بخشی از مقاله
چکیده
جهت بررسی تأثیر نسبت هاي مختلف سیلیسیومبر برخی خصوصیات سیر تحت تأثیر شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریلدرقالب طرح بلوکهاي کاملاً تصادفی با دو تیمار در سه تکرار اجرا شد. تیمار سیلیسیوم متشکل از چهار غلظت صفر، 50، 100 و 120 لیتر در هکتار و تیمار خشکی داراي سه سطح بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید بود. نتایج نشان داد که سیلیسیوم منجر به تأثیر معنی دار بر صفت هاي وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیل a و b، میزان آلیسین و پرولین شد. تنش خشکی نیز بر صفتهاي وزن تر و خشک اندامهوایی، طول ریشهچه، کلروفیل b و میزان پرولین تأثیر معنی دار داشت. اثر متقابل سیلیسیوم و تنش خشکی تنها بر میزان کلروفیل b در سطح یک درصد معنی دار بود. در مجموع مشخص گردید که تنش خشکی میتواند به صورت کنترل شده تا حدودي موجب بهبود خصوصیات کیفی سیر شود اما شاخص هاي مهمی نظیر وزن تر و خشک در شرایط بدون تنش افزایش نشان دادند. از بین نسبت هاي مختلف سیلیسیوم، غلظت 120 لیتر در هکتار منجر به بهبود وضعیت گیاه شده و میزان پرولین را کاهش و آلیسین را افزایش داد.
کلمات کلیدي: سیر، سیلیسیوم، تنش خشکی، آلیسین، پرولین
مقدمه
سیر با نام علمی Allium sativum L. از تیره Liliaceae است. خاستگاه آن، آسیاي مرکزي شامل قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان می باشد و از آنجا به سایر نقاط جهان انتقال داده شده است .گیاهی است دیپلویید - 2n = 2x =16 - و ازسبزيهاي فصل خنک بوده و نسبت به یخبندان تا حدي مقاوم است ترکیبات موجود در سیر به دو گروه عمده ترکیبات سولفوره و غیر سولفوره تقسیم میگردند. خواص دارویی سیر عمدتاً بدلیل حضور ترکیب سولفوره اي به نام آلیسین می باشد. سیر بطور طبیعی فاقد آلیسین بوده بلکه پیش ماده آن را که ترکیبی است به نام آلیین دارا می باشد. آلیین هنگام خرد شدن و بر اثر یک واکنش آنزیمی توسط آنزیم آلیناز تبدیل به آلیسین می گردد . تنش هاي مختلف محیطی - اعم از تنش هاي زیستی یا غیر زیستی - همواره از عوامل اصلی کاهش دهنده تولید محصولات زراعی و از موانع اصلی رسیدن به پتانسیل عملکرد محصولات مختلف بوده اند. از جمله این تنش ها، تنش هاي رطوبتی و حرارتی از پدیده هاي اقلیمی رایج در طبیعت اند که اغلب رشد گیاهان را محدود می کنند .گزارش شده سیلیسیوم با تشکیل یک لایه دومی به نام لایه کوتیکول سیلیسیوم با ضخامت 2/5 میکرومتر بر کوتیکول برگ باعث افزایش تحمل گیاهان به تنش می شود . همچنین سبب بهبود فعالیت فتوسنتزي و ساختمان سلولی برگ تحت تنش شوري و خشکی در جو شده و از طریق کاهش تراوش الکترولیتی در برگ باعث افزایش رشد گیاه میشود .تنش خشکی باعث کاهش پروتئین هاي محلول در گیاه می شود. به نظر می رسد کاهش محتواي پروتئین تحت تنش خشکی در نتیجه واکنش پروتئین با
رادیکال هاي آزاد و در نتیجه تغییر اسید آمینه، افزایش فعالیت آنزیم هاي تجزیه کننده پروتئین، کاهش سنتز پروتئین و تجمع اسید آمینه آزاد از جمله پرولین مرتبط است .
مواد و روش ها
این تحقیق به منظور بررسی اثر سیلیسیوم روي برخی صفات گیاه سیر تحت شرایط تنش خشکی در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرحبلوکهاي کاملاً تصادفی با دو تیمار سیلیسیوم و تنش خشکی در سه تکرار اجرا شد. تیمار سیلیسیوم متشکل از چهار غلظت صفر، 50، 100 و 120 لیتر در هکتار و تیمار خشکی داراي سه سطح بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید بود.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که سیلیسیوم منجر به تأثیر معنی دار بر صفت هاي وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیل a و b، میزان آلیسین و پرولین شد. تنش خشکی نیز بر صفتهاي وزن تر و خشک اندامهوایی، طول ریشهچه، کلروفیل b و میزان پرولین تأثیر معنی دار داشت. اثر متقابل سیلیسیوم و تنش خشکی بر میزان کلروفیل b در سطح یک درصد معنی دار بود.
جدول : 1 تجزیهواریانس صفاتمورداندازهگیري
طبق جدول 2، تیمار با غلظت 120 لیتر در هکتار سیلیسیوم بالاترین وزن تر اندام هوایی و غلظت صفر سیلیسیوم کمترین وزنتر اندام هوایی را منجر شده است. مطابق با الگوي وزن تر، غلظت 120 لیتر در هکتار سیلیسیوم، موجب بیشترین وزن خشک اندام هوایی شد. بیشترین میزان کلروفیل a برگ سیر، تحت تیمار 50 لیتر در هکتار حاصل شده و کمترین میزان مربوط به تیمار شاهد است. علاوه براین، میزان آلیسین تحت تأثیر تیمار سیلیسیوم قرار گرفته و تمامی غلظتها منجر به تفاوت معنی دار با شاهد شدند. کمترین میزان پرولین تحت تیمار 120 لیتر در هکتار سیلیسیوم و تولید بالاترین میزان پرولین در غلظت صفر سیلیسیوم مشاهده شد.
با توجه به جدول 3، بیشترین وزن تر و خشک اندامهوایی در شرایط بدون تنش دیده شد. بیشترین طول ریشهچه در شرایط تنش شدید خشکی و کمترین طول در شرایط بدون تنش مشاهده گردید. همچنین، کمترین میزان پرولین 13/63 - میکروگرم در گرم وزن تر - در شرایط بدون تنش و بیشترین میزان 27/42 - میکروگرم در گرم وزن تر - در شرایط تنش شدید خشکی تولید شد.
بیشترین میزان کلروفیل b در غلظت 120 لیتر در هکتار سیلیسیوم طی تنش ملایم خشکی وجود داشت که با میزان کلروفیل b در غلظت 100 لیتر در هکتار سیلیسیوم در تنش شدید خشکی، غلظت 50 لیتر در هکتار سیلیسیوم در تنش شدید خشکی و بدون تنش
خشکی و بدون کاربرد سیلیسیوم تنش شدید خشکی تفاوت معنی داري داشت ولی با میزان کلروفیل b در سایر تیمارها تفاوت معنی دار نداشت.
جدول : 2 نتایج مقایسه میانگین صفات اندازه گیري شده
غلظت سیلیسیوم - لیتر در هکتار -
گزارش شده گیاهان تحت تنش خشکی، نسبت ریشه به اندام هوایی کمی دارند و در صورت تیمار با نسبت هاي بهینه سیلیسیوم با افزایش تجمع ماده خشک موجب تسهیل رشد ریشه و در نتیجه افزایش مقاومت می شوند . جذب مواد غذایی با میزان گسترش ریشه و طول آن مرتبط است و این افزایش سطح موجب فراهم شدن مکانهایی براي نفوذ بیشتر یون ها به
