات
_ تهیه و نگهداري تجهیزات در زمینه خرید ، تدارکات و نگهداري مانند تاریخچه و دفترچه
مالکیت
_ بازرسی و تعمیرات دوره اي
_ نظارت بر قراردادهاي نگهداري سالیانه که باید براي تجهیزات گران قیمت و پیچیده منعقد
شود .
_ ایجاد واحد نگهداري به منظور نگهداري و تعمیر تجهیزات
6 تنظیم صحت و دقت تجهیزات پزشکی ( کالیبراسیون )
بحث کالیبراسیون تجهیزات پزشکی از آن جهت که با سلامت و جان انسانها سر و کار دارد از
اهمیت ویژه اي برخوردار است . هر گونه تشخیص غلط توسط دستگاه ممکن است پزشک را
در مسیر درمان به اشتباه بیندازد . همچنین عملکرد ناصحیح تجهیزات پزشکی می تواند منجر
به تشدید بیماري گردد .
منظور از کالیبراسیون انجام کلیه اقدامات و فعالیتهاي لازم به منظور تنظیم تجهیزات با هدف
دستیابی به دقت و صحت مورد نظر در کارکرد این تجهیزات براساس سنجش هاي بین المللی
است . در یک نگاه کلی می توان کالیبراسیون را عبارت از مقایسه یک دستگاه اندازه گیري با
استاندارد و تعیین میزان خطاي این وسیله نسبت به آنو در صورت لزوم تنظیم دستگاه در
مقایسه با استانداردهاي مربوطه دانست .
