بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر توجه روز افزونی را به سمت زنجیره تامین حلقه بسته از سوی محققان شاهد هستیم. از این رو هدف این پژوهش بکار بردن زنجیره تامین حلقه بسته در صنعت میباشد. در این پژوهش از روش شبیه سازی گسسته پیشامد فازی برای تحلیل سناریوهای مختلف زنجیره تامین حلقه بسته به منظور بهینهسازی آن استفاده شده است. شرکت ایران ترانسفو یکی از تولید کنندگان ترانس در کشور می باشد که جهت سودآوری و بهینه سازی زنجیره تامین خود اقدام به بازنگری کرده است. بنابراین به منظور کاهش متوسط زمان انتظار در صف مشتریان، ابتدا وضعیت زنجیره تامین در واحد تولید کننده در حالت حلقه بسته یک ماهه انتخاب و روش مورد نظر بر روی آن اعمال گردید. در مرحله بعد پنج سناریوی مختلف بهبود ارائه شده و سناریوی بهینه با استفاده از روش شبیه سازی گسسته پیشامد فازی انتخاب و برای کاهش متوسط زمان انتظار در صف مشتریان پیشنهاد گردید.
-1 مقدمه
یکی از مفاهیمی کهاخیراً در ارتباط با زنجیرههای تأمین بسیار مورد توجه قرار گرفته است، زنجیرههای تأمین حلقه بسته است. در دو دهه اخیر، شرکتها و صنایع زیادی در کشورهای پیشرفته، بررسی در این زمینه را آغاز کرده و لجستیک معکوس را یکی از فرآیندهای مهم در زنجیره تأمین خود در نظر گرفتهاند. سازمانهای تولیدی ملزم به افزایش انعطافپذیری و قابلیت اقدام در زمینهی محصولات اصلاح شده و فرایندهای اصلاح شده یا توسعه محصولات جدید به منظور پاسخگویی به نیازمندیهای دستخوش تغییرات مشتریان شدند. هر چه قابلیت تولید در دهه 90 توسعه مییافت مدیران بیشتر به اهمیت ورودیهای مواد و خدمات ارائه شده توسط تامین کنندگان و همچنین توانایی در زمان، مکان و چگونگی ارائه محصولات به مشتری پی بردند .[1] میتوان چنین بیان کرد که در زنجیرههای رو به جلو مشتری در واقع آخرین عنصر در فرآیند میباشد اما یک زنجیره حلقه بسته شامل فرآیندهای بازگشتی و بازیافت محصولات مصرفی میباشد.
-2 مرور ادبیات
ملاحظات زیست محیطی و قوانین ومقررات دولتی مضاف بر مباحث رقابتی باعث شده است تا توجه سازمانها بیشتر از گذشته به مسائل زیست محیطی جلب شود. یکی از مواردی که در این زمینه مورد توجه قرار گرفته، توجه به مساله بازیافت مواد است، که به صورت زنجیره تامین معکوس یا زنجیره تامین با حلقه بسته نمایان شده است. قبادی و همکاران [2] مقاله ای مروری در این زمینه را انجام داده اند.
-1-2 طراحی زنجیره تامین معکوس و حلقه بسته
با توجه به مطالعات صورت گرفته در ادبیات موضوع مربوط به بهینه سازی در طراحی شبکه زنجیره تامین معکوس و حلقه بسته، استفاده از شبیه سازی گسسته پیشامد به منظور تحلیل مسیر زنجیره تامین و ارائه سناریوهای مختلف، روشی نوین محسوب می شود. در مقاله کو و ایوانز [35] یک مدل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح آمیخته برای طراحی شبکه لجستیک یکپارچه برای فراهم آورندگان خدمات لجستیک طرف سوم ارائه شده است.
لیستی [3] یک مدل عمومی برنامهریزی احتمالی بر پایهی سناریو برای طراحی شبکههایی که شامل هر دو کانال تأمین و بازگشت هستند، در قالب یک سیستم حلقه بسته پیشنهاد نمود. لو و بستل [4] مدلی چندسطحی برای سیستمهای لجستیک معکوس که شامل فعالیتهای بازسازی میباشد ارائه دادند. در پژوهش انجام گرفته توسط فلیشمان و همکارانش [5] یک شبکهی لجستیک سه سطحی که شامل تسهیلات ترکیبی بالقوه تولید و بازسازی، تسهیلات بالقوه توزیع و جمعآوری و مراکز مشتریان است. چانگ و همکارانش [6] در تحقیقی به بررسی و شناسایی سیاست بهینه سیستم موجودی در یک زنجیره تامین حلقه بسته با استفاده از تولید مجدد پرداختند. پیشوایی و ترابی [25] یک برنامه ریزی عدد صحیح مختلط احتمالی دو هدفه برای طراحی زنجیره تأمین حلقه بسته معرفی کردند.
-2-2 طراحی زنجیره تامین تحت شرایط عدم قطعیت
در لجستیک معکوس، پارامترهایی مثل ظرفیت مراکز، تقاضا، هزینه و کیفیت می توانند غیرقطعی باشند. بنابراین طراحی زنجیره تامینی که در برابر عدم قطعیت ها مقاوم باشد اهمیت بسزایی دارد. صفار و همکاران [7] مقالهای ارائه دادند و بیان نمودند: با گسترش و تشدید فضای رقابتی در دنیای امروزی، مدیریت زنجیره تأمین به یکی از مسائل اساسی پیش روی بنگاههای اقتصادی تبدیل شده است. سالما و همکارانش [8] سعی نمودند با بسط مدل خود با در نظر گرفتن عدم قطعیت در تقاضا و محدودیت ظرافت، مدل عامتری برای طراحی شبکه لجستیک یکپارچه ارائه دهند. در مقاله کو و ایوانز [9] یک مدل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح آمیخته برای طراحی شبکه لجستیک یکپارچه برای فراهم آورندگان خدمات لجستیک طرف سوم ارائه شده است.
-3-2 طراحی زنجیره تامین چند هدفه
به طور کلی اکثر مطالعات صورت گرفته در این زمینه به صورت تک هدفه در نظر گرفته شده است که در بیشتر آن ها تابع هدف بصورت حداقل سازی هزینه های کل شامل هزینه های ثابت، هزینه های عملیاتی و حمل و نقل می باشد .[10] پیشوایی و همکارانش [11] نیز به ارائه ی یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح دوهدفه به منظور حداقل کردن هزینه و حداکثر کردن پاسخگویی شبکه لجستیک پرداختند. بشیری و همکاران [12] در مقاله خود طراحی دو هدفه شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته با در نظر گرفتن معیارهای همبسته در محیط فازی را بیان میکنند.
-3 بیان مساله
در زنجیره تامین، موفقیت بازیافت محصول وابسته به سودمندی عملیاتی زنجیره تامین میباشد. دستیابی به این سودمندی عملیاتی مستلزم ایجاد زیرساخت کارآمد و کارا از طریق طراحی شبکه بهینه است. بهینهسازی لجستیک معکوس و حلقه بسته به دلیل افزایش سطوح و پیچیدگی بیشتر سیستم از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است. بنابراین با توجه به اهمیت زنجیرههای تأمین حلقه بسته، بهینه سازی این مهم به منظور ارتقای قیمت کالاهای بلااستفاده در صنایع تولیدی، کاهش زمان بازگرداندن محصولات و اقلام بازگشتی به سازنده برای استفاده مجدد، کاهش هزینههای حمل و نقل و انبارداری در شرکتها و صنایع مساله اصلی می باشد.
-1-3 شناسایی شاخصهای مدلسازی
متغیرهایی که در شبیه سازی سیستم صف مورد بررسی، به کارگرفته خواهند شد، به قرار زیر می باشند: - 1 روند ورود برگه های درخواست خرید. - 2 مدت زمان تامین قطعات مربوط به خرید جزئی. - 3 مدت زمان تامین قطعات مربوط به خرید متوسط. - 4 مدت زمان تامین قطعات مربوط به خرید کلی. - 5 درصد درخواست خریدهای جزئی. - 6 درصد درخواست خریدهای متوسط. - 7 درصد درخواست خریدهای کلی. - 8 تعداد خدمت دهندگان در بخش تدارکات. مراحل اجرای مدل در شکل - 1 - آورده شده است.
-2-3 مدلسازی ریاضی مساله
مدلسازی تحلیل سناریوهای مساله متوسط زمان انتظار در صف مشتریان با استفاده از روش شبیه سازی گسسته پیشامد فازی قابل اجراست. مراحل اجرای تکنیک فرایند تحلیل سلسلهمراتبی فازی، به شرح زیر است:
- تشکیل ساختار سلسلهای : در ابتدا هدف در سطح اول، ابعاد در سطح 2 و زیر ابعاد - معیارها - در سطح - سلسله - سوم قرار میگیرند.
- تشکیل ماتریس مقایسهای زوجی : در این مرحله، اهمیت نسبی تمامی معیارها وبُعدها با یکدیگر مورد مقایسه قرار میگیرند.
- محاسبه اعداد فازی مثلثی : باتوجه به اهمیت نسبی مقادیر محاسبهشده در مرحله قبل، اعداد فازی مثلثی محاسبه میشوند تا تمامی نظرهای خبرگان یکپارچه شود. مجموعه اعداد فازی مثلثی به صورت زیر تعریف میشود. که در آن، αij کمترین مقدار معیار برایj بُعد i، βij میانگین هندسی معیار j برای بعد i و δij بیشترین مقدار معیار j برای بعد i است.
- تشکیل ماتریس متقابل قطعی فازی : مجموعه ماتریس برگرفتهشده از مجموعه فازی به شکل زیر درمیآید.
- محاسبه وزن فازی ماتریس متقابل قطعی فازی : در این مرحله، 2 مفهوم میانگین هندسی متقابل قطعی اعداد فازی مثلثی - Zi - و وزن فازی - ̅Wi - مطرح و با استفاده از رابطههای زیر قابل دستیابی هستند.
