بخشی از مقاله
چکیده: یکی از مهمترین مسایل و دغدغه هاي ذینفعان زنجیره تامین, طراحی زنجیره تأمین با مناسب ترین هزینه ها، توجه به محیط زیست، انرژي و اشتغال، استوار و تاب آور به تغییرات تقاضا و ریسک گریز است. در این تحقیق به ارائه یک مدل جامع از زنجیره تأمین حلقه بسته پایدار پرداخته شده است. در مدلسازي از برنامه ریزي خطی عدد صحیح سناریو محور و جهت مواجه با عدم قطعیت تقاضا از همتاي استوار و از ارزش در معرض ریسک بهره برداري شده است. هدف اقتصادي شامل حداقل کردن هزینهها و اهداف زیست محیطی شامل انتشار آلایندگیها، انرژي و هدف اجتماعی را حداکثر کردن میزان اشتغال قرار داده شده است. براي حل مدل از روش Lp متریک بهره برداري شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد در نظرگیري توام استوار سازي و ارزش در معرض ریسک و تاب آوري و پایایی باعث بهبود عملکرد زنجیره تامین شده است.
.1 مقدمه
طراحی و راه اندازي و اجراي جریان مواد بین مراکز زنجیره تامین به نحوي که اهداف اقتصادي، زیست محیطی و اجتماعی ذینفعان به طور توام تامین شود و همچنین ترویج و ایجاد توسعه پایدار در تولید، توزیع و بازیافت محصولات از اهداف طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته پایدار است. در سالیان اخیر مدیریت زنجیره تامین حلقه بسته پایدار - RCLSC - بطور فزایده اي در کانون توجه قرار گرفته است. با توجه به قوانین و مقررات دولتی جهت در نظرگیري اثرات زیست محیطی و اجتماعی فعالیت ها و توقعات مشتریان از زنجیره هاي تامین، به عنوان عامل و محرك رقابت بین رقبا محسوب میشود .[1] پژوهشهاي زیادي در حوزه طراحی استراتژیک زنجیره تامین انجام شده است.
مطالعات اولیه به دنبال بهینه سازي هزینهها از طریق پاسخگویی به تقاضاي مشتریان است. اما در تحقیقات اخیر اهداف دیگري از جمله اثرات زیست محیطی - انتشار کربن و مصارف انرژي - و رفاه اجتماعی جهت توجه به مسئله پایدار به ادبیات موضوع اضافه شده است .[2-5] اما از توسعه هاي اخیري که پژوهشگران به طراحی زنجیره تامین اضافه کردهاند در نظرگیري قابل اطمینان بودن تسهیلات در مقابل اختلالها در شرایط ناپایدار تسهیلات مثل سیل و طوفان و زلزله است.[6] توجه به ارتجاعی بودن تسهیلات در حین طراحی زنجیره تامین و آمادگی تسهیلات در مواجه با نوسانات تقاضاي زنجیرههاي تامین با مسئله جدید تاب آوري در مقابل نوسانات تقاضا مواجه کرده است و باعث شده است که در طراحی مسئله ریسکها و تهدیدها بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد .
[7-9] ترابی و همکاران یک CLSC قابل اطمینان که تسهیلات داراي اختلال بوده، پیشنهاد دادند. نوآوري این مدل جهت مواجهه با اختلال در تسهیلات از روش -pرباست استفاده شده است و مدل پیشنهادي هم اختلال جزئی و کامل در ظرفیت را در تسهیلات بصورت فازي در نظر میگیرد. هدف این مدل مینیمم کردن هزینهها تحت سناریو اختلال است. آنها به این نتیجه رسیدند که با در نظرگرفتن اختلال منجر به افزایش هزینهها شده و میتوان سیستم را مقابل اغتشاش بهینه نمود .[6] پرکاش و همکاران به طراحی CLSC با مدلسازي ریسک و عدم قطعیت در تقاضا پرداختهاند. آنها در طراحی زنجیره از روش رباست محدب و زنجیره قابل اطمینان بهره برداري کرده اند و از بدترین حالت ریسک و عدم قطعیت در صنعت تجارت الکترونیک استفاده کردند
.[10] در مطالعه دیگري توسط پرکاش و همکاران به بررسی CLSC در صنعت تخت هاي بیمارستانی پرداخته است. در مدلسازي، ریسکها را در مدت زمان انتظار لحاظ کردهاند و نشان دادند که با در نظرگیري ریسک ها هزینههاي سیستم افزایش مییابد.[11] صاحب جمع نیا و همکاران به طراحی RCLSC در صنعت تایر پرداخته اند. مدل آنها داراي اهداف اقتصادي، زیست محیطی و اجتماعی است. آنها براي حل مدل از چهار روش هیبرید که شامل الگوریتم RDA و SA، الگوریتم WWO و GA، الگوریتم WWO و TS، الگوریتم RDA و WWO بهره برداري شده است و در نهایت نشان داد الگوریتم WWO و GA داراي کارایی بهتري است .[12] قمی آویلی و همکاران به طراحی CLSC تاب آور و قابل اطمینان - RRCLSC - در شرایط ریسک تامین پرداختند.
در این مقاله تامین کنندگان اختلال کامل دارند بطوریکه همه ظرفیتشان را از دست میدهند و تقاضاي مشتري در زمان مناسب را ارضا نمیکنند. علاوه بر این براي کاهش اثر اختلال روي عملکرد زنجیره تامین، دو استراتژي تاب آوري شامل استفاده از موجودي اضافی و همچنین انتقال عرضی در نظر گرفته شده است .[9] نوآوري هاي این پژوهش، ارائه مدل ریاضی جدید از زنجیره تامین حلقه بسته پایدار است که در این مدل ابعاد اقتصادي، زیست محیطی و انرژي، اجتماعی است و همچنین مسئله داراي سناریوهاي مختلف است و به ریسک هاي اختلال توجه شده که در تحقیقات قبلی کمتر به این موارد به طور توام توجه شده است.
براي نزدیکی به فضاي واقعی تسهیلات زنجیره قابل اطمینان و داراي اختلال جزئی هستند، و جهت انعطافپذیري تسهیلات نسبت به تغییرات تقاضا تاب آور در ظرفیت هستند و انحراف از تقاضا مجاز است و استواري مسئله در مقابل تقاضا به مسئله نیز اضافه شده است. در این تحقیق از ترکیب رویکرد سناریو محور رباست مولوي و از ارزش در معرض ریسک شرطی CVaR در تمامی توابع هدف استفاده شده است. در بخش دوم به بیان مسئله و خلا تحقیق و در بخش سوم به مدلسازي ریاضی مسئله پرداخته شده است. در بخش چهارم به بیان روش حل بیان شده است. در بخش پنجم به بیان نتایج و تحلیل حساسیت پرداخته شده و در بخش ششم نیز نتیجه گیري عنوان شده است.
.2 بیان مسئله
مطالعاتی وسیعی در طراحی CLSC انجام شده است که در مرور بر ادبیات بیان شده است. پیشنهادات آتی پژوهش هاي بیان شده و همچنین نیاز صنایع جدید منجر شده است که در این پژوهش به دنبال طراحی یکپارچه شبکه زنجیره تامین حلقه بسته، پایدار، استوار به تغییرات تقاضا، تاب آور و ریسک گریز باشد تا هم توان رقابتی و انعطافپذیري در مقابل همه شرایط و اختلال ها را داشته و هم به الزامات زیست محیطی و اشتغال توجه نماید و بتواند ریسکهاي اختلالها را در زنجیره تامین کاهش دهد.
مطالعه موردي این پژوهش صنعت خودرو سازي است. با توجه به راه اندازي خودروسازي هاي جدید در ایران، این سبک از طراحی باعث میشود زنجیره تامین خودروسازي تا حد امکان هم به الزامات قانونی، زیست محیطی و انرژي، اشتغال توجه نماید و هم الزامات سهام داران که به کاهش هزینهها، پایایی، تاب آوري و ریسک هاي زنجیره تامین توجه و تا حد امکان کاهش یابد. زنجیره تامین پیشنهادي شامل تامینکنندگان، تولیدکنندگان، مراکز توزیع، خرده فروشها، مشتریان، مراکز جمع آوري، مراکز تعمیرات، مراکز انهدام و مشتریان دست دوم است - شکل . - 1
.3 مدل ریاضی مسئله
در این تحقیق جهت درنظر گیري عدم قطعیت معمول کسب و کار و اختلال هاي موجود، از رویکرد برنامهریزي تصادفی سناریو محور مولوي و همکاران [13] بهره برداري میشود. براي در نظر گیري ریسک از معیار ریسک CVaR که توسط راکفلر و اوریاسو طراحی شده بهره برداري میشود .[14] این معیار میانگین زیان هایی است که بیش از حداکثر زیان - VaR - در سطح ضریب اطمینان را مینیم میکند. همچنین معیار CVaR داراي خاصیت همسانی و منسجم و محافظه کارانه تري است نسبت به سایر معیارهاي ریسک است.
