بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر مدیریت بقایا بر عملکرد گندم رقم N87-20در تناوب زراعی ذرت-گندم در منطقه گنبد بود. این آزمایش در سال زراعی 93-92 به صورت کرتهاي یکبارخرد شده در قالب طرح بلوك کامل تصادفی سه تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس اثر کنترل بقایا بر صفات مورد مطالعه نشان داد تاثیر بقایا بر تمامی صفات معنی دار بود .می توان این گونه نتیجه گیري کردکه اقدامات مربوط به مدیریت بقایا باعث افزایش عملکرد گندم، در تناوب زراعی ذرت-گندم در شرایط مشابه به این مطالعه می شود.
مقدمه
گندم جزء مهمترین گیاهان زراعی جهان، به ویژه در کشورهاي در حال توسعه، به شمار میآید و در مقایسه با سایرمحصولات و غلات بیشترین سطح کشت را به خود اختصاص داده است. در ایران از مجموع اراضی تحت کشت غلات، گندم با 71 درصد در رتبه اول قرار دارد - رجایی و همکاران، . - 1386 با توجه به این که حدود 57 درصد از سطح زیر کشت گندم در ایران به کشت دیم اختصاص داشته و عملکرد این اراضی از متوسط عملکرد گندم دیم در جهان پایین تر است، لزوم انجام تحقیقات مربوط با عملکرد گندم دیم از اهمیت زیادي برخوردار است، یکی از جنبههاي بسیار با اهمیت در زراعت گندم دیم مقدار استفاده از کودها به ویژه نیتروژن است، که استفاده از آنها در شرایط کمبود رطوبت باید با دقت خاصی صورت پذیرد
میزان تولید جهانی گندم در سال 2013-2014تقریباً 741/6 میلیون تن برآورد گردید. سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد گندم در سال زراعی 1392-93 در استان گلستان 391 هزار هکتار بود که167 هزار هکتار - کشت آبی - و 224 هزار هکتار - کشت دیم - بود. که میزان عملکرد کلی 700 هزار تن بود که به دلیل خشکسالی میزان عملکرد کاهش محسوسی نشان داد. استان گلستان با تولید 8/17 درصد از گندم کشور و داشتن رتبه چهارم از لحاظ تولید در بین استان هاي کشور نقش بسزایی را در تولید این محصول استراتژیک ایفا می کند
سهرابی و همکاران - 1393 - به منظور ارزیابی تأثیر مدیریت بقایاي گیاهی و منابع نیتروژن بر عملکرد و اجزاي عملکرد گندم - Triticum aestivum L. - پژوهشی را به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوك کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزي دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1390-91 انجام دادند. سه سطح مدیریت بقایاي گیاهی - حذف بقایا، سوزاندن بقایا و برگرداندن بقایا - به عنوان عامل اصلی و پنج منبع کود نیتروژن - شاهد، 150 کیلوگرم اوره در هکتار، 75 کیلوگرم اوره در هکتار، کود بیولوژیک سوپرنیتروپلاس و 75 کیلوگرماوره در هکتار+ کود بیولوژیک سوپرنیتروپلاس - به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان داد که عملکرد و اجزاي عملکرد گندم تحت تأثیر مدیریتهاي مختلف بقایاي گیاهی قرار گرفت، به طوري که سوزاندن بقایا در اغلب صفات باعث افزایش و حذف بقایا منجر به کاهش اجزاي عملکرد شد.
در تیمار برگرداندن بقایا علیرغم دارا بودن بیشترین وزن هزار دانه و شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک را بهطور منفی تحت تأثیر قرار داد. بیشترین عملکرد دانه 6/6 - تن در هکتار - از کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار اوره و سوزاندن بقایاي گیاهی و کمترین آن 2/6 - تن در هکتار - از کاربرد کود بیولوژیک سوپرنیتروپلاس و حذف بقایاي گیاهی حاصل شد. کاربرد کود بیولوژیک به تنهایی در بیشتر موارد تفاوت معنیداري با عدم مصرف کود نیتروژن نداشت. درحالیکه، ترکیب کود بیولوژیک و شیمیایی منجر به تولید بیشترین تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه شد.
میرزایی و محمودآبادي - 1393 - بیان کردند که بهبود ویژگیهاي خاك در راستاي دستیابی به کشاورزي پایدار، مستلزم مدیریت صحیح بقایاي گیاهی است.این محقّقین پژوهشی را با هدف بررسی تأثیر نوع و مدیریتهاي مختلف بقایاي گیاهی بر برخی ویژگیهاي فیزیکی خاك در قالب آزمایش مزرعه اي به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی با سه تکرار اجرا کردند.
عامل اول نوع بقایا شامل کاه و کلش جو و بقایاي یونجه و عامل دوم مدیریتهاي مختلف شامل مخلوط یک درصد بقایا با خاك، مخلوط نیم درصد بقایا با خاك، سوزاندن بقایا، باقی گذاشتن بقایا در سطح و عدم کاربرد بقایا - شاهد - بود. نتایج نشان داد که نوع و مدیریت بقایاي گیاهی، تأثیر معنی داري بر ویژگیهاي مورد مطالعه داشت. تیمار مخلوط یک درصد بقایاي جو باعث بیشترین افزایش کربن آلی 70 - درصد - ، تخلخل کل 23 - درصد - و نفوذپذیري نهایی 82 - درصد - و بیشترین کاهش چگالی ظاهري 40 - درصد - نسبت به تیمار شاهد شد.
در مقابل، تیمار سوزاندن بقایاي یونجه به ترتیب با 200، 29/5 و 30 درصد، بیشترین کاهش در میزان کربن آلی، تخلخل و نفوذپذیري نهایی نسبت به تیمار شاهد و بیشترین افزایش در چگالی ظاهري 5/5 - درصد - را نشان داد. به علاوه، تیمارهاي مخلوط نیم درصد و گذاشتن سطحی آنها نیز باعث بهبود معنی دار ویژگی هاي مورد مطالعه نسبت به شاهد شد.
بیشترین و کمترین شدت نفوذ نهایی آب در خاك در تیمارهاي مخلوط یک درصد بقایاي جو و سوزاندن بقایاي یونجه به ترتیب با 48/6 و 4/6 میلیمتر در ساعت مشاهده شد. در مجموع، اولویت بندي مدیریت بقایا از نظر بهبود ویژگی هاي مورد مطالعه به صورت سوزاندن بقایا < شاهد < کاربرد سطحی بقایا < مخلوط نیم درصد بقایا < مخلوط یک درصد بقایا تعیین شد.
با توجه با اهمیت گندم و ذرت در اقتصاد منطقه و همچنین نقش مهم مدیریت بقایا در تناوب هاي زراعی، هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیر مدیریت بقایا بر عملکرد گندم در تناوب زراعی ذرت-گندم در منطقه گنبد می باشد.
مواد وروش زمان و موقعیت جغرافیایی مکان اجراي طرح
این آزمایش در سال زراعی 93-92 در یکی از زمین هاي کشاورزي روستاي توتلی کوچک در 6 کیلومتري شمال شرق شهرستان گنبد با طول جغرافیایی 55درجه و 9 دقیقه ي شرقی و عرض جغرافیایی 37 درجه و 15 دقیقه ي شمالی و ارتفاع 52 از سطح دریاي آزاد و متوسط بارندگی 350 تا 400 میلی متر انجام شد. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر مدیریت هاي مختلف بقایاي ذرت بر عملکرد و اجزاي عملکرد گندم می باشد.
