بخشی از مقاله
چکیده
خشکسالی کاهش معنیدار در آب قابل دسترس در همه اشکال پیدایش در زمین و چرخه هیدرولوژیک میباشدچفاز دیدگاه هیدرولوژیستها خشکسالی زمانی اتفاق میافتد که سطح تراز ذخایر آبهاي سطحی و زیرزمینی از حد معمول پایینتر باشدهدف از تحقیق حاضر تحلیل خشکسالی هیدرولوژیک با استفاده از شاخص جریانات سطحی پSDIژفدر حوزه آبخیز کشفرود میباشدچفاین شاخص بهعلت سادگی و وروديهاي کم دبی ماهانه در این تحقق استفاده گردیدچفنتایج نشاندهنده آن است که حالت غالب در تمام ایستگاهها در طی سالهاي تزملنزهمل، فاقد خشکسالی میباشدچفاز طرفی خشکترین و مرطوبترین سالها بهترتیب مربوط به سالهاي شغنلهفو حغ نل میباشد همچنین خشکترین و مرطوبترین ایستگاه بهترتیب ایستگاههاي شاندیز و گلستان میباشد.
واژگان کلیدي:خشکسالی هیدرولوژیک، شاخصSDI، حوزه آبخیز کشفرود
مقدمه
خشکسالی پدیده طبیعی میباشد که در تمام نواحی جهان داراي تبعات خطرناکی است اثرات خشکسالی مربوط به وقوع آن در مراحل مختلف چرخه هیدرولوژیک میباشد تعریف جامعی که توسط Tallaksen و Lanen، ژارائه شد خشکسالی را رخداد مستمر و ناحیه-اي وسیع تعریف کرد که آب قابل دسترس کمتر از حد طبیعی باشد انواع متفاوتی خشکسالی تشخیص داده شده است ابتدا خشکسالی هواشناسی اتفاق میافتد که بهبود در میزان بارش اطلاق میشودخشکسالی هواشناسی میتواند به کمبود رطوبت خاك منجر شده وتولید کشاورزي را کاهش و احتمال آتشسوزي جنگل را افزایش دهد خشکسالی کشاورزي ژفو باتوسعه آن، خشکسالی هیدرولوژیکی اتفاق میافتد که کمبود در جریان آب سطحی و زیرزمینی با توجه به شرایط نرمال اطلاق میشودNalbantis و Tsakiris به علت پیچیدگی هاي جهانی چرخه هیدرولوژیک شناسایی منشأ خشکسالی غیر ممکن میباشد Nalbantis و Tsakiris قرار گرفتن بر روي کمربند خشکی جهان و ایجاد شرایط خاص سینوپتیکی همواره سبب وقوع خشکسالی در کشور ایران گردیده است پسازمان جنگل-ها، مراتع و آبخیزداري مهملژچفخشکسالی به انواع مختلف خشکسالی هیدرولوژیک جریانهاي کمینهژ، خشکسالی هواشناسی،فخشکسالی کشاورزي و اقتصادي –اجتماعی پقحطیژ تقسیم می شودچفت وجه به اعمال مدیریت صحیح و کاهش پیامدهاي خشکسالی در توسعه مناطق، نیازمند برنامه ریزي و اجراي اقدامات پیشگیرانه در مقابله با پدیده خشکسالی است، که خود مستلزم بکارگیري دانش کافی در پیشبینی خشکسالی میباشد.
خزایی و تلوري، پههملژبا تحلیل خشکسالی هیدرولوژیک دو ایستگاه حوضه قرهسو در دوره آماري متفساله به این نتیجه رسید که دبی روزانه در دو ایستگاه مورد مطالعه تغییرات چندانی را نشان ندادندسمیعی و تلوري پغهملژفبا بررسی شدت و تداوم خشکسالی هیدرولوژیک در حوزه آبخیز استان تهران همبستگی بالایی بین تداوم و شدت خشکسالی در ایستگاههاي مورد مطالعه نشاندادند که با افزایش سطح آستانه شدت خشکسالی، تداوم بیشتر میشودچفاین مطالعه با هدف تحلیل خشکسالی هیدرولوژیک در حوزه آبخیز کشفرود میباشدچفاین حوضهف بخش بزرگی از مساحت استان را در برگرفته که با توجه به اهمیت آن از لحاظ کشاورزي، آبیاري، شرب، صنعت و همچنین بهخاطر مجهز بودن به ایستگاههاي هیدرومتري باعث گردید که تحقیق حاضر در این حوضهفانجام گردد.
مواد و روشها
منطقه مورد مطالعه در حوزه آبخیز کشفرود در استان خراستان رضوي به مساحت ححتذلف کیلو متر مربعفدر طول جغرافیاییر58˚ 20′ رتا 60˚ 08′ رو عرضفجغرافیایی ر35˚ 40′ رتار 36˚ 03′ رواقع است و از شمال به ارتفاعات هزار مسجد، از جنوب به ارتفاعات بینالود محدود میشود.
شاخص جریانات سطحیSDI
فرض میشود که حجم جریانات سطحیفپح آشطژف موجود باشددر آن صورت فشفسال هیدرولوژیکی و حفماه هیدرولوژیکی است به طوري که فت - j=1فمهر را مشخص میکند وف - - j=2ف آبان و به همین ترتیب - j=12 - فشهریور سال بعد بر این اساس رابطه پلژفتعریف میشودکه در این فرمول پجآViحجم جریان تجمعی سطحی براي شفسال هیدرولوژیک میباشد همچنین k دوره بازگشت میباشدبهطوري که براي سه ماهه اول مهر آبان آذر - - k=1، براي شش ماهه اول مهر تا اسفندژفتk=2ف،براي نه ماهه اول پمهر تا خرداد سال بعد - k=3 - و براي دوازده ماهه - - k=4 میباشدبراساس حجم جریانات تجمعی سطحی پجآش9براي شف سال هیدرولوژیک و براي دوره بازگشت kفشاخص خشکسالی جریانات سطحی تجمعی به-صورت رابطه زیر تعریف میشودکه در این فرمول پVi,kو - Sk - بهترتیب میانگین و انحراف معیار حجم جریانات سطحی تجمعی در دوره بازگشت kمیباشد که در یک دوره زمانی طولانی تخمین زده میشود.
بهطور کلی براي حوضههاي کوچک، جریان سطحی ممکن است داراي چولگی باشدچفکه میتوان آنرا بهوسیله تابع توزیع گاما تقریب زددر این تحقیق براي سهولت در نرمال سازي از توزیع لوگ نرمال دو متغیره استفاده گردیدچفبراي این منظور،فکافی است از جریانات سطحی لگاریتم طبیعی گرفته شودبر اساس توضیحات بالا، شاخص جریانات سطحی بهصورت رابطه فپمژ تعریف میشودکه در این رابطهها پ - yi,kفلگاریتم طبیعی حجم جریان تجمعی سطحی براي شفسال هیدرولوژیک میباشد و پ - ykفوفپ - Sy,kفبهترتیب میانگین و انحراف معیار لگاریتم طبیعی حجم جریانات تجمعی سطحی میباشد براساس این شاخص حالتهاي خشکسالی هیدرولوژیک تعریف میشود که در جدول آورده شدهاندچزحالت بررسی شده است که بهوسیله اعداد در محدوده صفرفاقد خشک سالی تا چهار پخشکسالی شدیدژفقرار میگیرندفپ Nalbantis و Tsakiris،
