بخشی از مقاله
چکیده
جایگاه اقلیم و تاثیر آن بر شکل گیری هر بنایی بر هیچ کس پوشیده نیست ، به گونه ای که تبعیت از آن در ساختار هر بنایی جزء ارکان و پایبست های ابتدایی و آغازین آن می باشد همچنین یکی از مهمترین مسائلی که معماری امروزی را با خود درگیر کرده استفاده بیش از حد و غیر قابل بازگشت انرژی فسیلی است
بر این مبنا می بایست طرح هر بنا وکالبد شهری بر اساس اقلیم واقع در آن صورت گیرد تا با استفاده از راهکارهایی میزان استفاده و شرایط مطلوبتری به وجود آورد، در این راستا با توجه به گستردگی مسایل مربوط به طراحی اقلیم سرد و نیمه خشک بویژه شهر بروجرد، به عنوان کردن عناصر اقلیمی موجود و تحمیل شده بر بناهای اینگونه اقلیم پرداخته، و سپس تحلیل راهکارهای طراحی و مواجه و استفاده از آنان عناصر عنوان می شود تا باشد با شناسایی راهکارها و شیوه حل مسائل اقلیمی پیرامون حوزه سکونت فضا را مطبوع و قابل استفاده کند، امید است موارد عنوان شده نتایج مطلوبی در ساختار و طراحی این نمونه اقلیم و مشابه در خود به همراه داشته باشد.
-1مقدمه
به جرأت میتوان گفت که اقلیم و چگونگی تأثیر شرایط آب و هوائی بر شکلگیری بنا ازجمله ارکان محدود معماری است که از ابتدای ساخت سرپناه توسط بشر موردتوجه قرار داشته و باگذشت زمان و تغییر سبکها و جنبشها و تعاریف زیبایی و هنر ، و تحول نیازها و نگرشها و گسترش فضاهای معماری ، اصل این نیاز دستخوش دگرگونی و تغییر نشده است .انسان به تجربه آموخته است که به کمک معماری، فضای اطراف خود را در شرایط گرمایی مناسب ثابت نگه دارد، هرچند در این زمینه همیشه موفق نبوده است و سرپناه او گاه خود موجب ناراحتی گرمایی میشود
با مطالعه ساختمانهای بومی در هر اقلیم، بهروشنی این نکته حاصل میشود که تمامی ساختمانهای بومیکاملاً بر اساس اصول اقلیمی و در جهت استفاده حداکثر از انرژیهای طبیعی و مقابله با سرما و گرمای آزاردهنده، طراحی و ساختمان شدهاند که این امر بهطور کامل بافرهنگ مردم هر منطقه همسو بوده و معماری بومی و بوم آورد تعریفشده است
برای تثبیت راحتی گرمایی درون خانه، از انقلاب صنعتی به بعد استفاده بیدریغ از انرژی فسیلی معمول شد و بهتدریج در بعضی موارد به اتلاف منابع انجامید تا جایی که امروزه از وحشت کمبود این نوع انرژی باید دست به دامن انرژی غیر فسیلی لایزال از نوع آفتاب و باد شویم، بههرتقدیر باوجود همه این مسائل امروزه باید در حداقل فضای ممکن خانههایی ساخته شود که نیاز آسایش انسان در تمام فصول را برآورده سازد
طراحی اقلیمی در پی ایجاد هارمونی با طبیعت پیرامون است، برای طراحی ساختمانی که موجبات آسایش ساکنین آن را فراهم نموده و ازنظر صرفهجویی در مصرف انرژی کارآمد باشد، شناخت اقلیم و عوامل تأثیرگذار بر آن ازجمله ضروریات به شمار میرود
حال با توجه به این درآمد، مسائل زیر استنباط میگردد:
.الف - خصوصبات اقلیمی در منطقه سرد و نیمه خشک چه تاثیری بر معماری آن خواهد داشت؟
ب - راهکاری طراحی جهت رسیدن به آسایش ساکنین شهر بروجرد در اقلیم سرد و نیمه خشک چگونه است؟
در این مقاله به بررسی ساختار مناسب با کالبد شهری و اقلیم سرد و نیمه خشک و عوامل مؤثر در طراحی آنان پرداختهشده که در ادامه درسهایی جهت طراحی اقلیمی مناسب با بناهای اقلیم سرد و نیمه خشکخصوصاً شهر بروجرد ارائه و راهکارهایی جهت استفاده از حداکثر انرژی پاک و نامحدود و طبیعیخصوصاً خوشید بررسی میگردد، باشد تا با در نظر گرفتن این راهکارها راه گشای طراحی کالبد و بناهای واقع در این اقلیم باشد.
ادبیات پژوهش
به منظور ارائه دیگاه صاحب نظرانی که در زمینه راهکارهای طراحی اقلیمی در مناطق سرد و نیمه خشک تحقیقاتی انجام داده اند، گزیده ایی از نظرات و تحقیقات ایشان را در این بخش در غالب چهارچوب نظری مورد بررسی قرار میگیرد.
- سعیدتقوی گودرزی و محمد حسین روزبهانی و شیرین محمدی در مطالعات خود به بررسی معماری همساز با اقلیم شهر بروجرد در قالب روش کار تحلیل داده های هواشناسی - 1389-1369 - به شناسایی و گردآوری منابع موجود پرداخته که گزیده ایی از آن بدین صورت میباشد.
الف - دریافت بیشترین انرژی توسط دیواره های جنوبی
ب - سطوح شیبدار و افقی بیشترین میزان دریافت انرژی را دارند
ج - استفاده از سایبانهای افقی و عمودی از اواسط خرداد تا اواسط تیر ماه
د - بر اساس تعیین آسایش به روش انزا : تنها ماههای تیر و مهرماه در محدوه آسایش قرار دارد.
-دکتر مجید شمس و مهناز خداکرمی در تحقیقات بعمل آمده توسط ایشان تحت عنوان »بررسی معماری سنتی همساز با اقلیم سرد« به بررسی و معماری بومی شهر »تبریز« پرداخته که نتایج بصورت استفاده از دیوارها با با مصالح سنگین و اسستفاده هر چه بیشتر دیوارهای مشترک و همچین پلان متراکم و فشرده و چرخش مناسب با اقلیم سرد جهت دریافت بیشتر انرژی انجامیده است.
روش تحقیق
روش بررسی در مقاله حاضر، بیشتر روش تحلیلی و توصیفی بوده و اطلاعات آن به شیوه کتابخانه ای و استفاده از منابع و اطلاعات موجود در کتب و مقالات و نیز اطلاعات موجود در سازمان های ذیربط، از جمله اداره هواشناسی شهر بروجرد جمع آوری شده است .در این مقاله اقلیم بروجرد براساس طبقه بندی دمارتن با ضریب 18/6 از نوع سرد و نیمه خشک در نظر گرفته شده که روش بدست آوردن آن در این مقاله صرف نظر شده است.
-1 ویژگی های معماری مناطق سرد و کوهستانی
این مناطق دارای میانگین دمای هوایی در گرم ترین ماه سال بیش از 10 و میانگین حداقل دمایهوا در سردترین ماه کم تر از 3 درجه سانتی گراد است .از ویژگی های این مناطق، زمستانهای طولانیو سرد و سخت، چندین ماه از سال زمین پوشیده از برف و یخ، فصل سرما از اوایل آذر ماه شروع شده و تا اواخر فروردین ماه کم و بیش ادامه دارد .میزان بارندگی در تابستان کم و در زمستان زیاد و بیشتر به صورت برف است .با توجه به برودت بسیار زیاد هوا در بخش عمده ای از سال در این نواحی به حداکثر استفاده تابش آفتاب، بهره گیری از نوسان روزانه دما، حفظ حرارت و جلوگیری از باد سرد زمستانی در محیط های مسکونی امری ضروری است .
خصوصیات کلی بافت شهری در مناطق کوهستانی:
-1 فضاهای شهری کوچک و محصور
-2 بافت شهری متراکم و ابنیه متصل به هم
-3 جهت آفتاب و عوارض زمین عامل تعیین کننده در نحوه استقرار ، گسترش و سیمای کلی شهر
-4 کوچه ها و معابر اصلی به موازات خط تراز زمین و با عرض کم به دلیل سرمای بسیار زیاد در بخش عمده ای از سال
در این نواحی بافت شهری متراکم و ابنیه متصل به هم هستند تا بدین نحو سطح تماس فضاهای گرم و مسکونی با محیط سرد خارج کم تر شود .فضاهای شهری نیز تا حد امکان محصور و کوچک هستند تا جریان باد سرد به داخل این فضاها کم تر نفوذ کند، به علاوه تابش حرارت از سطوح خارجی دیوارهای گرم ساختمان ها تا حدی باعث اعتدال هوای سرد فضاهای شهری می شود و کوچک بودن این فضاها از این نظر نیز دارای مزیت است
به چند دلیل شهرهای مناطق کوهستانی را اغلب در وسط کوهپایه و در سمت جنوبی آن بنا می کردند:
- 1 اگر شهر در پایین دره باشد خطر سیل و از بین رفتن آن وجود دارد.
- 2 در شب هنگام هوای سردکه سنگین تر است به پایین دره نفوذ کرده و در همان محلساکن می شود که در این صورت بر شدت سرمای شهر افزوده می شود.
