بخشی از مقاله
بررسی آیین نامه LEED و مقایسه آن با مبحث 19 مقرارت ملی ساختمان
چکیده
کشور ایران دارای فرهنگ غنی است.یکی از فرهنگ های ایرانیان باستان مسئله صرفه جویی در مصرف انرژی بوده است. وجود اقلیم های متفاوت و نقاط جغرافیایی مختلف نیز اهمیت این موضوع را افزایش داده اند به گونه ای که هر منطقه متناسب با معماری بومی خود و مصالح در دسترس می کوشد تا به این مهم دست یابد. به همین علت مبحث 19 مقرارت ملی ساختمان به موضوع صرفه جویی در انرژی پرداخته است. ما در این مقاله در تلاشیم تا مبحث 19 را با یکی از آیین نامه های معتبر بین المللی مقایسه نماییم تا بتوانیم در جهت ارتقا مبحث 19 مقررات ملی ساختمان گام مثبتی برداریم.
واژگان کلیدی: آیین نامه لید ، مبحث 19 مقررات ملی ساختمان ، انرژی پایدار
مقدمه
بخش ساختمان و مسکن با مصرف بیش از40% انرژی، بزرگترین مصرفکننده انرژی در ایران میباشد که میانگین مصرف انرژی ساختمانها در ایران بیش از 2/5برابر متوسط مصرف جهانی است؟ شهرهای بزرگ بهویژه تهران دارای آلودگی هوایی بالایی میباشند کهغالباً ناشی از مصرف انرژیهای فسیلی است.بیش از98% مصرف انرژی ساختمانها در ایران بخاطر محصولات نفتی و گازی است. کاهش مصرف انرژی در بخش ساختمان و مسکن تأثیر بسزایی بر مصرف انرژی کل کشور خواهد داشت که از نقطه نظر اقتصادی و زیستمحیطی امری ضروری است؟حذف یارانههای انرژی و افزایش قیمت حاملهای انرژی بر اهمیت صرفهجویی انرژی در ساختمانها افزوده است و ارگانها و موسسات دولتی مربوطه میبایستی بستر علمی و حقوقی این کار و روشهای عملی برای دستیابی به صرفهجویی انرژی در ساختمانها را فراهم نمایند؟ پتانسیل صرفهجویی انرژی در بخش ساختمان و مسکن بیشتر از بخشهای دیگر است، کاهش مصرف انرژی در این بخش سادهتر و با سرمایهگذاری کمتری نسبت به بخشهای دیگر قابل دسترس میباشد؟ در ایران ساختمانهای موجود بر اساس معیار مصرف انرژی درجهبندی میشوند و با توجه به میزان مصرف، برچسب انرژی میگیرند. برچسب انرژی معیاری است در جهت کمتر شدن مصرف بیرویه انرژی در کشور که یکی از اسناد مهم هر ساختمانی محسوب میشود. عدم وجود مقررات و یا استاندارد برای میزان مصرف انرژی ساختمانها بر حسب متر مربع زیر بنای ساختمان در ایران وجود تنها مقرارتی برای میزان ضریب انتقال حرارتی اجزای تشکیلدهنده پوسته حرارتی، مبحث 19 مقرارت ملی ایران است.از آییننامههای معتبر جهانی که بیشتر در آمریکا مورد استفاده قرار میگیرد آییننامه لید است، که با معرفی اهداف و آیتمهای لید میتوان برچسب انرژی ساختمانها در ایران را ارتقا داد
1 -معرفی آیین نامه LEED
-1-1 سامانه های ارزیابی انرژی ساختمان
از میان سامانههای ارزیابی گواهینامههای انرژی که به روشهای مختلف، ساختمان را از نظر مصرف انرژی و تاثیر بر محیطزیست امتیاز بندی میکنند میتوان لید, بریم و مروارید را برشمرد. این سامانهها ساختمانها را از لحاظ مصرف انرژی, مصالح استفاده شده و ... مورد بررسی قرار داده و امتیاز بندی میکنند. واضح است که داشتن این گواهینامهها امتیاز ویژهای برای یک ساختمان محسوب میشود.
-2-1 استاندارد لید (تاریخچه)
لید یا رهبری در انرژی و طراحی محیط, از معتبرترین و مشهورترین گواهینامههای ارزیابی ساختمان از منظر انرژی میباشد. در پی تشکیل (( انجمن ساختمان سبز ایالات متحده )) در سال 1993 نیاز فوری به یک سامانه ارزیابی ساختمانهای سبز احساس شد و در نهایت در سال 1998 اولین نسخه از لید عرضه شد و در سالهای بعد با اصلاحات وسیعی بروز شد. لید، یک ساختمان و یا یک خانه که طراحی و ساخته شده را از دید استراتژیهایی که دستیابی به عملکرد بالا در عرصههای مهم سلامت انسان و محیط و توسعه پایدار دارد بررسی میکند. در واقع لید برای به انجام رساندن اهداف زیر تأسیس یافته است :
-3-1 اهداف لید
▪ تعریف کردن »ساختمانهای سبز « با منتشر کردن یک استاندارد رایج از اندازهگیریها و سنجشها
▪ ترویج یکی شدن و کامل کردن تمرینهای طراحی برای همه بناها
▪ تعریف رهبری محیطی در صنعت ساختمانسازی
▪ تحریک رقابت سبز
▪ بالا بردن آگاهی مصرفکننده از محاسن بناهای سبز
▪ دگرگون کردن بازار ساختمانساز
-4-1 استفاده کنندگان از لید:
معماران، افراد متخصص در زمینه املاک و ساختمان، مهندسین، طراحان داخلی، معماران یا متخصصین ساختن مناظر طبیعی، نما، مدیران ساخت، وامدهندگان، همهشان از لید، برای کمک به شکلدهی و دگرگونی ساخت محیط زیستی استفاده میکنند.
-5-1 نحوه امتیازدهی لید
گواهینامه لید در چهار سطح وجود دارد که صعود به هریک از سطوح با امتیازی مشخص صورت میپذیرد که در زیر نشان داده شده است. امتیاز سطح پلاتین +80 امتیاز سطح طلا 60-79 امتیاز سطح نقره 50-59
امتیاز جهت صدور گواهینامه 40-49 لید دارای حوضههای مختلفی برای امتیازدهی است ولی بر طبق وبسایت رسمی لید گروههای اصلی امتیازدهی شامل 7 مورد میباشد:
-1 امتیاز سایت پایدار: شامل راهکارهایی میگردد که کمترین اثر را بر روی اکوسیستم و منابع آب دارند 26)امتیاز) -2 بازدهی آب : استفاده هوشمندانه از آب در داخل و خارج در جهت کم کردن مصرف آب 10) امتیاز)-3 انرژی و اتمسفر: عملکرد بهتر مصرف انرژی به وسیله راهکارهای خلاقانه 35) امتیاز) -4 مصالح و منابع :استفاده از مصالح پایدار و کم کردن هدر دادن مصالح و کاهش زباله 14) امتیاز) -5 فرایند طراحی و نوآوری 6) امتیاز)
-6 کیفیت محیط داخلی :کیفیت بهتر هوای داخلی و بهرهگیری از نور روز و چشماندازها 15) امتیاز) -7 اعتبارات اولویت منطقهای 4) امتیاز)
-6-1 سیستم رتبه بندی لید:
لید متشکل از مجموعهای از سیستم امتیازدهی برای طراحی، ساختوساز، بهره برداری از ساختمانها، خانهها و محلهها میباشد. پنج دسته عمده مربوط به تخصصهای موجود در برنامه لید وجود دارد، این مجموعه در جدول زیر به طور خلاصه بیان شده است.
جدول -1 سیستم رتبهبندی لید
-7-1 محاسن و معایب لید :
ساختمانهای دارای ضمانت لید زمانیکه با ساختمانهای سنتی، مقایسه میشوند، از منابع کلیدی مؤثرتری برای برنامه و دستورالعملها استفاده می کنند.همچنین ((یواسجیبیسی)) یک لیست از منافع و محاسن اجزاء فن لید را که از ارتقاء و پیشرفت در کیفیت آب و هوا تا کاهش اتلاف خاک را شامل میشود را تهیه کرده که منافع مالکین ، ساکنین و جامعه در آن تأمین میگردد.اغلب زمانیکه گواهی لید پیگیری و تعقیب می شود به چند دلیل باعث افزایش ارزش طراحی و ساختمان اولیه میشود: یکی از این دلایل این است که اصول اجرای پایدار ممکن است برای طراحان حرفهای پروژه در حال اجرا به صورت کامل قابل فهم نباشد، این امر میتواند نیازمند زمانی برای صرف تحقیقات باشد.برخی از مزایای لید (بخصوص آن دستهای که بیشتر از حد معمول خدمات از تیم سازه مطالبه میشود) احتمالا میتواند منجر به سوء تفاهم میان تیم طراحی ، تیم سازه و کارفرما شود که در نهایت منجر به تأخیر میشود.همچنین ممکن است کمبود دسترسی فراوان به اجزاء تولید شده ساختمان که نیاز استاندارد لید است، نیز وجود داشته باشد. گرفتن گواهی لید برای یک پروژه نیز هزینهای مضاعف بر دیگر هزینههاست. این هزینه اضافی در ارتباط با ((یواسجیبیسی))، مشاوره طراحی مخصوص لید، حق العمل اولیاء امور مطرح میشودالبته. همه اینها لزوماً در یک پروژه معتبر محیطی که طالب و متقاضی گواهی لید است، وجود ندارد. هر چند این هزینههای اولیه بالا با ذخیره زمانی زیاد در مقایسه با کمتر بودن هزینههای سایر گواهیهای استانداردهای صنعتی، جبران میشود. همچنین این هزینه اقتصادی با فراهم کردن کار در شرایط محیطی سالمتر به سود کارگران تمام می شود.علاوه بر استفاده وسیع از سوختهای فسیلی یکی دیگر از ایراد های لید، توجه کردن به محصول انتهایی است. به طور مثال فرض میکند چون چرم آسیبی به محیط زیست نمیزند، پس مانعی در استفاده از آن نیست، در حالیکه فرآیند تصفیه و پالایش صنعتی برای این محصول بسیار موجب آلودگی محیط زیست میشود. سایر محصولات چون از مواد شیمیایی مضری استفاده نمیکنند و بر محصولات پایدار توجه دارند پس نگرانکننده برای محیط زیست نیستند.
برنامههای بازنگری: توانایی اندازهگیری و بازبینی اینکه یک ساختمان چقدر آب و انرژی مصرف می کند می تواند به مجریان کمک نماید تا کارایی را بهبود بخشیده و نقص ها و عیوب مکانیکی را تشخیص دهند. در طی عمر 50 ساله این ساختمانها، این مسئله می تواند هزینه های پایدار و تاثیرات محیطی که وابسته به منابع مصرف کننده است را کاهش دهند. گواهی لید نیاز به این دارد که ما تجهیزات اندازه گیری را برای اطمینان یافتن از اینکه
مراکز سرویس در سطوح بالا عمل می نمایند، نصب نماییم که علاوه بر این، سیستمهای روشن سازی و بارهای ثابت و تغییر موتور ، عملیات راهاندازی متوالی و تغییر و ذخیره سازی انرژی و آب، چرخه های بازگشتی گرما و فشار استاتیکی ـ توزیع هوایی و چگالی هوای تهویه ، قابلیت دیگهای بخار ، سیستمهای انرژی ساخت وابسته به فرآیند و تجهیزات و آبپاشهای آبی داخلی و سیستمهای آبیاری خارجی و همه را مورد بررسی و کنترل قرار می دهد.
کاهش تلفات ساختمانی : فعالیتهای ساختمانی مقدار عظیمی از تلفات جامد را ایجاد میکند، یعنی قسمت اعظم از آنهایی که میتوانند برگردانده شوند. بازیافت چنین موادی تقاضا برای منابع دستنخورده را کاهش میدهد و در عوض تأثیرات وابسته به استخراج منابع و پردازش و حملونقل را میکاهد، همچنین دفن کردن این مواد ممکن است باعث آلودگی آبها شود و در فضای سبز، دستکاری نماید. نیاز بر این است که برنامههای مدیریت تلفاتی را که نهایتاً 75 درصد از ساختار کل را بازیابی مینماید، توسعه داده شود.
استفاده از مصالح ساختمانی با محتوای بازیافت شده: با استفاده از مصالح ساختمانی با محتوای بازیافت شده ، می توان تأثیرات محیط زیستی وابسته به استخراج و برداشت و ساخت مواد دست نخورده را کاهش داد.
استفاده از مصالح ساختمانی منطقهای : استفاده از مصالح ساختمانی تولید شده در نزدیکی محل کار، اقتصاد منطقهای را پشتیبانی نموده و مصرف سوخت فسیلی و همچنین آلودگی هوا و تراکم ترافیک را کاهش میدهد.
استفاده نکردن یا استفاده ناچیز از مصالح وی.ا.سی: بسیاری از ساختمانها، ترکیباتی را میسازند که هم هوای داخل و هم هوای خارج را آلوده میکند. مهمترین آنها، ترکیبات ارگانیک ( ذاتی ) سبک و فرار است. وی .ا.سی ، که با نور خورشید و نیتروژن موجود واکنش میدهد تا لایهای ازونی (مهمترین مؤلفه مه یا دود را) در سطح زمین شکل دهد. این ماده شیمیایی میتواند سلامت انسان و جنگلها و محصولات و اکوسیستمها را به خطر بیندازد. این ماده به بافت جگر سفید آسیب رسانیده و عملکرد آن را کاهش داده و آن را سخت به مواد محرک ، حساس میسازد. لید درخواست می-کند که ترکیب وی .ا.سی را که در چسبها و مهرمومها استفاده میشوند در ساختمانهایی مانند این، از محدودیت ایجاد شده توسط مدیریت کیفیت هوایی کمتر باشد. وی.ا.سی منتشر شده از نقاشیها و پوشش آنها نمیتواند بیشتر از وی.ا.سی و مواد شیمیایی که توسط استانداردسبز محدود شدهاند، باشد.
جابجا نمودن روشنایی طبیعی با روشنایی حاصل از برق : روشنایی طبیعی ، محیط داخل را توسعه میدهد. مطالعات نشان دادهاند که به طور سودمندانهای کار برای مستاجرین در چنین مناطق روشنی ، افزایش یافته است .
برجستگیهای مربوط به کربن دی اکسید: سوختهای فسیلی سوزانیده شده برای تولید الکتریسیته، کربندیاکسید تولید میکنند، گازهای گلخانهای نسبت به گرم شدن کره زمین و منابع تجدید نشدنی مسئول هستند. در حالت ایدهآل، الکتریسیته را بدون آلوده نمودن و از منابع تجدید نشدنی، تولید خواهد نمود. اما فراهمکننده الکتریسیته ( برق )، انرژیهای تجدید شدنی را پیشنهاد نمیدهد. بنابراین برای خنثی نمودن کربندی-اکسیدی که تولید شده، در حین تولید برق برای استفاده مرکز سرویسدهی، آفستهای کربنی را بایستی خریداری نمود. مبلغی کهبرای این پرداخت میشود، چیزی در همان حدود و حتی بالاتر از آنچه که به برق پرداخت میشود، است و این عمل در نهایت رشد انرژی تجدید شدنی را حمایت خواهد کرد.
کاهش آلودگیهای نوری : روشنایی بیرون که دارای طراحی ضعیفی است ، از دسترسی به آسمان در هنگام شب جلوگیری کرده و بر محیط شبانه تأثیر خواهد گذاشت. طراحی متفکرانه ، حفظ تحقیق آنها، میتواند تأثیرات منفی را به حداقل ممکن برساند. برای جلوگیری از خارج شدن نور از ساختمان و مناطق ، باید از لوازم روشنایی خارجی قطعکننده استفاده شود. دلیل استفاده مغازههای تجاری از لوازم با نور کم این است که نور را در حین طراحی، در آن منطقه متمرکز نموده و از خارج شدن آن جلوگیری نمایند.
جمعآوری و ذخیره مواد قابل بازگشت : با بازیافت هر مادهای، می توان نیاز به منابع طبیعی اضافی را کاهش داد، همانطور که میتوان تأثیرات محیطی وابسته به دفع زبالهها و کورههای سوزاندن زباله را کاهش داد. برای مشاهده استانداردهای لید، نیاز به فراهم نمودن مناطق بازیافت راحتتر است تا مواد را از هم جدا نماید و موادی مانند کاغذ و ورقههای نازک مقوایی و شیشه و پلاستیک و فلز را جدا و جمعآوری و ذخیره نماید.در ایران قوانینی تحت عنوان مقررات ملی ساختمان موجود میباشد که در مبحث 19 به صرفهجویی در مصرف انرژی پرداخته شده
