بخشی از مقاله
چکیده
کود گاوی یکی از مهمترین منابع پراکنش بذر علفهای هرز است. بمنظور بررسی تاثیر مایع شکمبهای گاو در زمانهای مختلف بر قوهنامیه بذور علفهای هرز آزمایشی بصورت کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل مدت نگهداری بذر در مایع شکمبهای در 5 سطح 8 - ، 16، 24، 32 و 40 ساعت - و گونههای علفهرز - جوموشی، شبدرشیرین، گاوپنبه و یولافوحشی - بودند. نتایج نشان داد که پس از 16 ساعت جوانهزنی %60 کاهش پیدا کرد. پس از 40 ساعت همه گونهها بجزگاوپنبه از بین رفتند. در بین گونهها گاوپنبه مقاومترین و یولافوحشی حساسترین گونه نسبت به شرایط آزمایش بودند.
.1 مقدمه
عوامل کلیدی که پتانسیل مشکل علفهای هرز را در سیستم دامی تعیین میکنند شامل: منبع تغذیه، نوع دام، نوع خوراک دام و سیستم مدیریت کود دامیاست - کاتوویچ و بیکر . - 2005 بذر علفهای هرز به این علت که در معرض عوامل زنده و غیر زنده بیشماری قرار میگیرد، به طور یکنواخت در سرتاسر زیستگاه پراکنش نخواهند یافت
بسیاری از گونههای گیاهی بذرهای خود را از طریق دستگاه گوارش حیوانات - اندوزوکوری - پراکنده مینمایند. بذر علفهای هرز از طریق علوفه، غلات و محصولات پلت شده وارد سیستم گوارش دام میشود، کش و همکاران - - 1998 تخمین زدند که در محصولات پلاتلیزه حدود یک درصد بذر علفهای هرز در جریان آسیاب کردن و پلتسازی زنده میمانند.
خوراک دام به عنوان یک منبع اصلی و شناخته شده از بذر علفهای هرز موجود در کود است. به عنوان مثال کاتوویچ و همکارانش این فرضیه را ارائه کردند که گاوپنبه توسط خوراک آلوده به ویسکانسین و مینه سوتا مهاجرت کرده است - کاتوویچ و بیکر . - 2004 هدف از اجرای این آزمایش بررسی تاثیر مایع شکمبهای بر روی قوه نامیه بذر علفهای هرز در زمانهای مختلف هضم میباشد.
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
بسیاری از محققان اثر دستگاه گوارش حیوانات را روی قوه نامیه بذر علفهای هرز مطالعه کرده اند. بعضی از بذرها از بین میروند و بقیه آنها بدون کاهش یا با کاهش کمیدر قوه نامیه از دستگاه گوارش عبور میکنند - اتکیسون و همکاران . - 1934 غذا میتواند مدت چند ساعت تا چند روز در شکمبه و نگاری باقی بماند. طی این زمان باکتری های بی هوازی، پروتوزوا و قارچها امکان فعالیت بر روی خوراک را پیدا مینمایند - عطری 1384، بوتکین و کلر . - 1387 بقای بذور بعد از عبور از دستگاه گوارش دام، بستگی به سختی پوستههای بذر دارد که در گونههای پهنبرگ بیشتر از گونههای باریکبرگ میباشد
هضم در همه انواع دام بذر بسیاری از علفهای هرز را از بین میبرد، اما بذر برخی از علفهای هرز در عبور از دستگاه گوارش دام زنده دفع شده و سالم و دست نخورده در کود باقی میماند. علفهای هرز با پوسته نرم مثل دمروباهی و شبدرشیرین در هضم توسط دام زنده نمیمانند. علفهای هرز با بذر کوچک و سخت به راحتی از طریق بسیاری از حیوانات منتقل میشوند و سالم و آماده برای شروع مشکل هستند
بلک شاو و رود - - 1991 در مطالعه ای نشان دادند بذر علفهای هرز باریک برگی مثل بروموس، دم روباهی و سوروف به مدت 24 ساعت با روش هضم شکمبهای یا هشت هفته سیلو از بین میروند. بذر علفهای هرز پهن برگ در سیلو نسبت به هضم شکمبهای بیشتر از بین میروند اما هر دو فرآیند برای از بین رفتن بیشترین تعداد بذر لازم است.
هارمون و کیم - 1934 - دریافتند بذور سخت علفهای هرز پهن برگی مثل گاوپنبه، سلمهتره و پیچک نسبت به سایر پهن برگها کمتر در هضم شکمبهای از بین میروند. در مطالعهای هضم به تنهایی قوه نامیه بذر علفهای هرز یولافوحشی، شبدرشیرین و بارهنگ را بیش از 80 درصد کاهش داد اما تاثیر قابل توجهی بر دمروباهی سبز، سلمهتره و تاجخروس نداشت
به طور کلی بذر های بزرگتر نسبت به بذرهای کوچکتر احتمال بیشتری دارد که با جویدن آسیب ببینند. بذرهای بزرگتر نسبت به بذرهای کوچک تر و بذرهای دراز نسبت به بذرهای گرد تمایل به عبور آهستهتر از دستگاه گوارش دارند و متناسب با زمان ماندگاری در دستگاه گوارش بذرهای با پوسته نرم بیشتر از بذرهای با پوسته سخت قدرت جوانهزنی خود را ازدست میدهند
.3 مواد و روشها
این آزمایش در سال 1392 در آزمایشگاه بذر دانشکده کشاورزی گلبهار بصورت کاملا تصادفی و با 3 تکرار انجام شد. فاکتور های آزمایش عبارت بودند از: علفهای هرز مورد مطالعه شامل چهار گونه؛ جوموشی، شبدرشیرین، گاوپنبه و یولافوحشی و مدت قرار گیری بذر در مایع شکمبهای در 5 سطح 8 - ، 16، 24، 32 و 40 ساعت - . مایع شکمبهای از گاوهای فیستوله شده گاوداری دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی تهیه گردید.
این گاوها 7 سال سن داشتند و در هر وعده خوراک با 2 کیلو کنسانتره و 6 کیلو سیلو جو تغذیه شده بودند. PH مایع شکمبهای 7 بود. برای جلوگیری از سرد شدن مایع شکمبهای، از فلاسک آب داغ استفاده شد. به این صورت که مایع شکمبهای داخل ظرفی با درب محکم ریخته شد و در داخل آب 40 درجه سانتیگراد قرار گرفت و به محل آزمایشگاه منتقل گردید. بذرهای مورد آزمایش به تعداد 25عدد در کیسههای نازک که از پارچه ی ململ تهیه شده بودند قرار داده شدند و تعداد 60 کیسه محتوی 4 گونه بذر درون ظرف مایع شکمبهای قرار داده شد. برای شبیه سازی شرایط بی هوازی درون شکمبه، درب ظرف کاملا بسته شده و درون نایلون قرار گرفت و سپس در انکوباتور با دمای 40 درجه سانتیگراد - دمای شکمبه - نگهداری شد
قسمت بالای ظرف برای تجمع گازهای متصاعد شده متان و CO2 از مایع شکمبهای خالی گذاشته شد. - اشنایدر و آمس - 2002 هر 8 ساعت نمونههای محتوی بذر برداشت شد و بذرها از داخل پارچه خارج شده، ابتدا به خوبی با آب شسته شد و به مدت 3 دقیقه درون محلول هیپوکلریت سدیم قرار گرفت تا ضدعفونی شود. سپس بذرها در روی کاغذ صافی درون پتری دیش جای گرفت و به مدت 10 روز در دمای 27 درجه سانتیگراد جهت جوانهزنی نگهداری شد.
طی این مدت در صورت خشک شدن، به پتریها آب مقطر اضافه شد. بعد از گذشت 24 ساعت، بذرها به صورت روزانه مورد بررسی قرار گرفت و بذرهای جوانهزده شمارش شده و از پتری خارج شد. پس از پایان تست جوانهزنی برای تفکیک بذرهای مرده از بذرهای در حال خواب از محلول 2و3و-5 تری فنیل تترازولیوم کلراید - TZ - %1 استفاده شد - کاپلند و مکدونالد . - 1387 از دادهها برای محاسبه درصد جوانهزنی - %G - استفاده شد.
که x تعداد بذر جوانه زده تا پایان آزمایش میباشد. دادهها با استفاده از نرمافزار Excel مرتب گردید. تجزیههای آماری با استفاده از نرم افزار Mstatc انجام شد و مقایسه میانگینها توسط آزمون دانکن صورت گرفت. سطح معنی داری در تمام مراحل - p<0.05 - در نظرگرفته شد. نمودارها و رگرسیون نیز با بسته نرمافزاری Excel رسم گردید.
.4 نتایج و بحث
جدول - - - 1 خلاصه نتایج تجزیه واریانس برای صفات درصد جوانهزنی - %G - و تعداد بذر جوانه زده - - NSG روی 4 گونه علف هرز - جوموشی، شبدرشیرین، گاوپنبه و یولافوحشی - در مایع شکمبهای در 5 زمان 8 - ، 16، 24، 32 و 40 ساعت - . - اعداد میانگین مربعات هستند
-1-3 تاثیر مدت نگهداری بذر در مایع شکمبهای بر درصد جوانهزنی
اثر مدت نگهداری بذر در مایع شکمبهای بر درصد جوانهزنی بذر معنی دار - 3 0.01 - بود
شکل - - 1 اثر مدت زمان نگهداری بذر در مایع شکمبهای بر درصد جوانه زنی
با گذشت زمان روند نزولی در درصد جوانهزنی بذور مشاهده شد. به طوری که با گذشت 40 ساعت، 80 درصد بذور از بین رفتند. بیشترین میزان جوانهزنی پس از شاهد در زمان 8 ساعت به میزان %81 و کمترین میزان آن %17 در زمان 40 ساعت
