بخشی از مقاله
چکیده
جهت بررسی تأثیر نسبت هاي مختلف سیلیسیوم بر برخی خصوصیات سیر تحت تأثیر شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل درقالب طرح بلوکهاي کاملاً تصادفی با دو تیمار در سه تکرار اجرا شد. تیمار سیلیسیوم متشکل از چهار غلظت صفر، 50، 100 و 120 لیتر در هکتار و تیمار خشکی داراي سه سطح بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید بود. نتایج نشان داد که سیلیسیوم بر صفت هایی نظیر وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشهچه و میزان پرولین تأثیر معنی دار داشت. همچنین، تنش خشکی موجب تأثیر معنی دار بر صفتهاي قطر سوخ، وزن تر و خشک اندامهوایی، میزان پرولین در سطح یک درصد و تعداد سیرچه در سطح 5 درصد شد. در مجموع مشخص گردید که تنش ملایم میتواند تا حدودي موجب بهبود رشد سیر شود اما شاخص هاي مهمی نظیر وزن تر و خشک در شرایط بدون تنش افزایش نشان دادند. از بین نسبت هاي مختلف سیلیسیوم، غلظت 120 لیتر در هکتار منجر به بهبود وضعیت گیاه شده و بیشترین تأثیر را داشت.
کلمات کلیدي:سیر، سیلیسیوم، تنش خشکی، پرولین
مقدمه
سیر با نام علمی Allium sativum L. از قدیمی ترین گیاهان زراعی است که تاکنون شناخته شده است. گیاهی چند ساله به ارتفاع 30-60 سانتی متر از تیره Liliaceae است. به نظر میرسد خاستگاه سیر، منطقه آسیاي مرکزي شامل قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان می باشد و از آنجا به سایر نقاط جهان انتقال داده شده است . این گیاه در خاکهاي شنی رسی، لومی شنی و سیلتی که از نظر مواد آلی غنی باشد بهترین رشد را دارد. جزو سبزيهاي فصل خنک بوده و نسبت به یخبندان تا حدي مقاوم است
تنش هاي مختلف محیطی - اعم از تنش هاي زیستی یا غیر زیستی - همواره از عوامل اصلی کاهش دهنده تولید محصولات زراعی و از موانع اصلی رسیدن به پتانسیل عملکرد محصولات مختلف بوده اند. از جمله این تنش ها، تنش هاي رطوبتی و حرارتی از پدیده هاي اقلیمی رایج در طبیعت اند که اغلب رشد گیاهان را محدود می کنند .
سیلیسیوم باعث افزایش تحمل تنش خشکی در گیاهان از طریق نگه داري تعادل آب گیاه ، فعالیت فتوسنتزي ، برافراشته نگهداشتن برگها و حفظ ساختمان آوندهاي چوبی در شرایط تعرق بالا می شود . سیلیسیوم در شرایط تنش خشکی و شوري تاثیر بسیار زیادي در افزایش رشد و عملکرد و جذب برخی از عناصر در گیاه دارد و با رسوب در پوست، میزان تعرق را تا 30 درصد کاهش می دهد و به این طریق از تلف شدن آب در شرایط کمبود آب و خشکی جلوگیري به عمل می آورد. تحت شرایط تنش، تاثیرات بهبود دهنده سیلیسیوم، بیشتر در ارتباط با افزایش توانایی دفاعی آنزیم هاي آنتی اکسیدانی و تاثیر بر غلظت برخی عناصر مانند پتاسیم است .گزارش شده تحت شرایط تنش خشکی کاربرد سیلیسیوم باعث صرفه جویی در مصرف آب و افزایش عملکرد ماده خشک نسبت به تیمار بدون کاربرد سیلیسیوم شده است
مواد و روشها
این تحقیق به منظور بررسی اثر سیلیسیوم روي برخی صفات گیاه سیر تحت شرایط تنش خشکی در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرحبلوکهاي کاملاً تصادفی با دو تیمار سیلیسیوم و تنش خشکی در سه تکرار اجرا شد. تیمار سیلیسیوم متشکل از چهار غلظت صفر، 50، 100و 120 لیتر در هکتار و تیمار خشکی داراي سه سطح بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید بود.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که سیلیسیوم بر صفت هایی نظیر وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشهچه و میزان پرولین تأثیر معنی دار داشت. همچنین، تنش خشکیموجب تأثیر معنی دار بر صفتهاي قطر سوخ، وزن تر و خشک اندام-هوایی، میزان پرولین در سطح یک درصد و تعداد سیرچه در سطح 5 درصد شد. اثر متقابل سیلیسیوم و تنش خشکی تنها بر وزن خشک ریشهچه در سطح یک درصد معنی دار بود - جدول . - 1
طبق جدول 2، تیمار با غلظت 120 لیتر در هکتار سیلیسیوم بالاترین وزن تر اندام هوایی 43/94 - گرم - و غلظت صفر سیلیسیوم کمترین وزن تر اندام هوایی 35/67 - گرم - را منجر شده است. مطابق با الگوي وزن تر، غلظت 120 لیتر در هکتار سیلیسیوم، موجب بیشترین وزن خشک اندام هوایی شد. بیشترین وزن خشک ریشهچه مربوط به تیمار سیلیسیوم با غلظت 50 لیتر در هکتار بود. کمترین میزان پرولین تحت تیمار 120 لیتر در هکتار سیلیسیوم و تولید بالاترین میزان پرولین در غلظت صفر سیلیسیوم مشاهده شد. جدول : 2 نتایج مقایسه میانگین صفات اندازه گیري شده
با توجه به جدول 3، کمترین تعداد سیرچه در شرایط بدون تنش و بیشترین تعداد در تنش ملایم خشکی مشاهده شد. در شرایط تنش شدید، سوخ هاي کوچکی تولید شده و کمترین قطر سوخ در تنش شدید مشاهده گردید. بیشترین وزن تر و خشک اندام-هوایی در شرایط بدون تنش دیده شد. کمترین میزان پرولین 13/63 - میکروگرم در گرم وزن تر - در شرایط بدون تنش و بیشترین میزان 27/42 - میکروگرم در گرم وزن تر - در شرایط تنش شدید خشکی تولید شد.
بیشترین وزن خشک ریشه چه در غلظت 50 لیتر در هکتار سیلیسیوم در شرایط تنش شدید وجود داشت که با وزن خشک ریشه چه در شاهد، غلظت 50 لیتر در هکتار سیلیسیوم و غلظت 100 لیتر در هکتار سیلیسیوم تفاوت معنی داري داشت ولی با سایر تیمارها تفاوت معنی داري نداشت - شکل . - 1
