بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
بررسی برخی از عوامل موثر بر ورشکستگی
چکیده:
در این پژوهش برخی از عوامل موثر بر ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است.ورشکستگی به عنوان متغیر وابسته و مولفه هایی شامل نسبت نقدینگی، نسبت اهرم مالی، نسبت سود آوری ، نسبت فعالیت ، بدهکاران و ارزش بازار سهام به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است.ایده اصلی تدوین فرضیه ها آن است که بین کدامیک ازنسبت های مورد استفاده در این تحقیق با ورشکستگی رابطه معنادار وجود دارد.
اطلاعات مورد نیاز بین دوره زمانی 1387 تا 1390 جمع آوری شده است و روشهای آماری مورداستفاده در این پژوهش ، آمارتوصیفی و استنباطی، رگرسیون چند متغیره و همبستگی پیرسون میباشد.
آزمون فرضیه ها نشان داد که که بین اهرم مالی و ورشکستگی رابطه معنادار و منفی وجود دارد و همچنین بین نسبت نقدینگی و ورشکستگی رابطه معنادارو مثبتی وجود دارد.بین بدهکاران و ورشکستگی نیز رابطه مثبت و معناداری نشان داده شده است.همچنین آزمون صحت طبقه بندی شرکتهای ورشکسته و غیر ورشکسته نشان داد که به ترتیب در سال 1390، 81/7درصدو در سال1389، 76/7 درصد و در سال 1388 ، 68 /3درصد و درسال1387، 76/7درصد بوده است.
نتیجه پژوهش نشان داد که از بین نسبت های مورد استفاده اهرم مالی بیشترین تاثیر را بر ورشکستگی و سپس نسبت نقدینگی دارد.هم چنین در این پژوهش از بدهکاران نیز به عنوان یکی از عوامل ورشکستگی استفاده شده است که ان نیز بر ورشکستگی در این تحقیق تاثیر داشته است.
واژگان کلیدی: ورشکستگی ، نسبت فعالیت، بدهکاران،اهرم مالی ، نسبت نقدینگی
مقدمه
ورشکستگی را تقریباً مقولهای باستانی می دانند و به همین میزان هم شایع ؛ ورشکستگی ممکن است در یک مغازه خرده فروشی کوچک که قادر به ایفای تعهد اجارهاش نیست و بدین دلیل بسته میشود و یا در یک شرکت تولیدی بزرگ به دلیل نداشتن نقدینگی مطلوب و زیانهای مستمر سالانه رخ دهد.حسابداران باید علل پدید آورنده ورشکستگی را بخوبی درک کنند زیرا آنها هستند که میتوانند قبل از وقوع ورشکستگی،مدیریت را از آن آگاه سازند و راه حل های پیشگیری کننده ارائه نمایند.
بیور1966 تئوری شهودی تحلیل نسبت های مالی را مطرح کرد.او اظهار می دارد که شرکت منبعی از دارایی های نقدی(سیال) است.مخزنی که با ورود جریان های نقدی افزایش و با خروج جریانهای نقدی کاهش می یابد. وجود احتمال خالی شدن مخزن نشاندهنده احتمال ورشکستگی است.ارتباط این مفهوم و تجزیه و تحلیل نسبت ها مستلزم نگاه به اندازه مخزن (هرچه بزرگتر احتمال ورشکستگی و بحران نقدینگی کمتر) ، خالص جریان های نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی به درون مخزن (هرچه بزرگتر،احتمال ورشکستگی کمتر) و میزان بدهی شرکت (هرچه میزان بدهی بیشتر، احتمال ورشکستگی بیشتر) می باشد تصمیم گیری مالی از مهم ترین موضوع ها و مسائل و کارکردهای مدیریت مالی است.هدف از تهیه و ارائه اطلاعات مالی و حسابداری فراهم ساختن مبنای تصمیم گیری مالی و اقتصادی است که به انتخاب راه کار کارآمد و مطلوب منتج می شود. در تحلیل گری مالی هرچقدر اطلاعات نسبت به مسئله بیشتر باشد تحلیل و نتیجه بدست آمده دقیق تر خواهد بود.ورشکستگی به عنوان مقوله ای بااهمیت در مدیریت مالی مطرح می شود که بررسی و علل پدیدآورنده آن از نظر مبانی مالی و حسابداری بسیار حائز اهمیت است.
این روزها شاهد وقوع بحران های تجاری در سراسر جهان هستیم. شرکتها امروز با شدت گرفتن رقابت در عرصه صنایع و همچنین بحران تجاری و تورم با خطر ورشکستگی روبه رو هستند که باعث نگرانی مدیران و همچنین جامعه شده است. از آنجایی که ورشکستگی هزینه های اقتصادی و اجتماعی سنگینی را به جامعه تحمیل می کند از دیدگاه کلان نیزمورد توجه قرار میگیرد زیرا منابع تلف شده در یک واحد اقتصادی دچاربحران مالی می توانست به فرصتهای سودآوردیگری تخصیص یابد.هشدار اولیه ازاحتمال ورشکستگی ،مدیریت وسرمایه گذاران را قادرمی سازد تا دست به اقدامات پیشگیرانه بزنند و فرصتهای مطلوب سرمایه گذاری را از فرصتهای نامطلوب تشخیص دهند.ارزیابی عملکرد شرکتها و پیش بینی ورشکستگی می توانند راهنمای خوبی برای تصمیم گیرندگانی مثل مدیران ، شرکتهای سرمایه گذاری ، اعتباردهندگان و بانک ها ، حسابرسان و سهام داران باشند. هدف این پژوهش تاثیر این نسبتها بر ورشکستگی و هم چنین ارزیابی درست احتمال ورشکستگی شرکتها، ارائه راهکارهایی برای کنترل و جلوگیری از ورشکستگی شرکتها، انتخاب مدیران کارآمد در تصمیم گیری های مالی می باشد.
فرضیه های پژوهش :
فرضیه های پژوهش به شرح زیر مطرح شده است:
-1بین قیمت سهام و ورشکستگی رابطه معنادار وجود دارد.
-2 بین نسبت نقدینگی و ورشکستگی رابطه معنادار وجود دارد.
-3 بین اهرم مالی و ورشکستگی رابطه معنادار وجود د ارد.
-4 بین نسبت فعالیت و ورشکستگی رابطه معنادار وجود دارد.
-5 بین بازده و ورشکستگی رابطه معنادار وجود دارد.
-6 بین بدهکاران و ورشکستگی رابطه معنادار وجود دارد. -7کدامیک از نسبت های مالی ورشکستگی را پیش بینی می کند؟
نوع و روش پژوهش:
این تحقیق از نوع پژوهش توصیفی- همبستگی می باشدو در حوزه تحقیقات اثباتی حسابداری است که با اطلاعات واقعی صورت می گیرد. این تحقیق از لحاظ ماهیت و اهداف از نوع کاربردی است.هدف این پژوهش بررسی برخی از عوامل موثر بر ورشکستگی (مستقل ) و ورشکستگی(وابسته) است. داده های مورد نیاز از اطلاعات موجود در سازمان بورس اوراق بهادار تهران استخراج شده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز ازآمار توصیفی و آمار استنباطی همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. پس از انتخاب شرکت ها،نمونه و طبقه بندی آنها در سطح صنایع ،جهت انجام برخی محاسبات از نرم افزار صفحه گسترده اکسل استفاده خواهد شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز نرم افزار اس پی اس اس استفاده خواهد شد.
سودآوری:از تقسیم سود خالص به کل دارایی ها بدست می آید.
داراییها ارزش بازار سهام:مبلغی که در بازار با آن سهام معامله می شود.
نسبت نقدینگی:از تقسیم دارایی های جاری به بدهی های جاری به دست می آید.
نسبت فعالیت:از تقسیم فروش خالص به جمع دارایی ها بدست می آید.
نسبت اهرم مالی:از تقسیم جمع بدهی ها به جمع دارایی ها بدست می آید.
بدهکاران:بیانگر مبلغی است که شرکت در اثر اعطای اعتبار به مشتریان متحمل می شود.که به صورت درصد افزایش آن در هر سال
محاسبه شده است.
ورشکستگی: در این پژوهش ورشکستگی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شده است. ورشکستگی وضعیتی است که موقعیت مالی شرکت ضعیف باشد و شرکت قادر به پرداخت دیون خود نباشد.شرکتی که بیش از نصف سرمایه خود زیان داشته باشد به عنوان شرکت ورشکسته تلقی شده است.
جامعه و نمونه آماری:
جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشدکه به دو گروه شرکتهای ورشکسته و غیرورشکسته تقسیم می شوند که در سال 87لغایت 90فعال بوده اند و شرای زیر را نیز دارا می باشند:
(1پایان سال مالی شرکت منتهی به اسفند ماه باشد و شرکت در دوره مورد مطالعه تغییر سال مالی نداشته باشد.
(2اطلاعات مالی شرکت در دوره مورد مطالعه در دسترس باشد.
(3در این دوره صورتهای مالی خود را به بورس ارائه کرده باشند.
(4شرکتهایی که مشمول ماده 141قانون تجارت باشند.
نمونه آماری در پژوهش حاضر با استفاده از فرمول زیر محاسبه شده است:
پس از تطبیق شرای ذکر شده در جامعه آماری از تعداد 105شرکت 30شرکت غیرورشکسته و 30شرکت ورشکسته انتخاب شده است.
یافته های پژوهش:
آزمون فرضیه های پژوهش:
ابتدا مشخصه های آمار توصیفی گروه نمونه در جدول 1 ارائه می گردد. چنانکه در جدول ملاحظه می گردد میانگین اهرم مالی0/98با انحراف استاندارد 0/432است ، میانگین بازده0/6925 با انحراف استاندارد 2/157 است.میانگین بدهکاران0/3203 با انحراف استاندارد0/ 84 استمیانگین قیمت سهام0/1462 با انحراف استاندارد2/ 74 استمیانگین نسبت فعالیت0/7422 با انحراف استاندارد0/ 544 استمیانگین نسبت نقدینگی1/32 با انحراف استاندارد 0/ 96 است در بین متغیرهای پیش بینی کننده نیز بیشترین میانگین مربوط به متغیر نسبت نقدینگی وکمترین میانگین مربوط به متغیر قیمت سهام است.
آزمون فرضیات بر مبنای سال ورشکستگی90 :
همانطور که در جدول 2 مشاهده می شود ضریب همبستگی بین مؤلفه های ورشکستگی (اهرم مالی ، نسبت نقدینگی،بازده ، بدهکاران ، قیمت سهام و نسبت فعالیت) به عنوان متغییر پیش بین با ورشکستگی ( متغییر ملاک ) در اهرم مالی و نسبت نقدینگی معنی دار ودر سایر متغیر ها (بازده ، بدهکاران ، قیمت سهام و نسبت فعالیت ) رابطه معنی داری ندارد
جدول 3 ، درصد صحت پیشبینی و طبقهبندی مدل را در دو مرحله پس از ورود هر متغیر به مدل نشان میدهد. در مرحله اول که متغیر اهرم مالی در مدل بود، دقت طبقهبندی شرکتها توس مدل برابر 80 درصد بود.در مرحله دوم با ورود نسبت نقدینگی به مدل، جهت طبقهبندی شرکتها به 81/7 درصد افزایش یافت.
جدول 4 نشان میدهد تمامی متغیرهای پیشبین وارد شده در تحلیل رگرسیونی دو متغیر اهرم مالی و نسبت نقدینگی قادر به پیش-بینی تغییرات متغیر وابسته ورشکستگی شرکتها هستند و توانایی پیشبینی آنها در سطح خطای کوچکتر از 0/01 معنیدار میباشد. مقدار آماره Wald برای متغیر اهرم مالی 10/777 با سطح خطای کوچکتر از 0/01 تأثیر آماری معنیداری بر متغیر وابسته دارد. مقدار آماره Wald برای متغیر نسبت نقدینگی 5/541 با سطح خطای کوچکتر از 0/05 تأثیر آماری معنیداری بر متغیر وابسته دارد.
