بخشی از مقاله
چکیده
آللوپاتی به عنوان مکانیسمی از تداخل در اکوسیستمهاي کشاورزي، میتواند به صورت مضر بر روي جوانهزنی و عملکرد گیاهان موجود در تناوب اثر بگذارد. این پژوهش در قالب سه طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه فیزیولوژي بذر دانشکده کشاورزي دانشگاه بوعلیسینا در سال 1387 انجام شد. تیمارهاي آزمایشی شامل سطوح غلظتهاي عصاره آبی بقایاي گندم 0)، 20، 40، 60، 80 و 100 درصد) بود. بذور جو رقم ماکویی، چغندر رقم زرقان و کلزاي رقم اوکاپی جهت آزمایشات مورد استفاده قرارگرفتند. نتایج بررسی نشان داد که اثر عصاره آبی بقایاي گندم بر کلیه صفات مورد بررسی بذور جو، چغندر و کلزا معنیدار بود (P=0/01) سرعت جوانهزنی بذور هر سه گونه در تمامی سطوح عصاره گندم به طور معنیداري کاهش نشان داد و در غلظت 100 درصد عصاره گندم، سرعت جوانهزنی بذور جو، چغندر و کلزا به ترتیب 87، 67 و 54 درصد کاهش نشان داد. در بذور چغندر، بیشترین تاثیر معنیدار عصاره گندم بر صفات درصد و سرعت جوانهزنی مشاهده شد. از غلظت 60 درصد عصاره گندم وزن تر و خشک گیاهچه جو نسبت به شاهد کاهش معنیداري نشان داد و در غلظت 100عصاره آن، دو صفت مذکور، به ترتیب 60/4 و 28 درصد کاهش داشت. در بذور کلزا، بیشترین تاثیر سطوح عصاره گندم، بر صفات وزن تر و خشک گیاهچه و کمترین تاثیر بر درصد جوانهزنی حاصل شد. به طور کلی نتایج سه آزمایش نشان داد که بذور کلزا از نظر جوانهزنی و بذور جو از نظر خصوصیات گیاهچه، کمترین تاثیر پذیري را از عصاره آبی گندم داشتند.
واژههاي کلیدي: آللوپاتی، عصاره گندم، تناوب.
مقدمه
آللوپاتی اثرات مفید یا مضر، مستقیم یا غیر مستقیم یک گیاه یا یک میکروارگانیسم بر گیاه یا میکروارگانیسم دیگر از طریق تولید ترکیبات شیمیایی مختلف و رهاسازي آنها در محیطمی باشد .(4) آللوپاتی به عنوان مکانیسمی از تداخل در اکوسیستمهاي کشاورزي میتواند به صورت مضر بر روي جوانهزنی و عملکرد گیاهان موجود در تناوب اثر بگذارد(. (2 بیضایی و همکاران((1 نشان دادند که ترکیبات فنولی موجود در عصاره آبی کاه و کلش گندم، از طریق ایجاد اختلال در فرآیندهاي آنزیمی، باعث جلوگیري از جوانهزنی و رشد ریشهچه ذرت
492 اکوفیزیولوژي علفهايهرز
شد. همچنین در تحقیقی دیگر عصاره آبی حاصل از اندامهاي مختلف گندم دروم سبب کاهش جوانهزنی و طول ریشهچه جو گردید .(3) امروزه تمایل به استفاده از شخمهاي حفاظت شده و حفظ بقایاي گیاهی در سطح خاك به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک رو به افزایش است. لذا لزوم بررسی اثرات احتمالی آللوپاتیک بقایاي گیاهان زراعی بر محصولات بعدي تناوب ضروري به نظر میرسد. هدف ازاین پژوهش بررسی اثرات احتمالی آللوپاتیک بقایاي گندم بر روي مولفههاي جوانهزنی محصولات موجود در تناوب با آن بود.
مواد و روشها
پژوهش حاضر در قالب سه طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه فیزیولوژي بذر دانشکده کشاورزي دانشگاه بوعلیسینا در سال 1387 انجام شد. تیمارهاي آزمایشی شامل سطوح غلظتهاي عصاره آبی بقایاي گندم 0)، 20، 40، 60، 80 و 100 درصد) بود. به منظور تهیه عصاره آبی، بقایاي گندم جمع آوري شده از مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزي، پس از هوا خشک شدن آسیاب شد سپس 100 گرم از پودر حاصل به 1000 میلیلیتر آب مقطر اضافه گردید و به مدت 24 ساعت روي دستگاه شیکر قرارگرفت، مخلوط حاصل از یک پارچه کتان 2 لایه عبور داده شد و در ادامه به مدت 30 دقیقه و با سرعت 3000 دور سانتریفیوژ گردید. در پایان محلول حاصل از کاغذ صافی واتمن شماره 1 عبور داده شد و به عنوان عصاره %100 منظور گردید و سایر غلظتها از رقیق سازي این محلول با آب مقطر به دست آمد. بذور جو رقم ماکویی، چغندر رقم زرقان و کلزاي رقم اوکاپی جهت ضدعفونی به مدت 2 دقیقه در محلول هیپوکلرید سدیم 2/5 درصد قرارگرفتند. سپس سه بار با آب مقطر شستشو داده شدند. 25 عدد از بذر سالم هر گیاه بر روي کاغذ واتمن استریل شماره 1 در پتریدیش-هاي با قطر دهانه 7 سانتیمتر قرار داده شد و 10 میلیلیتر از غلظتهاي تهیه شده به هر کدام اضافه گردید. پتریدیشها به داخل ژرمیناتور با دماي25 ±2 درجه سانتیگراد و تاریکی مطلق منتقل شدند. شمارش روزانه بذور جوانهزده در ساعات معین صورتگرفت. معیار جوانهزنی، بر طبق دستورالعمل ایستا براي هر گونه لحاظ گردید. در پایان روز هفتم که جوانهزنی ثابت شد طول ریشهچه و ساقهچه، وزن تر گیاهچه بذور جوانهزده اندازهگیري و درصد و سرعت جوانهزنی از فرمولهاي 1 و 2 محاسبه گردید.
