بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به صورت فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. فاکتورهاي آزمایش شامل 4 سطح شوري - صفر، 40، 80 و 120 میلیمولار - و پیشتیمار بیولوژیکی در 8 سطح - شاهد - عدم تلقیح - ، تلقیح با قارچ تریکودرما، تلقیح با کود زیستی ازتوباکتر، تلقیح با کود زیستی فسفاته، تلقیح با تلفیق قارچ و کود زیستی ازتوباکتر، تلقیح با تلفیق قارچ و کود زیستی فسفاته، تلقیح با تلفیق هر دو کود زیستی و تلقیح با تلفیقی از قارچ و هردو کود زیستی - بودند. اثر بر همکنش بیوپرایمینگ و شوري بر صفات مورد ارزیابی معنیدار بود. بیشترین میزان جوانهزنی در پیشتیمارهاي بیولوژیکی با قارچ تریکودرما، تلفیق کود ازتوباکتر+ کودفسفاته بارور و تلفیق قارچ + کود فسفاته + کود ازتوباکتر در سطح شوري صفر - شاهد - به دست آمد. بیشترین طول گیاهچه در پیش تیمار تلفیق هر دو کود زیستی در شوري صفر میلیمولار حاصل شد. ضریب جوانهزنی در تلفیق قارچ و کود زیستی فسفاته و تیمار عدم تلقیح در سطح شوري شاهد بیشترین مقدار بود. در این گیاه تلفیق کود زیستی فسفاته با کود ازتوباکتر به همراه قارچ تریکودرما - تلفیق سهگانه - بیشترین تأثیر مثبت را در سطوح بالاي تنش شوري داشتند و موجب تعدیل اثرات منفی حاصل از تنش شدند.
کلمات کلیدي: درصد جوانهزنی، قارچ تریکودرما، کود زیستی، همگنی جوانهزنی
مقدمه
شوري یکی از مهمترین فاکتورهاي زیستمحیطی است که باعث کاهش در رشد گیاه، توسعه و تولید در سراسر گیاه می شود. تنش شوري واکنشهاي مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه را تغییر میدهد . - 5 - بیوپرایمینگ بذر میتواند سبب افزایش فعالیتهاي زیستی و فیزیولوژیکی در بذر و گیاه حاصل از آن شود به طوري که این تغییرات را میتوان در نحوه جوانهزنی، استقرار گیاهچه، زودرسی و افزایش کمی و کیفی محصول مشاهده کرد . - 1 - گزارشات حاکی از بهبود رفتار جوانهزنی و شاخصهاي مربوط به آن اعم از متوسط زمان جوانهزنی، بنیه بذر، طول ریشهچه و ساقهچه، ضریب جوانهزنی و استقرار گیاهچه میباشد . - 2 - کدوي تخم کاغذي گیاهی علفی و یکساله با نام علمی Cucurbita pepo var. styriaca، متعلق به خانواده کوکوربیتاسه است و روغن موجود در دانههاي این گیاه کاربردهاي زیادي از جمله درمان کرمهاي رودهاي، هیپرتروفی پروستات، التهابات معده، روده و تصلب شرایین و کاهش سطح LDL - کلسترول با چگالی پایین - و لختههاي متداول خون، جلوگیري از انقباضات نامنظم قلب، کاهش خطر تشکیل سنگهاي مثانه و کلیه اشاره کرد . - 4 - در آزمایشی افزایش جوانهزنی و رشد گیاهچههاي گوجهفرنگی در اثر تلقیح با قارچ تریکودرما، تحت تنشهاي شوري گزارش شد. هدف از این مطالعه بررسی اثر شوري و بیوپرایمینگ بر شاخصهاي جوانهزنی بذر کدوي تخم کاغذي بود.
مواد و روشها
به منظور بررسی تأثیر تیمارهاي بیولوژیک بر شاخصهاي جوانهزنی بذر کدوي تخم کاغذي تحت تنش شوري آزمایشی به صورت فاکتوریل در سال 1394 در آزمایشگاه بیماري گیاهی دانشکدهي علوم کشاورزي دانشگاه شاهد تهران در پایه طرح پایه کاملاً تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهاي آزمایشی شامل 4 سطح شوري صفر - شاهد - ، 40، 80 و 120 میلیمولار سدیم کلرید و هشت سطح تیمار بیولوژیکی شاهد - عدم تلقیح - ، تلقیح با قارچ Trichoderma harzianum، تلقیح با کود زیستی ازتوبارور، تلقیح با کود زیستی فسفاته بارور، تلقیح با قارچ و کود زیستی ازتوبارور، تلقیح با قارچ و کود زیستی فسفاته بارور، تلقیح با کودهاي زیستی ازتوبارور و فسفاته بارور و تلقیح با تلفیقی از قارچ و هردو کود زیستی بودند. بذرها براي اعمال تیمار بیوپرایمینگ، به مدت 18 ساعت در محلول کودهاي زیستی و قارچ قرار داده شدند. شمارش بذرهاي جوانه زده از روز دوم به صورت روزانه در ساعتی معین انجام گردید. به هنگام شمارش، بذوري جوانهزده تلقی میشدند که طول ریشهچه آنها از 2 میلیمتر بیشتر بود. شاخصهاي جوانهزنی طبق معادلات زیر محاسبه گردید. تجزیهي آماري دادهها با استفاده از نرمافزار SAS 9.1 و مقایسهي میانگین صفات مورد ارزیابی با استفاده از آزمون چند دامنهاي دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر بر همکنش بیوپرایمینگ و شوري بر صفات درصد و ضریب جوانهزنی، میانگین مدت زمان جوانهزنی، همگنی جوانهزنی و طول گیاهچه در سطح احتمال یک درصد و بر صفت وزن تر گیاهچه در سطح احتمال پنج درصد معنیدار بود - جدول . - 1 در تیمار بیولوژیکی عدم تلقیح - شاهد - بیشترین مقدار صفات درصد و ضریب جوانهزنی، میانگین مدت زمان جوانهزنی و طول گیاهچه در شوري 80 میلیمولار بدست آمد و صفات وزن تر گیاهچه و همگنی جوانهزنی به ترتیب در سطوح شوري 40 و 120 میلیمولار به بیشترین مقدار خود رسیدند. در استفاده از پیش تیمار بیولوژیکی با کود زیستی فسفاته، تمام شاخصهاي اندازهگیري شده افزایش یافتند. پیش تیمار بیولوژیکی با کود زیستی ازتوباکتر باعث شد با افزایش شوري تا 80 میلیمولار، مقدار صفات درصد جوانهزنی، میانگین مدت زمان جوانهزنی و همگنی جوانهزنی افزایش یافته اما طول گیاهچه و وزن تر گیاهچه با افزایش شوري کاهش یابند.
جدول -1نتایج تجزیه واریانس صفات مختلف کدوي تخم کاغذي در سطوح مختلف تنش شوري و بیوپرایمینگ
جدول-2 مقایسه میانگین اثر متقابل بیوپرایمینگ و شوري بر شاخصهاي رشدي و جوانهزنی بذر کدو تخم کاغذي
