بخشی از مقاله
بررسی مدل های پیش بینی ورشکستگی
چکیده
با گسترش روزافزون شرکتهای سهامی و متنوع شدن ساختار سرمایه آنها از یکسو و پدیدار شدن بحرانهای مالی شدید در ابعاد کلان و خرد اقتصادی از سوی دیگر، مالکان و ذینفعان مختلف بنگاهها بدنبال ایجاد پوشش و سپری برای مصون کردن خود در مقابل اینگونه مخاطرات بوده اند و این موضوع آنها را به استفاده از ابزارها و مدلهای پیش بینی کننده برای ارزیابی توان مالی شرکتها حساس و آگاه نموده است .در واقع از روش های پیش بینی تداوم فعالیت شرکتها ، استفاده از الگوهای پیش بینی بحران مالی است.در این راستا به بررسی درجه کارآمدی مدل های آلتمن، شیراتا، اهلسون، زمیسکی، اسپرینگیت، سی ای اسکور، فولمر، ژنتیک فرج زاده و ژنتیک مک کی می پردازیم. تا بتوان وضعیت مالی شرکت ها و همچنین موضوع تداوم فعالیت آنها را بررسی و موجب ارتقاء کیفی تصمیم گیری سهامداران و ذینفعان مربوطه گردید.
کلمات کلیدی:مدلهای ورشکستگی،پیش بینی،آلتمن،اهلسون،زمیسکی، اسپرینگیت، سی ای اسکور، فولمر
مقدمه
با گسترش شرکتهای سهامی مسائل و مشکلات مترتب از آن نیز بوجود آمد . مهمترین مشکل، مربوط به این مسأله بود که شرکتهایی که سرمایهگذار خواهان سرمایهگذاری در آنها است چه مقدار احتمال دارد که ورشکست شده و اصل و فرع سرمایه سهامداران از بین برود. در ادبیات مالی واژه های غیر متمایزی برای ورشکستگی وجود دارد. برخی از این واژه ها عبارتند از: وضع نا مطلوب مالی ، شکست ، عدم موفقیت واحد تجاری ، وخامت ، ورشکستگی، عدم توان پرداخت دیون و غیره ...
دان و براد استریت ( DUN & BRAD STREET) اصطلاح شرکت های ورشکسته را این طور تعریف می کنند : واحد های تجاری که عملیات تجاری که عملیات خود را به علت واگذاری یا ورشکستگی یا توقف انجام عملیات تجاری یا زیان توسط بستانکاران ، متوقف نمایند .ورشکستگی واژه ای آشنا برای عموم می باشد. ورشکستگی ممکن است در یک مغازه خرده فروشی کوچک که قادر به پرداخت اجاره نیست و به همین علت بسته می شود و یا در یک شرکت تولیدی بزرگ به دلیل نداشتن نقدینگی مطلوب و زیان مستمر سالانه رخ دهد . سرمایه گذاران و اعتباردهندگان تمایل زیادی برای پیش بینی ورشکستگی بنگاه ها
دارند زیرا در صورت ورشکستگی هزینه هلی زیادی به آنها تحمیل می شود . پیش بینی تداوم فعالیت واحد های اقتصادی در دوره های آتی یکی از عناصر مهم در تصمیم گیری جهت سرمایه گذاری می باشد . در طول سالیان متمادی این موضوع مورد توجه پژوهشگران بسیاری واقع شده و الگویی جهت پیش بینی ور شکستگی ارائه شده اند . هدف این پژوهش بررسی کارایی 9 مورد از این الگوها می باشد.
تشریح و بیان موضوعبا توسعه بازارهای مالی و متعاقب آن حاکم شدن وضعیت رقابتی، بسیاری از شرکتها ورشکست و از گردونه رقابت خارج می شوند. این امر موجبات نگرانی صاحبان سرمایه و سایر ذینفعان را فراهم می آورد و آنان برای اینکه از سوخت شدن اصل و فرع سرمایه خود جلوگیری کنند به دنبال روشهایی هستند که بحران های مالی را پیش بینی کنند.یکی از راه هایی که از آن می توان اقدام به بهره گیری مناسب از فرصت های سرمایه گذاری و همچنین جلوگیری از به هدر رفتن منابع کرد ، پیش بینی ورشکستگی است. به این ترتیب که اولاً با ارائه هشدار های لازم می
توان شرکتها را نسبت به وقوع ورشکستگی هوشیار کرد تا آنها با توجه به این هشدار ها دست به اقدامات مقتضی بزنند و دوم اینکه سرمایه گذاران فرصت های نامطلوب تشخیص دهند و منابعشان را در فرصت ها و مکان های مناسب سرمایه گذاری کنند.به هر حال نشانه های پریشانی الی خود را به سرعت نشان نمی دهند بلکه در میان حجم انبوهی از اطلاعات مالی و غیر مالی خود را مستتر می سازند. رمز موفقیت در این زمینه شناسایی به هنگام مشکلات مالی است. این مدلها همانند زنگ خطری مشکلات نهفته در ساختار مالی را آشکار می کنند و امکان عکس العمل به موقع را برای مدیران، سرمایه گذاران و سایر افراد و مراجع ذینفع فراهم می آورند. در واقع از روش های پیش بینی تداوم فعالیت شرکتها ، استفاده از الگوهای پیش بینی بحران مالی است ، که الگوهای پیش بینی ورشکستگی توابعی هستند که با استفاده از نسبت های مالی ، تداوم یا توفق فعالیت واحد تجاری را پیش بینی می کنند. که در این مطالعه به تشریح کارایی این مدل ها پرداخته شده است.
ضرورت انجام تحقیق
تعیین دلیل یا دلایل دقیق ورشکستگی و مشکلات مالی در هر مورد ویژه ای کار آسانی نیست در اغلب موارد دلایل متعددی با هم منجر به پدیده ورشکستگی می شوند. اما طبق پژوهشات دان و براد استریت دلایل اصلی ورشکستگی مشکلات مالی و اقتصادی است.
در برخی موارد دلایل ورشکستگی با آزمون صورتهای مالی و ثبتها مشخص می شود. حسابدارنی که در تجزیه و تحلیل وضع مالی شرکت های رو به زوال تجربه دارند می توانند به راحتی دلایل ورشکستگی را شناسایی و تعیین کنند. اما گاهی بعضی مسائل از گردش مناسب در یک واحد تجاری در یک دوره نسبتا کوتاه مدت حمایت می کند ورشکستگی را از چشم حسابدارن پنهان می دارد.از آنجایی که ورشکستگی هزینه های اقتصادی و اجتماعی سنگینی را بر جامعه تحمیل می کند از دیدگاه کلان نیز مورد توجه قرار می گیرد . زیرا منابع تلف شده در یک واحد اقتصادی دچار بحران مالی می توانست به فرصت های سود آور دیگری تخصیص یابد. با توجه به این مطالب کلیه افراد و مراجع ذینفع نسبت به پیش بینی ورشکستگی، قبل از وقوع آن علاقه مند هستند.
مروری بر پیشینه تحقیق
نخستین پژوهش درحوزه پیش بینی ورشکستگی در سال 1930 توسط فیتزپاتریک انجام شد و پس از انجام تحقیق بیور(( Beaver در 1966 ، که نخستین تحقیق وی در مورد تحلیل مجموعه نسبت های مالی مرتبط با پی ش بینی وضعیت پیش روی شرکت ها بود، تحقیقات بسیار زیادی در زمینه پیش بینی ورشکستگی در سه گروه شکل گرفت : گروه اول همچون ویلکوکس و سانتومر در دهه که بسیار هم معدود بودند روی نظریه پردازی ورشکستگی کار کردند؛ گروه دوم همچون منسا، کیسی و بارتزاک در دهه 80 با انجام مطالعات تجربی، تحقیقات خود را در مورد مناسبترین متغیرهای مربوط به پیش بینی ورشکستگی انجام م ی دادند و مطالعات گروه سوم همچون بیور،آلتمن، اهلسون نیز پیرامون یافتن موثرترین روش تجربی برای پیش بینی ورشکستگی بود &et al 1999) .(Latinen
مدلهای پیشبینی ورشکستگی
سابقه پژوهش در باره ارتباط بین نسبتهای مالی و پیش بینی ورشکستگی و به تبع آن تداوم فعالیت و همچنین قابلیت پیشبینی نسبتهای مالی به سالها قبل برمیگردد . مهمترین پژوهشهای انجام شده در این زمینه بشرح زیر میباشد:( فغانینرم، 1380 و صفری، (1381
• ویناکر و اسمیت1 1935
• مروین2 1942
• بیور3 1966
