بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر آبیاري با فاضلاب تصفیه شده روي کیفیت الیاف پنبه - رقم مهر - در خاك غیر زراعی در تهران به اجرا درآمد. تیمارهاي آبیاري با آب، فاضلاب تصفیه شده و اختلاط، تناوب آب و فاضلاب تصفیه شده بودند. این تحقیق در قالب طرح بلوك کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این تحقیق آبیاري با فاضلاب تصفیه شده تأثیر معنی داري بر عملکرد گیاه پنبه داشت. ولی کیفیت الیاف پنبه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار نشد. همچنین کشت گیاه پنبه در خاك غیر زراعی باعث افزایش کیل شد ولی کیفیت الیاف را تا حدودي کاهش داد.
واژه هاي کلیدي: کیفیت الیاف، عملکرد، رقم مهر.
.1 مقدمه
در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران استفاده مجدد از آب می تواند وسیله اي براي جبران کمبود آب باشد. با توجه به خشکسالی هاي اخیر در ایران، رشد روز افزون جمعیت، توسعه شهرنشینی و صنعتی شدن امروزه استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده به عنوان یکی از منابع پایدار در کشاورزي حائز اهمیت می باشد 1] و .[4 استان تهران در منطقه خشک و نیمه خشک ایران قرار دارد. با توجه به کمبود جدي منابع آب شیرین، تولید مقدار زیاد فاضلابهاي شهري و روستایی، وجود تصفیهخانههاي متعدد فاضلاب در این استان و امکان کاربرد فاضلاب تصفیه شده این تصفیهخانهها در کشاورزي، لازم است تا مسائل استفاده از فاضلاب تصفیه شده در کشت محصولات زراعی، باغی و فضاي سبز مشخص شود. با توجه به اینکه در مورد استفاده از فاضلاب تصفیه شده براي آبیاري پنبه و پیامدهاي ناشی از آن در ایران تحقیقی صورت نگرفته، لازم است تا با اجراي طرحهاي پژوهشی، این اثرات مشخص گردد.
پنبه، Gossypium hirsutum L., cotton مهمترین گیاه لیفی جهان است که الیاف آن در ریسندگی کاربرد دارد. الیاف پنبه داراي خصوصیات انحصاري است که سایر الیاف تمام این خصوصیات را به طور یکجا ندارد. قابلیت شستشو، دوام، استحکام، هدایت بخار آب، انعطاف، سهولت آب رفتن یا تجمع اولیه و رنگ پذیري از خصوصیات الیاف پنبه میباشد - خواجه پور، . - 1383 رقم مهر رقمی با سازگاري بسیار خوب، پا کوتاه با ارتفاع 80-95 سانتی متر نسبت به سایر ارقام تجاري، زودرس تر و با سطح برگ نسبتاً کوچکتر است. کوچکتر بودن سطح برگ آن باعث مقاومت این رقم به بسیاري از آفتهاي مکنده و به خصوص عسلک پنبه می شود. این رقم به ترتیب داراي 5 و 24 درصد زودرسی محصول نسبت به رقم زودرس اولتان و رقم تجاري ورامین میباشد .[2]
تحقیقات متعددي در مورد تأثیر آبیاري با فاضلاب روي کیفیت الیاف گیاه پنبه صورت گرفته ولی در مورد اثر کشت گیاه پنبه در خاك غیر زراعی روي کیفیت الیاف پنبه تحقیقی انجام نشده است. آلوز و همکاران مقادیر مختلف مقدار آب آبیاري با فاضلاب تصفیه شده 375 - ، 505، 643 و 781 میلیمتر - بر خصوصیات الیاف گیاه پنبه را مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق اثر مقدار فاضلاب تصفیه شده بر طول الیاف معنیدار شد ولی استفاده از فاضلاب تصفیه شده تأثیر منفی روي خصوصیات کیفی الیاف پنبه نداشت .[7]
بلوراي و همکاران طی سه سال اثر آبیاري قطره اي با فاضلاب تصفیه شده شهري را بر گیاه پنبه مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق ارتفاع گیاه و رشد رویشی تیمارهاي آبیاري شده با فاضلاب تصفیه شده بیشتر از گیاهان آبیاري شده با آب بود. مقدار عملکرد گیاه پنبه تحت شرایط استفاده از فاضلاب تصفیه شده از تیمارهاي آبیاري با آب معمولی بیشتر بود ولی این اختلاف در سطح احتمال پنج درصد معنی دار نبود. در این تحقیق آبیاري گیاه پنبه با فاضلاب تصفیه شده باعث کاهش کیل شد ولی تأثیري روي پارامترهاي طول الیاف، مقاومت و ظرافت1 در سطح احتمال 5 درصد نداشت .[9] دي و مکفایدن اثر اختلاط فاضلاب را بر عملکرد و کیفیت الیاف پنبه مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق از دو منبع آب براي آبیاري استفاده شده که عبارتند از آب چاه - F - و اختلاط آب چاه و فاضلاب خام شهري به نسبت . - WF - 1:1 در این آزمایش ارتفاع گیاه و عملکرد الیاف پنبه تیمار WF بیشتر از تیمار F بود و همچنین این آزمایش تأثیري روي کیفیت الیاف نداشت .[10] در این تحقیق تأثیر کشت گیاه پنبه در خاك غیر زراعی بر پارامترهاي کیفی الیاف پنبه - رقم مهر - مورد بررسی قرار گرفت.
.2 مواد و روش ها
این تحقیق در زمینی واقع در تصفیه خانه شهرك قدس انجام شد. این تصفیه خانه در غرب شهر تهران در طول جغرافیایی 51˚ 22′ شرقی وعرض جغرافیایی35˚ 44′ شمالی واقع شده است. ارتفاع مزرعه آزمایشی از سطح دریا 1396 متر می باشد. این تحقیق در خاك غیر زراعی انجام شد به طوري که تا قبل از انجام این تحقیق هیچگونه عملیات زراعی در خاك صورت نگرفته بود. در جدول - 1 - خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك مزرعه آزمایشی قبل از اعمال تیمارهاي آبیاري ارائه شده است. همانطور که در این جدول مشاهده می گردد، مقدار نیتروژن کل، فسفر قابل جذب و مواد آلی خاك در حد بسیار پایین می باشد و این خاك جزء خاك هاي غیرزراعی محسوب می گردد.
جدول -1 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك قبل از اعمال تیمارهاي آبیاري
براي آبیاري پنبه از فاضلاب تصفیه شده تصفیهخانه فاضلاب شهرك قدس استفاده شد. در حال حاضر این تصفیه خانه بزرگترین تصفیهخانه تهران میباشد که در زمینی به مساحت 110000 متر مربع از سال 1383 با روش لجن فعال مورد بهره برداري قرار گرفت و فاضلاب شهري شهرك غرب تهران را تصفیه می کند. براي انجام این طرح، فاضلاب تصفیه شده
تصفیه خانه به وسیله شبکه انتقال درون تصفیه خانه و به وسیله لوله به کرتهاي آزمایشی انتقال یافت. خصوصیات فاضلاب تصفیه شده و همچنین آب معمولی در جدول - 2 - ارائه شده است.
جدول -2 خصوصیات فاضلاب تصفیه شده استفاده شده و آب معمولی در آبیاري
این تحقیق در قالب طرح آزمایشی بلوك کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. آزمایش در 7 سطح و یک سطح به عنوان شاهد، مجموعاً 8 تیمار در طرح بلوك کامل تصادفی در سه تکرار به شرح زیر انجام شد:
100 -1 درصد آب به عنوان تیمار شاهد - F - 100 -2 درصد فاضلاب تصفیه شده - W -
50 -3 درصد آب و 50 درصد فاضلاب تصفیه شده - W50%F50% - 33 -4 درصد آب و 66 درصد فاضلاب تصفیه شده - W66%F33% - 66 -5 درصد آب و 33 درصد فاضلاب تصفیه شده - W33%F66% - -6 آبیاري با فاضلاب تصفیه شده و آب به صورت یک در میان - WF - -7 دو نوبت آبیاري با فاضلاب تصفیه شده و یک نوبت با آب - WWF - -8 دو نوبت آبیاري با آب و یک نوبت با فاضلاب تصفیه شده - FFW -
جهت انجام آبیاري، دور آبیاري 7 روز در طول فصل ثابت در نظر گرفته شد. نیاز آبی گیاه پنبه با توجه به معادله فائو پنمن مانتیث در نظر گرفته شد و در مجموع 820 میلیمتر آب اعمال شد. در هر کرت پنج ردیف گیاه پنبه - رقم مهر - کشت شد و فاصله بین ردیفهاي کاشت 60 سانتیمتر و گیاهان روي ردیف کاشت به فاصله 20 سانتیمتر کاشته شد. اندازه هر کرت 3×3 متر و فاصله 2 متري بین کرتها براي عدم تأثیر گذاري تیمارها روي یکدیگر در نظر گرفته شد. بذر پنبه 24 ساعت قبل از کاشت به منظور رشد سریع و یکنواخت، مرطوب گردید و طی دو روز در جهت شرق – غرب کرتها کشت
