بخشی از مقاله
خلاصه
کمبود آب یکی از مشکلات مناطق خشک و نیمه خشک است. کاربرد برخی مواد، مانند پلیمر سوپر جاذب در خاک، باعث حفظ و نگهداری آب و مواد غذایی در خاک میگردد. این تحقیق به منظور بررسی اثر سطوح مختلف سوپرجاذب و تنش آبی بر وزنتازه و وزن خشک گیاه کدو در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در مهر و آبان ماه سال 1394 به صورت گلدانی وآزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام گردید. تیمارها شامل 4 سطح سوپرجاذب S1، S2، S3 و S4 - صفر، 0/2، 0/4 و 0/8 گرم در کیلوگرم خاک - و 2 رژیم آبیاری I1 و I2 - دور آبیاری 2 روز یکبار به عنوان آبیاری مطلوب و 4 روز به عنوان آبیاری طولانیمدت - بودند. نتایج نشان داد که خشکی باعث کاهش زیست توده تر و خشک کدو شد. در شرایط مطلوب آبیاری، مقدار 0/2 گرم ابرجاذب در کیلوگرم خاک زیست توده تازه بالاتری را نسبت به شاهد - دور آبیاری 2 روز و عدم مصرف ابرجاذب - داشت. در شرایط مطلوب آبیاری، مقدار 0/2 و 0/4 گرم ابرجاذب در کیلوگرم خاک وزن خشک بالاتری را نسبت به شاهد داشت.
واژههای کلیدی: سوپرجاذب، ماده خشک، تنش خشکی، کدو، دور آبیاری
-1 مقدمه
آب، مهمترین و اساسیترین عامل حیات و پیشرفت در هر زمینهای محسوب میشود و بخش لاینفک هر موجود زنده و جزء اصلی هر خاک حاصلخیزی میباشد. آب را نیز همانند هوا باید یکی از مهمترین منابع اصلی در طبیعت به شمار آورد که بدون آن به هیچ وجه ادامه فعالیتهای صنعتی، کشاورزی و عملاً ادامه حیات امکانپذیر نیست - رفیع، . - 1366 کم آبی و خشکسالیهای متوالی باعث گشته که اکثر مناطق جهان در حال حاضر با خطرات خشکی روبرو گردد. جهت استفاده بهینه از منابع آبی در دسترس، لازم است برنامهریزی مناسبی را ارائه کرد. در جهت افزایش میزان کارایی مصرف آب از مواد مختلفی استفاده میشود، یکی از این مواد پلیمرهای سوپرجاذب بوده که در سطح وسیعی در جهان مورد استفاده قرار میگیرند. این مواد ضمن قرار گرفتن در خاک و جذب آب ثقلی و غیرقابل استفاده برای گیاه میتوانند در مواقع کم آبی و لزوم به راحتی آب ذخیره شده را در اختیار گیاه قرار داده و از تنشهای وارده و تقلیل عملکرد تا حدود زیادی جلوگیری نمایند - شیخمرادی و همکاران، . - 177:2008 بنابر نظر هاروی - 220:2002 - مصرف سوپرجاذب در لوبیا قرمز سبب افزایش ماده خشک و افزایش مقاومت به خشکی در این گیاه میشود. هوترمن و همکاران - 167:1997 - مشاهده نمود که مصرف پلیمر ضمن کاهش تلفات ناشی از کم آبی قادر است باعث افزایش برخی صفات همچون تعداد دانهها و وزن صد دانه شود. شفیعی - 1381 - بر اساس تحقیقات صورت گرفته در رابطه با پلیمر سوپرجاذب بیان کرد که با استفاده از این مواد میتوان علاوه بر رشد بهتر گیاه و کاهش تأثیر منفی نمک خاک بر گیاه تا حدود %50 در مصرف آب صرفهجویی کرد. - 210:2003 - Saleem بیان کرد که تنش خشکی در گندم، مقدار بیوماس، عملکرد کاه، ارتفاع بوته، طول خوشه و مقدار سنبلچه در خوشه را کاهش میدهد. خلیلپور و همکاران - 1609:1384 - ، با به کارگیری چهار سطح مصرف سوپرجاذب 0 - ، 40، 80، 120 گرم - ، دو سطح دور آبیاری 10 - و 20 روز - و دو سطح حجم آبیاری 10 - و 20 لیتر به ازای هر نهال - کارآیی مصرف آب در نهال کاج را بررسی و اختلاف معنیداری بین تیمارهای 80 و 120 گرم پلیمر و شاهد در سطح %1 گزارش نمودهاند. در همین سطوح سوپرجاذب در خاک باعث گردید که با دو برابر شدن دور آبیاری تفاوت معنیداری بین شاهد و تیمارهای دارای سوپر جاذب نباشد. هدف از اجرای این پژوهش تعیین میزان اثر ابرجاذب رطوبت بر حفظ ماده خشک کدو در شرایط خشکی بود.
-2 مواد روش
پژوهشی گلدانی در پاییز 1394 در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. فاکتورها شامل سطوح سوپرجاذب رطوبت 0 - ، 0/2، 0/4 و 0/8 گرم در کیلوگرم خاک - و سطوح تنش خشکی - دور آبیاری مطلوب و دور آبیاری طولانیمدت - بود. برای گیاهان دور آبیاری مطلوب 2 روز و دور آبیاری طولانیمدت 4 روز در نظر گرفته شد. پس از سبز شدن و در مرحله دو برگی در هر گلدان 3 بوته رشد داده شد و صفات وزنتر و خشک گیاهچه با استفاده از ترازوی دقیق الکترونیکی با دقت 0/001 گرم اندازهگیری شد. دادههای حاصل از یاداشت برداریها و نمونهگیریهای صفات مورد نظر، به کمک نرمافزار SAS نسخه 9.2 تجزیه و تحلیل شد. شکلها نیز با استفاده از نرمافزار Excel رسم گردید. برای مقایسه میانگینهای مربوط به هریک از تیمارها از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد استفاده گردید.
-3 نتایج و بحث
-1-3 تجزیه واریانس وزنتازه گیاهچه و بیوماس
با توجه به صفات اندازهگیری شده گیاه کدو در جدول 1 تجزیه واریانس مشاهده میشود که اثر رژیم آبیاری بر وزن تازه و خشک گیاه در سطح 1 درصد معنیدار بود. درحالیکه اثر مقادیر مختلف ابر جاذب بر وزنتازه و خشک گیاه در سطح احتمال 5 درصد غیرمعنیدار بود - جدول .1 - ضمناً اثرات متقابل ابر جاذب و رژیم آبیاری بر وزنتازه و خشک گیاه نیز در سطح احتمال 5 درصد غیرمعنیدار بود - جدول . - 1
جدول - 1 - تجزیه واریانس اثر کاربرد سطوح مختلف ابرجاذب و رژیم آبیاری بر وزنتازه و خشک گیاه کدو.
