بخشی از مقاله
مقدمه
شوري به عنوان یکی از موانع اصلی توسعه کشاورزي در تمام نقاط دنیا شناخته شده است. اوج اثرات منفی و بازدارنده شوري در مناطق خشک و نیمهخشک میباشد که به علت کمبود نزولات جوي امکان شستشوي طبیعی املاح عامل شوري مقدور نمیباشد - تاجبخش و قیاسی، . - 1387 تنش شوري، جذب عناصر غذایی و فعالیتهاي متابولیکی گیاه را تحت تأثیر قرار میدهد. کاهش آب قابل دسترس در شرایط شوري به همراه ایجاد اثر سمیت یونی برخی از عناصر - نظیر سدیم و کلر - و عدم تعادل غذایی، موجب کاهش عملکرد گیاه میشود. شوري با القاي خشکی فیزیولوژیک مانع از توسعه و متابولیسم سلولی شده بدین ترتیب رشد گیاه را کاهش میدهد . - Khan and Ungar , 1997 -
بررسی نتایج مطالعات مختلف حاکی از آن است که تلقیح ناحیهي ریزوسفر به وسیلهي باکتري هاي محرك رشد گیاه، به ویژه باکتري هاي تولیدکنندهي -ACCديآمیناز میتواند منجر به ارتقاي رشد و بیوماس تولیدي گیاهان مواجه با تنش شوري شود . - Sheng and Xia, 2006 - این ریزوباکتريها علاوه بر نقشی که در سمزدایی و یا حذف یونهاي سمی دارند، قادر به ارتقاي رشد گیاهان از طریق مکانیسمهایی نظیر تولید مواد محرك رشد، سیدرفور و جلوگیري از سنتز اتیلن نیز میباشند . - Saghir Khan et al , 2009 - از این رو، امکان استفاده از آن ها به منظور بیوپرایم بذر و در نتیجه کاستن از اثرات مخرب تنش شوري بر بذور و گیاهچههاي در حال رشد وجود خواهد داشت . - Saghir Khan et al, 2009 -
مواد و روشها
آزمایش به صورت فاکتوریلدر قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در شرایط گلخانه به اجرا در آمد. آزمایش در برگیرندهي دو سطح مایهي تلقیح باکتريهاي تولیدکننده ي آنزیم -ACCديآمیناز، شامل Pseudomonas fluorescens strain 169 ، strain 108 Pseudomonas putida و یک سطح بدون تلقیح، سه رقم گندم شامل چمران، روشن و قدس و سه سطح آب شور، شامل صفر، 5 و 10 دسیزیمنس بر متر با نسبتهاي اکیوالانی برابر از نمکهاي NaCl و CaCl2 بود - جلیلی و همکاران، . - 1388 در تیمارهاي تلقیحی، بذور گندم به مدت یکساعت در دماي اتاق درون سوسپانسیون باکتریایی معلق گردیدند، در تیمارهاي بدون تلقیح نیز بذور به مدت یکساعت درون محلول استریل سولفات منیزیم 100 میلیمولار غوطهور شدند . - Husen et al ., 2009 - خاك مورد استفاده جهت انجام آزمون ترکیبی از خاك مزرعه، خاك برگ و ماسه با نسبت وزنی 3 - 3:1:1کیلوگرم خاك مزرعه، یک کیلوگرم خاكبرگ، یک کیلوگرم ماسه - بود. قبل از پر نمودن گلدانها، EC خاك تعیین و میزان کود مورد نیاز بر اساس نتایج آزمون خاك محاسبه گردید و به خاك مورد استفاده اضافه شد. در پایان رشد گیاه وزن خشک بوتهها اندازه گیري شد و با استفاده×100از فرمول= زیر شاخص تحمل - TI - محاسبه گردید.
: DW s وزن خشک بوته در تیمار آبیاري با آب شور :DWns وزن خشک بوته در تیمار آبیاري با آب غیر شور تجزیه دادههاي حاصل از این پژوهش با استفاده از نرمافزار روش LSD در سطح احتمال 5 درصد و با استفاده از نرم افزار نرم افزار Excel استفاده شد.
SAS صورت پذیرفت. مقایسهي میانگینها به MSTAT C انجام و براي ترسیم نمودارها از
جدول - 1 - برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاك مورد استفاده در آزمون
نتایج و بحث
تجزیهي واریانس مربوط به شاخص تحمل بوته هاي گندم نشان داد که تأثیر تیمارهاي شوري، رقم، باکتري، اثرمتقابل شوري × رقم، شوري × باکتري، رقم × تلقیح باکتریایی و شوري × رقم × تلقیح باکتریایی بر این شاخص در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود - جدول . - 1
جدول - 1 - جدول تجزیهي واریانس براي شاخص تحمل ارقام گندم
نتایج نشان داد که در رقم روشن، تلقیح بذور توسط سویهي باکتریایی P.p 108 سبب افزایش معنیدار 14/15 درصدي شاخص تحمل در سطح شوري پنج دسیزیمنس بر متر گردید. در سطح شوري 10 دسیزیمنس بر متر سویهي باکتریایی P.f 169 موجب افزایش معنیدار شاخص تحمل به میزان 12/28 درصد نسبت به تیمار شاهد گردید - شکل1، قسمت الف - . در سطح شوري پنج دسیزیمنس بر متر تلقیح بذور رقم قدس توسط هر دو سویه باکتریایی P.p 108 و P.f 169 سبب افزایش معنیدار شاخص تحمل این رقم به ترتیب به میزان 49/63 و 36/05 درصد در مقایسه با تیمار شاهد بدون تلقیح همین سطح از شوري گردید. در سطح شوري 10 دسیزیمنس بر متر نیز هر دو سویهي باکتریایی P.p 108 و P.f 169 سبب افزایش معنیدار شاخص تحمل این رقم به ترتیب به میزان 24/01 و 20/77 درصد گردیدند - شکل 1، قسمت ب - . در رقم چمران در سطح شوري پنج دسیزیمنس سویهي باکتریایی P. p 108 سبب افزایش معنیدار 11/36 درصدي شاخص تحمل نسبت به تیمار شاهد گردید و در سطح شوري 10 دسیزیمنس بر متر نیز سویه ي باکتریایی P.f 169 سبب افزایش معنیدار 9/95 درصدي شاخص تحمل گردید - شکل 1، قسمت پ - .
شکل - 1 - تأثیر تلقیح باکتریایی بر شاخص تحمل - درصد - رقم روشن - الف - ، قدس - ب - و چمران - پ - تحت سطوح مختلف شوري - میانگینهاي داراي حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنیدار ندارند - .
