بخشی از مقاله
چکیده
براي بررسی تاثیر پیش تیمار بذر با اسید سالیسیلیک روي ویژگیهاي جوانهزنی بذر برنج رقم هاشمی در شرایط تنش شوري آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه زراعت دانشگاه گیلان اجرا شد. پنج غلظت اسید سالیسیلیک - صفر، 300، 600، 900، 1200 میکرومولار - و پنج سطح شوري - صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی مولار - به عنوان تیمارهاي آزمایش در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تنش شوري و اسید سالیسیلیک به تنهایی بر همه ویژگیهاي مورد بررسی تاثیر معنیدار داشته است.
برهمکنش اسید سالیسیلیک شوري بر طول ریشه چه، وزن خشک ریشهچه و وزن خشک ساقهچه تاثیر معنیدار داشت. پیش تیمار بذور با غلظت 300 میکرومولاراسید سالیسیلیک طول ریشهچه و وزن خشک ساقهچه را نسبت به شرایط عدم استفاده از آن در تنش شوري افزایش داد. در مجموع با توجه به یافته هاي این آزمایش می توان انتظار داشت که پیش تیمار بذرهاي برنج با 300 میکرو مولار اسید سالیسیلیک بتواند در بهبود ویژگیهاي جوانه زنی این گیاه در شرایط شوري موثر باشد.
واژگان کلیدي: تنش شوري، اسید سالیسیلیک، پیش تیمار
مقدمه
شوري یکی از عوامل اصلی کاهش رشد و تولید گیاهان در سراسر جهان است و با ایجاد خشکی فیزیولوژیک، اختلال در هومئوستازي یونها و اختلال در جذب مواد غذایی نقش خود را ایفا میکند. جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه از مراحل حساس چرخه زندگی گیاهان به شمار میآیند. شوري با تاخیر در شروع جوانهزنی و افزایش غیر یکنواختی آن موجب کاهش رشد گیاه و عملکرد میشود . برنج به عنوان یک گیاه حساس به شوري در نظر گرفته میشود اگرچه شوري تمام مراحل رشد و نمو برنج را تحت تاثیر قرار میدهد و پاسخ گیاه به شوري با توجه به مراحل رشدي، غلظت و مدت شوري متفاوت است اما در بیشتر ارقام برنج، گیاهچههاي جوان بسیار حساس به شوري هستند .
نقش منفی تنش شوري را میتوان با اقداماتی مانند پیش تیمار بذرها کاهش داد . اسید سالیسیلیک جAحض یکی از تنظیم کنندههاي رشدي است که میتواند به عنوان پیش تیمار استفاده شود. ترابیان و افضل و همکاران - 1 - در گزارشهاي مجزا اعلام کردند که پیش تیمار بذور با Aح تحت تنش شوري به علت جذب کافی آب و حفاظت از غشا و جلوگیري از کاهش AAع و محتواي سیتوکینین پارامترهاي جوانه زنی را بهبود میدهد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر پیش تیمار بذر با Aح روي ویژگیهاي جوانهزنی برنج هاشمی در شوريهاي مختلف بود.
مواد و روش ها
این آزمایش در سال 1394 در آزمایشگاه زراعت دانشکده کشاورزي دانشگاه گیلان به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. تیمارهاي آزمایش شامل اسید سالیسیلیک در پنج سطح - صفر، 300، 600، 900 و 1200 میکرومول - و پنج سطح شوري ناشی از ئههش - صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی مولار - بودند. براي پیشتیمار بذر با محلول Aح، بذرها به مدت 24 ساعت در تاریکی درون محلول غوطه ور و از محلول خارج شدند و به مدت 36 ساعت در دماي اتاق خشک شدند. سپس 20 عدد بذر در پتري دیشهاي استریل قرار داده شده و براي جوانه زنی در دماي 25 درجه سلسیوس قرار گرفتند. در روز چهاردهم صفات طول ریشهچه و ساقهچه و وزن خشک آنها اندازه گیري شد. دادهها با استفاده از نرم افزار حAح نسخه 9 تجزیه و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون دانکن انجام شد.
نتایج و بحث:
نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که برهمکنش شوري و اسید سالیسیلیک بر طول ریشه چه، وزن خشک ریشه چه و وزن خشک ساقه چه اثر معنی دار داشت - جدول. - 1 اما طول ساقهچه تنها تحت تاثیر اثر ساده شوري و Aح قرار گرفت و . - 2 بیشترین طول ریشهچه 12/5 - سانتی متر - در 300 میکرومولار Aح و 100 میلیمولار کلرید سدیم مشاهده شد و بذرهاي پیش تیمار شده با 1200 میکرومولار Aح در شوري 200 میلی مولار نمک کمترین طول ریشه چه داشتند.
بررسی اثر برهمکنشها نشان داد که استفاده از Aح در شرایط شور سبب افزایش وزن خشک ریشه چهها شدهاستح در حالت عدم تنش شوري کاربرد 900 میکرومولار اسید سالیسیلیک به طور معنی داري نسبت به سایر سطوح آن وزن خشک ساقهچه را افزایش داد بررسی صفت طول ساقهچه نشان داد که بیشترین طول ساقهچه 10/98 - سانتیمتر - در سطح 50 میلی مولار سدیم کلرید به دست آمد و غلظت 1200 میکرومولار Aح بیشترین طول ساقه چه را با میانگین9/8 سانتی متر ایجادکرد در کل می توان گفت که به دلیل تاثیر حفاظتی Aح از نوك ریشه در حال رشد که اولین بخش خارج شده از بذر است و همچنین، به دلیل تاثیر آن بر افزایش تقسیم سلولی در مریستم راسی ریشه می توان انتظار داشت که کاربرد آن سبب بهبود رشد گیاه شود.
