بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر پیش تیمار هومئوپاتی بر شاخصهای جوانهزنی بذور یونجه، آزمایشی بهصورت طرحکاملاً تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه با 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای این آزمایشی شامل: خرزهره، سولفور، سیلیس به ترتیب در پتانسیهای C30، C12، X6، X5، LM6، LM7 بودند. در این مطالعه، درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، یکنواختی جوانهزنی، متوسط زمان برای 50 و 90 درصد جوانهزنی، طول ریشهچه، ساقه چه، شاخص طولی و وزنی قدرت مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج نشان داد، که پیش تیمار هومئوپاتی موجب بهبود معنیدار سرعت و یکنواختی جوانهزنی و همچنین متعاقب آن رشد بهتر ریشهچه و ساقه چه و در نهایت شاخص طولی و وزنی قدرت شد. همچنین متوسط زمان لازم برای 50 و 90 درصد جوانهزنی نیز کاهش معنیدار داشت. کاربرد سولفور LM6 و X5 بالاترین سرعت و یکنواختی جوانهزنی و سولفور LM7 و سیلیس LM6 بالاترین شاخصهای قدرت و طول ریشهچه و ساقهچه را به خود اختصاص دادند. بهطورکلی مشاهده شد که پیش تیمارهای هومئوپاتی میتوانند بهعنوان تیمارهای زیستی در بهبود جوانهزنی و رشد یونجه مؤثر باشند.
مقدمه
یونجه - Medicago sativa L - گیاهی است علوفهای که ازنظر ارزش غذایی، حفاظت خاک و همچنین مقاومت به سرما در صدر گیاهان علوفهای قرار دارد، میتواند بهعنوان یک گیاه مناسب برای مناطق سرد در نظر گرفته شود . از یونجه در صنایع دارویی و بهداشتی نیز استفاده میکنند. یونجه دو برابر اسفناج آهن دارد، بنابراین خون ساز است و برای کسانی که به کمخونی مبتلا هستند، بسیار مفید است. همچنین یونجه به علت دارا بودن آهن، برای درمان بیماری راشیتیسم نیز استفاده میشود.
تخم یونجه برای نرم کردن سینه، تسکین سرفه و درمان رعشه بسیار موثر است - ترابیان و همکاران . - 1389 پیش تیمار بذر یکی از راههایی بهبود جوانهزنی می باشد. در این روش به بذر اجازه داده میشود که مقداری آب جذب کند؛ بهطوریکه مراحل اولیهی جوانهزنی انجام شود و تا مرحله دوم جذب آب پیش میروند، اما رادیکال خارج نمیشود. بعد از تیمار پرایمینگ بذرها خشک شده و همانند بذرهای تیمار نشده کشت میشوند . - Khajeh- hosseini et al., 2003 - سودمندی هومئوپاتی توسط تحقیقات زیادی به اثبات رسیده است که ترکیب از علم کشاورزی و علم هومئوپاتی است.
در این روش از ترکیبات زیستی جهت افزایش تحمل گیاهان به تنشهای محیطی و بهبود رشد استفاده میشود. محققان قبلی گزارش کردند که هومئوپاتی تأثیر مثبت بر رشد گیاهان دارد . - Scofield, 1984 ; Hopkins, 1998 - گانگار - 2007 - در بررسی فرآیندهای ژنتیکی گیاه پنبه از طریق هومئوپاتی اثبات کرد که این مواد فرایند جوانهزنی را تسریع، طول دوره رشد نباتات را کوتاه، عملکرد و کیفیت پنبه را افزایش و همچنین امکان رشد پنبه را در خارج از فصل رشد امکان پذیر ساخت. بوناتو و سیلوا - - 2003 افزایش معنیداری در ارتفاع بوته گیاهان تربچه را موقعی که به طور هفتگی با ماده هومئوپاتیک سولفور محلولپاشی میشدند را نیز مشاهد کردند. هدف از این مطالعه بررسی تیمارهای هومئوپاتی بر شاخصهای جوانهزنی یونجه میباشد.
مواد و روشها
این مطالعه بهصورت آزمایش طرحکاملاً تصادفی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه با 4 تکرار در سال 1395 صورت گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: خرزهره، سولفور، سیلیس به ترتیب در پتانسیهای C30، C12، X6، X5، LM6و LM7 بودند. بذور مورد استفاده یونجه اکوتیپ آذربایجان غربی بود. در این آزمایش ابتدا بذور به مدت 6 ساعت در دمای 20 درجه سانتیگراد در محلولهای هومئوپاتی قرار داده شد و بعد به مدت 24 ساعت در دمای اتاق خشک شدند. سپس در 4 تکرار 100 تایی در پلیتها کشت شدند. شمارش جوانهزنی بهصورت روزانه تا 14 روز صورت گرفت و بعد از پایان دوره جوانهزنی شاخصهای جوانهزنی مورد ارزیابی قرار گرفت.
برای ارزیابی گیاهچه نیز از هر پلیت تعداد 10 بذور جوانهزده در ظرف عسلی استاندارد قرار داده شد و به مدت 10 روز رشد داده شده و سپس طول ریشهچه و ساقهچه اندازهگیری گردید. برای به دست آوردن وزن خشک گیاهچهها نیز آنها در آون با دمای 75 درجه به مدت 24 ساعت قرار گرفتند. برای محاسبه درصد و سرعت جوانهزنی و یکنواختی جوانهزنی بذور از برنامه Germin استفاده شد . - Soltani et al., 2002 - شاخص طولی و وزنی قدرت بذر نیز طبق رابطه زیر محاسبه شد .
درصد جوانهزنی×طول گیاهچه=شاخص طولی قدرت درصد جوانهزنی×وزن خشک گیاهچه=شاخص وزنی قدرت
آنالیز دادهها با استفاده از نرمافزار SAS و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد صورت گرفت. رسم نمودارها نیز با Excel صورت گرفت.
نتایج و بحث
نتایج این مطالعه نشان داد که در بین شاخصهای جوانهزنی، سرعت و یکنواختی جوانهزنی و همچنین متوسط زمان لازم برای رسیدن به 50 و 90 درصد جوانهزنی در سطح احتمال 1 درصد تحت تأثیر پیش تیمار هومئوپاتی قرار گرفتند - جدول . - 1 مقایسه میانگینها نشان داد که پیش تیمار هومئوپاتی موجب بهبود سرعت جوانهزنی و یکنواختی جوانهزنی - کاهش ضریب یکنواختی - و همچنین کاهش متوسط زمان لازم برای 50 و 90 درصد جوانهزنی در مقایسه با شاهد شد، ولی همه تیمارهای هومئوپاتی در یک کلاس آماری قرار گرفتند.
در بین تیمارهای مختلف هومئوپاتی، کاربرد سولفور،C12 X5 و LM7 بالاترین سرعت و یکنواختی جوانهزنی و کمترین زمان لازم برای 50 و 90 درصد جوانهزنی را به خود اختصاص دادند - شکل 1 و . - 2 حسینی و کوچکی - 1386 - نشان داد پیش تیمارهای مختلف موجب بهبود سرعت جوانهزنی در ارقام مختلف یونجه شد. تأثیر مثبت هومئوپاتی بر جوانهزنی جو نیز گزارش شده است .
جدول -1 نتایج تجزیه واریانس شاخصهای جوانهزنی یونجه تحت تأثیر پیش تیمارهای هومئوپاتی
شکل -1 تأثیر پیش تیمار هومئوپاتی بر سرعت و یکنواختی جوانهزنی بذور یونجه.
شکل -2 تأثیر پیش تیمار هومئوپاتی بر متوسط جوانهزنی بذور یونجه.
طول ریشهچه و ساقه چه و شاخصهای طولی و وزنی قدرت نیز تحت تأثیر پیش تیمار هومئوپاتی قرار گرفتند - جدول . - 2 پیش تیمارها موجب بهبود طول رشد ریشهچه و ساقهچه در مقایسه با شاهد شدند، ولی در بین انواع مختلف پیش تیمارهای هومئوپاتی تفاوت آماری به دست نیامد و اکثر در یک کلاس آماری قرار گرفتند. بالاترین طول ریشهچه و ساقه چه از کاربرد سولفور LM7 و سیلیس LM6 به دست آمد. همچنین بالاترین شاخصهای طولی و وزنی قدرت نیز به ترتیب با میانگینهای 0/055 و 0/051 و 0/014 و 0/015 از تیمار سولفور LM7 و سیلیس LM6 دست آمد
حسینی و کوچکی - 1386 - نیز گزارش کردند پرایمینگ میتواند رشد گیاهچه در یونجه را افزایش دهد. افزایش سرعت جوانهزنی میتواند موجب رشد بهتر ریشهچه و ساقه چه و قدرت بذر شود. از نتیجه این آزمایش چنین استنباط میشود که کاربرد پیش تیمارهای هومئوپاتی میتواند جوانهزنی بذور یونجه را بهبود داده و رشد و استقرار این گیاه را در شرایط محیطی مختلف بهبود دهد.
