بخشی از مقاله
چکیده:
افیولیت سبزوار یکی از کمپلکسهای افیولیتی است که در مرز شمالی خرده قاره ایران مرکزی - - CIM قرار گرفته است - . - Shojaat, 2003 این منطقه جزو مناطق شکننده میباشد و گسل های فراوانی تحت تاثیر برخورد ایران مرکزی با کپه داغ، در آن شکل گرفته است. در این پژوهش هندسه گسل های منطقه توسط نرم افزار stereo32 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. گسل های راندگی و معکوس عمده ترین ساختارهای آن میباشند که دارای ساخت فلسی میباشند.
شیب غالب این راندگیها به سمت شمال است. شیب زیاد راندگی ها و فراوانی گسل های امتداد لغز میتواند نشانه ای از نقش تنش های ترا فشارشی1 در دگر ریختی این کوهزاد باشد. الگوی شکستگیها در این منطقه ترافشارشی، با الگوی گسل های ریدل در پهنه برشی چپگرد قابل توجیه است ولی چرخش بلوک ها و تغییرات وضعیت تنش محلی و نسل های مختلف تنش، باعث به هم ریختگی این الگو و ایجاد گسلهای جدید در منطقه شده است . گسل های با روند 100، 77، 56، 34، 137، را میتوان به ترتیب به عنوان گسل های D، R، T، R'، P در نظر گرفت.
مقدمه :
تحلیل شکستگی ها در مناطق شکننده2 امری متداول در مطالعات زمین ساختی میباشد. ساختار های صفحه ای موقعیت محور های کرنش و خطوط کرنشی را در طی فرآیند فرگشتی کوهزاد نشان میدهند. این شناسه ها، در بررسی مراحل دگرریختی افزایشی - Progressive deformation - نیز نقش بسزایی دارند
گسل های ریدل در پهنه های برشی تشکیل میشوند و با شناسایی انواع آنها میتوان به وضعیت تکتونیکی منطقه پی برد
زاویه گسل های ریدل با پهنه برشی در اثر تنشهای ترافشارشی و تراکششی تغییر میکند. در دگر ریختی ترافشارشی ، ساختار های فشارشی با زاویه کمتر و ساختار های کششی با زاویه بیشتری نسبت به زون برشی تشکیل میشوند
چرخش بلوک ها، نسل های مختلف تنش و تغییرات تنش محلی باعث میشود این گسلها را با زوایای مختلفی در پهنه تشخیص داد. در این مقاله به بررسی هندسه ورقه های راندگی و گسلش پرداخته میشود. برای این منظور در گستره ای به وسعت 270 کیلومترمربع در 54 ایستگاه، موقعیت گسلهای منطقه برداشت شده اند و امتداد غالب آنها برای تهیه الگوی مناسب ، با یکدیگر مقایسه شده است.
زمین شناسی منطقه:
افیولیت سبزوار یکی از کمپلکسهای افیولیتی است که در مرز شمالی خرده قاره ایران مرکزی - - CIM قرار گرفته است این کمپلکس طولی در حدود 150کیلومتر و پهنایی در حدود 30-10 کیلومتر دارد. روند عمومی آن باختر شمال باختر- خاور جنوب خاور است. برای مطالعه شکستگیها ، منطقه ای در 18کیلومتری شمال شهر سبزوار و بین طول های جغرافیایی 57° 33´ و57° 43´ شمالی و عرضهای جغرافیایی36° 19´ و36° 28´ انتخاب گردید - شکل. - 1 سن جایگزینی افیولیت آمیزه ناحیه سبزوار کامپانین میانی تا ماستریشتین فوقانی بوده است
شکل:1 موقعیت منطقه مورد مطالعه
موقعیت تکتونیکی
منطقه سبزوار بر طبق تقسیم بندی اشتوکلین - Stocklin , 1968 - جزیی از پهنه ایران مرکزی و بر طبق تقسیم بندی علوی - - Alavi, 1977جزیی از زون کویر میباشد - szدر شکل2 الف - . افیولیت های سبزوار جزیی از افیولیت های اطراف خرده قاره ایران مرکزی تقسیم بندی شده اند که دارای یک توالی کامل افیولیتی است - شکل 2ب - . ناوه اقیانوسی باریک پیرامون ریز قاره ایران مرکزی، از اواخر ژوراسیک، به صورت شاخهای از تتیس جوان شکل گرفته و در اواخر کرتاسه به بیشترین گسترش خود رسیده است - آقا نباتی، . - 1383 گسل های سنگ سفید-بلاش آباد، قز سلیمانیه، عنبرستان - افچنگ، بید - طبس - برقبان و افچنگ از مهمترین راندگی های این منطقه میباشند - شکل - 3
شکل:2 الف: نقشه نشان دهنده عناصر اصلی تکتونیکی ایران
ب: نقشه نشان دهنده مکان افیولیت های اصلی ایران
شکل:3 گسل های اصلی منطقه
واحدهای سنگی- زمینساختی افیولیت شمال سبزوار در مجموعه ی افیولیتی سبزوار عملکرد گسلها و فعالیتهای تکتونیکی قبلی باعث قطعه قطعه شدن ، تراست شدگی و ساختهای مختلف تکتونیکی شده است. علیرغم تمام این بهم ریختگیها می توان یک توالی افیولیتی را طبق تعریف کنفرانس پن رز1972 1 از این مجموعه ها ارائه نمود.
در این مجموعه ها از پایین به سمت بالا، پی دگرگونی، پریدوتیتهای گوشته ای دگرگون شده - تکتونایتها - ، توالی کومولیتها ، گابروهای لایه ای و ایزوتروپ، دایکهای صفحه ای، گدازه های بالشی، سکانس رسوبات پلاژیک را مشاهده می نمائیم. سنگهای آذرین این کمپلکس شامل پریدوتیت - هارزبورژیت ،دونیت و لرزولیت - ، سرپانتینیت، پیروکسنیت، گابرو است و توالی های آتشفشانی ترکیبی گسترده از بازالت ، آندزیت بازالت تا داسیت- ریوداسیت ، ریولیت و بازانیت دارند. سنگهای رسوبی شامل تنوعی از سنگهای کم عمق دریایی و عمیق تریاس بالایی تا کرتاسه زیرین میشوند . واحد های رادیولاریتی چرتی نیز وجود دارد
