بخشی از مقاله
چکیده
تجارت الکترونیکی را میتوان انجام هرگونه امور تجاری بصورت آنلاین و ازطریق اینترنت بیان کرد. این تکنیک در سالهای اخیر رشد بسیاری داشتهاست و پیشبینی میشود بیش از این نیز رشد کند.
تجارت الکترونیکی به هرگونه معاملهای گفته میشود که در آن خرید و فروش کالا و یا خدمات از طریق اینترنت صورت پذیرد و به واردات و یا صادرات کالا ویا خدمات منتهی میشود. البتهتجارت الکترونیکی معمولاً کاربرد وسیع تری دارد، یعنی نه تنها شامل خرید و فروش از طریق اینترنت است بلکه سایر جنبههای فعالیت تجاری، مانند خریداری، صورت برداری از کالاها، مدیریت تولید و تهیه و توزیع و جابهجایی کالاها و همچنین خدمات پس از فروش را در بر میگیرد و مفهوم گستردهتر تجارت الکترونیک کسب و کار الکترونیک میباشد.
مقدمه
همانگونه که امر تجارت برای هر کشوری لازم و ضروری است تجارت از طریق الکترونیک و یا اینترنت نیز امری لا ینفک تلقی میگردد. چراکه هر کشوری در تولید یک سری کالاها برتری نسبی و یا مطلق دارند و برای بهرهمندی همه افراد مصرف کننده نیاز به داشتن اطلاعات از کم و کیف کالاها احساس میشود. همچنین مسئله کاهش هزینهها که مد نظر هر تولیدکننده و فروشنده و مصرف کننده است از طریق تجارت الکترونیک میسر میگردد.
تجارت الکترونیکی را میتوان انجام هرگونه امورتجاری بصورتon-line وازطریق اینترنت بیان کرد، این تکنیک در سالهای اخیر رشد بسیاری داشته است. در آینده نه چندان دور تجارت فقط از طریق اینترنت میسر خواهدبود. تجارت الکترونیکی در درجه اول شامل توزیع، خرید، فروش، بازاریابی و پشتیبانی از محصولات در اینترنت و رایانه میباشد.
صنعت فناوری اطلاعات، این نوع تجارت را به عنوان یک پشتیبان در معاملات تجاری به حساب میآورد. معاملات تجاری میتوانند شامل انتقال سرمایه، مدیریت تحویل زنجیره ای، بازاریابی اینترنتی، پردازش وجوه، تبادل اطلاعات الکترونیکی - EDI - ، سیستمهای مدیریت فهرست بندی و سیستمهای جمع آوری اطلاعات به صورت خودکار باشند. این نوع معاملات عمدتاً از فناوریهای ارتباطی مانند اینترنت، شبکههای داخلی، پست و کتابهای الکترونیکی، پایگاههای داده و تلفنهای همراه بهره میبرند.
در سالیان اخیر و همزمان با پیشرفتهای فزاینده تکنولوژیهای اطلاعاتی و ارتباطاتی، بسیاری از تعاملات در دنیای واقعی به جهانی مجازی انتقال یافته است. اصلی ترین ویژگی این تکنولوژیها یعنی به اصطلاح "فشردگی زمان و مکان" بسیاری از محدودیتهای جغرافیایی و زمانی در دنیای فیزیکی را از میان برداشته و فرصتهای بدیعی را در اختیار حکومتها، صاحبان شرکتهای فراملیتی و افراد قرار داده است تا تعاملات خود را با شتاب بیشتر و زمان کمتر، فراتر از مرزهای جغرافیایی و محدودیتهای زمانی انجام دهند.
عباراتی مانند شهر الکترونیک، دولت الکترونیک، شهروندی الکترونیکی و مفاهیمی مشابه آن ناشی از پررنگ شدن روزافزون نقش تکنولوژیهای ارتباطی در زندگی روزمره است. یکی از کنشهایی که تکنولوژیهای نوین ارتباطی باعث رواج آن شده است، تجارت الکترونیک است. وزارت صنایع و تجارت ژاپن هم در تعریفی که از این مقوله ارائه داده آورده است: » تجارت الکترونیکی که تا چندی قبل به تعداد معینی از شرکتها محدود بود در حال ورود به عرصه جدیدی است که در آن تعداد زیادی از مصرف کنندگان در شبکه حضور دارند به علاوه محتوای آن از حیطه مبادله دادههای مربوط به سفارش دادن یا قبول سفارش فراتر رفته و فعالیتهای عمومی تجاری از قبیل تبلیغات، آگهی، مذاکرات، قراردادها و تسویه حسابها را نیز در برگرفته است.
امروزه حضور در بازارهای جهانی به کمک شیوههای موفق و کارآمد که خود نمایی از توانمندی اقتصادی کشورها را به تصویر میکشد، از جمله ضرورتهای تطبیق با نظام بینالمللی کنونی به لحاظ پیشرفتهای حاصله در عرصههای اقتصادی و صنعتی آن است. بیشک، بهرهگیری از فنآوری اطلاعات یکی از حلقههای لازم برای افزایش کارایی تجاری در اقتصاد ملی است. نیل به هدف افزایش کارایی، مستلزم اقدام در دو محور اساسی اطلاعرسانی بازرگانی و تسهیل تجاری است.
اطلاع رسانی بازرگانی، با شکستن انحصار اطلاعات، زمینهء رقابت و در نتیجه، ارتقاء بهرهوری را افزایش داده و گام بلندی در تأمین عدالت اجتماعی بشمار میرود. در محور تسهیل تجاری باید از شیوههای نوین بازرگانی بهره جست که شامل بکارگیری از بارکد، استانداردهای تبادل الکترونیکی دادهها و انجام معاملات بصورت تجارت الکترونیکی و بدون کاغذ میشود. یکی از ویژگیهای مهم تجارت الکترونیک، روانسازی روشهای فعالیت و در نتیجه کاهش هزینه عملیات بازرگانی است. بررسیها نشان میدهد که استفاده از تجارت الکترونیک، 21 تا 70 درصد صرفهجویی در هزینههای فعالیتهای مختلف ایجاد میکند.
ایجاد تسهیلات تجاری مجموعهای است که میتواند روشنایی بخش راه حضور بیشتر در مبادلات جهانی باشد و با تسهیل ارتباط میان عوامل عرضه و خرید کالا و خدمات، حجم تجارت روند افزون یافته و مبادلات، سریع، مطمئن و کاراتر خواهد شد. اما تحصیل چنین فرآیندی مستلزم تدابیر و ابتکاراتی پویا در جهت اصلاح ساختار و حذف موانع محیطی است. در جهت مرتفع نمودن موانع مزبور، از جمله راهکارهایی که لزوم توجه به آن احساس میشود، اشاعه فرهنگ استفاده از تسهیلات تجاری و آشنایی تمامی بخشهای تجاری با کاربرد چنین امکاناتی است.
بدون تردید، بهرهگیری خردمندانه از فنآوری تجارت الکترونیک میتواند ما را در بهبود کارایی تجاری و حضور فعالتر در عرصه تجارت جهانی یاری داده و به تقویت جایگاه کشور در بازارهای منطقهای و جهانی کمک کند. بر اساس پیش بینیهای به عمل آمده، اجرای طرح تجارت الکترونیکی در کشور طی سالهای برنامه سوم توسعه حدود 210 میلیارد ریال هزینه در بر خواهد داشت،
برآوردها نشان می دهد این هزینهها دارای توجیه اقتصادی بسیار بالاست و در همان سال اول اجرای این طرح به سرعت مستهلک خواهد شد. رشد سریع و روزافزون تجارت الکترونیکی در کشورهای پیشرفته و مزیتهای رقابتی حاصل، به مفهوم آن است که کشورهای در حال توسعه باید سریعاً در استراتژیها و سیاستهای تجاری و بازرگانی خود تجدیدنظر اساسی به عمل آورند.
بسیاری از اقتصاددانان، متخصصان و آینده نگران بر این باورند که در سالهای اخیر انقلابی مشابه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته که جهان را وارد عصر اطلاعات ساخته و بسیاری از جنبههای اقتصادی و اجتماعی حیات بشر را دستخوش تحولی عمیق کرده است.
یکی از ابعاد این تحول تغییرات عمیقی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکتها و دولتها به وجود آمده است. مبادلات تجاری بین افراد با یکدیگر، شرکتها با یکدیگر و افراد با شرکتها و دولتها به سرعت از حالت سنتی خود که عمدتاً مبتنی بر مبادله بر مبنای اسناد و مدارک کاغذی است خارج شده و به سوی انجام مبادلات از طریق بهره گیری از سیستمهای مبتنی بر اطلاعات الکترونیکی در حال حرکت است. تجارت الکترونیکی به دلیل سرعت، کارآیی، کاهش هزینهها و بهره برداری از فرصتهای زودگذر عرصه جدیدی را در رقابت گشوده است تا آنجا که گفته می شود عقب افتادن از این سیر تحول نتیجه ای جز منزوی شدن در عرصه اقتصاد جهانی نخواهد داشت.
گسترش و توسعه تجارت الکترونیکی به لحاظ کاهش هزینه مبادلات، سرعت بخشیدن به انجام مبادله، تقویت موضع رقابتی ایران در جهان، بهره گیری از فرصتهای زودگذر در عرصه صادرات و حتی خرید به موقع کالا از خارج کشور دارای منافع فراوان در زمینه کاهش هزینه و افزایش صادرات، اشتغال و تولید است. براساس برآوردهای به عمل آمده ارزش فعلی صادرات جهانی کالا و خدمات حدود 7 هزار میلیارد دلار است که از این مبلغ 500 میلیارد دلار صرف تهیه و مبادله اسناد مربوطه می شود. به عبارت دیگر حدود 7 درصد ارزش مبادلات را هزینه تهیه و مبادله اسناد تشکیل می دهد.
با الکترونیکی شدن این مبادلات، هزینه تهیه و مبادلات اسناد به شدت کاهش خواهد یافت. برآوردهای انجام شده نشان می دهد استفاده از مبادله الکترونیک به جای روشهای سنتی مبتنی بر کاغذ موجب 21 تا 70 درصد صرفه جویی در هزینه فعالیتهای مختلف تجاری می شود.
آمار رسمی نشان می دهد : طی سالهای 75 تا 78 ارزش جاری تولید ناخالص داخلی ایران بیش از دو برابر حجم نقدینگی بوده است، به عبارت دیگر، سرعت گردش پول اندکی بیش از 2 است و با مبنا قرار دادن این رقم ارزش مبادلات در کشور لااقل دو برابر ارزش تولید ناخالص داخلی خواهد بود. بدیهی است با توجه به حجم مبادلات تجاری در کشور اجرای کامل طرح تجارت الکترونیکی در کوتاه مدت امکان پذیر نخواهد بود
بنابراین اگر هدف را بر الکترونیک شدن مبادلات در عرصه تجارت خارجی قرار دهیم به واقعیت نزدیک تر خواهیم بود. براساس پیش بینیهای به عمل آمده اجرای طرح تجارت الکترونیکی در کشور طی سال برنامه سوم توسعه حدود 210 میلیارد ریال هزینه در بر خواهد داشت. برآوردهای صورت گرفته نشان می دهد: این هزینهها دارای توجیه اقتصادی بسیار بالاست، هزینههای صرف شده در همان سال اول اجرای این طرح به سرعت مستهلک خواهد شد. تاکنون موانع بسیاری برای به تعویق افتادن تصویب و اجرای طرح تجارت الکترونیکی در ایران برشمرده شده است.
تعریف تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک انجام کلیه فعالیت های تجاری با استفاده از شبکه های ارتباطی کامپیوتری، به ویژه اینترنت است. تجارت الکترونیک، به نوعی، تجارت بدون کاغذ است. به وسیله تجارت الکترونیک تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها، با زحمت کمتر و مبادلات بانکی با شتاب بیشتر انجام خواهد شد .شرکت ها برای ارتباط با یکدیگر،محدودیت های فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آنها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می پذیرد. ارتباط فروشندگان با مشتریان نیزمی تواند به صورت یک به یک با هر مشتری باشد.
