بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر خاکورزي بر عملکرد گندم رقم N87-20در تناوب زراعی ذرت-گندم در منطقه گنبد بود. این آزمایش در سال زراعی 93-92 به صورت کرتهاي یکبارخرد شده در قالب طرح بلوك کامل تصادفی سه تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس اثر خاکورزي بر صفات مورد مطالعه نشان داد خاکورزي بر تمامی صفات معنی دار بود .می توان این گونه نتیجه گیري کرد که اقدامات مربوط به خاکورزيباعث افزایش عملکرد گندم، در تناوب زراعی ذرت-گندم در شرایط مشابه به این مطالعه می شود.
کلمات کلیدي: تناوب زراعی،خاکورزي، گنبد، گندم
مقدمه
گندم جزء مهمترین گیاهان زراعی جهان، به ویژه در کشورهاي در حال توسعه، به شمار میآید و در مقایسه با سایرمحصولات و غلات بیشترین سطح کشت را به خود اختصاص داده است. در ایران از مجموع اراضی تحت کشت غلات، گندم با 71 درصد در رتبه اول قرار دارد - رجایی و همکاران، . - 1386 با توجه به این که حدود 57 درصد از سطح زیر کشت گندم در ایران به کشت دیم اختصاص داشته و عملکرد این اراضی از متوسط عملکرد گندم دیم در جهان پایین تر است، لزوم انجام تحقیقات مربوط با عملکرد گندم دیم از اهمیت زیادي برخوردار است، یکی از جنبههاي بسیار با اهمیت در زراعت گندم دیم مقدار استفاده از کودها به ویژه نیتروژن است، که استفاده از آنها در شرایط کمبود رطوبت باید با دقت خاصی صورت پذیرد - لطیفی و محمد دوست، . - 1377 میزان تولید جهانی گندم در سال 2013-2014تقریباً 741/6 میلیون تن برآورد گردید. سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد گندم در سال زراعی 1392-93 در استان گلستان 391 هزار هکتار بود که167 هزار هکتار - کشت آبی - و 224 هزار هکتار - کشت دیم - بود.
که میزان عملکرد کلی 700 هزار تن بود که به دلیل خشکسالی میزان عملکرد کاهش محسوسی نشان داد. استان گلستان با تولید 8/17 درصد از گندم کشور و داشتن رتبه چهارم از لحاظ تولید در بین استان هاي کشور نقش بسزایی را در تولید این محصول استراتژیک ایفا می کند - بی نام، . - 1393ابراهیمیان و همکاران - 1394 - به منظور بررسی تاثیر سیستمهاي مختلف خاكورزي و سطوح بقایاي گندم بر شاخصهاي فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاك، آزمایشی را در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 1392-93 به صورت اسپلیت بلوك بر پایه طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار انجام دادند. نوع مدیریت خاكورزي در چهار سطح - دیسک، گاوآهن برگرداندار + دیسک، گاوآهن پنجه غازي + دیسک و گاوآهن قلمی + دیسک - به عنوان فاکتور عمودي و مدیریت بقایاي گندم در پنج سطح - صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد عملکرد کاه گندم - به عنوان فاکتور افقی آزمایش در نظر گرفته شدند.
به دلیل سه بار نمونه برداري از خاك - اردیبهشت1392، آبان 1392 و خرداد - 1393، دادههاي آزمایش به صورت اسپلیت بلوك در زمان آنالیز شدند. طبق نتایج آزمایش، کمترین میزان نیتروژن کل 0/094 - درصد - ، فسفر قابل جذب 12/50 - میلی گرم بر کیلوگرم - و کربن آلی خاك 0/52 - درصد - در نتیجه استفاده از شخم برگرداندار و بیشترین میزان این شاخصها در شرایط کاربرد گاو آهن قلمی + دیسک مشاهده شد. با افزایش سطوح بقایاي گندم در هر سه زمان، نیتروژن کل، فسفر وپتاسیم قابل جذب و کربن آلی خاك به طور معنیداري رو به افزایش گذاشت. همچنین کاربرد بقایاي گیاهی نقش معنیداري در کاهش اسیدیته - تا 0/45 واحد - و نیز افزایش زیست توده و تنفس میکروبی خاك - تا 20/6 درصد - داشت.با توجه با اهمیت گندم و ذرت در اقتصاد منطقه و همچنین نقش مهم مدیریت بقایا در تناوب هاي زراعی، هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیر خاکورزي بر عملکرد گندم در تناوب زراعی ذرت-گندم در منطقه گنبد می باشد.
مواد وروش زمان و موقعیت جغرافیایی مکان اجراي طرح
این آزمایش در سال زراعی 93-92 در یکی از زمین هاي کشاورزي روستاي توتلی کوچک در 6 کیلومتري شمال شرق شهرستان گنبد با طول جغرافیایی 55درجه و 9 دقیقه ي شرقی و عرض جغرافیایی 37 درجه و 15 دقیقه ي شمالی و ارتفاع 52 از سطح دریاي آزاد و متوسط بارندگی 350 تا 400 میلی متر انجام شد. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر مدیریت هاي مختلف بقایاي ذرت بر عملکرد و اجزاي عملکرد گندم می باشد.عملیات آماده سازي زمین و کاشتزمین مورد نظر با گاوآهن برگرداندار شخم و بستر بذر با یکبار عبور روتیواتور و ماله آماده شد.ذرت با کارنده مکانیکی با فاصله ردیف 75 سانتیمترکشت شد.
کود مصرفی طبق توصیه کودي شامل 250 کیلوگرم اوره و 100 کیلوگرم سوپر فسفات در هکتار خواهد بود. جهت مبارزه با علفهاي هرز پهن برگ از علف کش 2-4-D به میزان یک لیتر در هکتار و جهت مبارزه با آفات، از حشرهکش اکاتین به مقدار یک لیتر در هکتار استفاده شد. آبیاري قطعه آزمایشی به صورت شیاري و هر 8 روز یک بار انجام شد. ذرت، پس از رسیدن، با دست برداشت و سپس مقدار بقایا در واحد سطح اندازهگیري شد. بدین صورت که با قرار دادن یک قاب مربع به ابعاد یک متر در یک متر به طور تصادفی در چند نقطه از مزرعه، بقایاي داخل قاب جمعآوري و پس از انتقال به آزمایشگاه و خشک شدن توزین شد. سپس زمین محل آزمایش براساس نقشه طرح جهت اعمال تیمارها تقسیمبندي شد.
انجام طرح و نقشه آماري
این آزمایش به صورت کرتهاي یکبار خرد شده در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرتهاي مدیریت بقایا در دو سطح - باقی گذاشتن، جمع کردن - بود.کود مصرفی طبق توصیه کودي شامل 250 کیلوگرم اوره و 100 کیلوگرم سوپر فسفات در هکتار بود. در تیمارهاي حفظ بقایا، علاوه بر مقدار نیتروژن توصیه شده با احتساب تن بقایاي ذرت در هکتار و ضریب تثبیت نیتروژن توسط بقایا معادل 1% وزن بقایا، مقدار نیتروژن لازم محاسبه و همزمان با کودپاشی به تیمار حفظ بقایا اضافه شد - محاسبه بر مبناي نسبت . - C/N آبیاري در کلیه کرتها به صورت نواري انجام شد
محاسبات آماري و نرم افزارهاي مورد استفاده
براي تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار آماري sas نسخه 9/4 و براي رسم نمودارها، از نرم افزار - 2013 - Excel استفاده شد.
