بخشی از مقاله
چکیده
در این مطالعه فرآیندهاي دیاژنتی کی موثر بر روي رسوبات سازند داریان به سن آپتی ن-آلبینبررسی شده است. به این منظور شواهد پتروگرافی و ژئو شیمیایی موجود د ر برش هاي سطح الارضیکوه گدوان - الگو - و کوه س فید واقع در زون ساختاري فارس داخلی مورد استفاده قرار گرفته است. مطالعات انجام شده نشان می دهد سیمان ی شدن، دولومیت ی شدن، میکرایتی شدن و فشردگ ی فرآیندهاي اصلی دیاژنتیکی است که بر روي این رسوبات تاثیر گذار بوده است. تغییرات عناصر اصلی و فرعی و مقایسه آن با مطالعا ت قبلی نشان میدهد که رسوبات کربناته سازند داریان در یک سیستم بسته تا نیمه بسته و تحت تاثیر دیاژنزتدفینی ص ورت گرفته است.
واژههاي کلیدي: سازند داریان، آپتین، فرآیندهاي د یاژنتیکی، زاگرس
مقدمه
سازند داریان ب ه سن کرتاسه پایینی - آپتین-آلبین - - تذتل حئه صک طک2کپطلا طح - ، آخرین سازند از گروه خامی است کهتوسط زخکذ 2,غyحف کک عهپ نامگذاري شده است.این سازند در زون ساختاري زاگر س از نظر پتانس یل مخزنیهیدروکربنی حائز اهمیت است - تذتل ,حئه صک طغهعلاهل فخک ذ ,حئه صک طتطت هد - . قرار گرفتن رسوباتکربناته سازند داریاندر بین دو سازند شیلی کژدمی و گدوان که هردو به عنوان سنگ منشاء در این زون معرف ی شده اند - مطیعی، 1372 فزخکذ 2غyحف ککعهپ - بر اهمیت مطالعه این سازند افزوده است.از آن جاییکه بلافاصله پس از ته نشینی رسوبات فرایندهایدیاژنتیکی بر روي آ ن ها تاثیر گذا شته - ذتتل ,ط فطأ - 1 و ویژگیهاي اولیه آ ن را از لحاظ پتروگرافی وژئوشیمیتغییرم ی دهد می تواند منجر به ایجادپتانسیلهایجدیدي در رسوبات شود. مطالعه این تغییرات می تواند دید بهتري جهت ارزیابی و پیش بینی احت مال حضور یا عد م حضور چنین ذخایري و نحوه بهره برداري صحیح از آنها را فراهم آورد.بر این اساس تغییراتدیاژنتیکیکه بر روي رسوبات سازند داریان اثر گذاشته اند در دو بخش پتروگرافی و ژئوشیمیبررسیمیس شوند.
موقعیت جغرافیایی و راه هاي دسترسی به منطقه
به طور کلی من طقه مورد مطالعه در جنوب غربی زون ساختاري زاگرس واقع شد ه است. برش ه ي مورد مطالعه در زیر پهنه چین خورده-رانده زاگرس و در فارس داخلی قرار دارند. موقعیت برش الگوي سازند داریان در گوهگدوان، در فاصله 40کیلومتري شرق شهر شیراز و در مختصات ا52°56΄ طول شرقی و 29°36΄ عرض شمالی است . برش کوه سفید نیز با مختصات جغرافیایی 52°32΄ ط ولی شرقی و 30°0 5΄ عرض شمالی در تاقدیس کوه بانش و در فاصله 50 کیلومتري شمال شهر شیراز و 3 6 کیلومتري شمال شرق شهر مرودشت واقع شده است.
روش مطالعه
در ابتدا با بررسی منابع و نقشههایزمین شناسی1:100.000 سیوند - یوسفی و کارگر، - 1378 و شیراز - عندلیبی و همکاران، - 1380، برش هاي مورد نظر انتخاب و سپس نم ونه برداري شد. تعداد 250 مقط ع نازك میکروس کوپی پس از رنگ آمیزي بامخلوط آلیزارین قرمز و فري س یانید پتاسیم ب ه روش جخخکذض غپککفططختوس ط میکروسکوپ پلاریزان مورد مطالعه قرارگرفتند. به منظور تعیین انواع سیمان و دولومی ت 50 نمونهتوسط میکروسکوپ کاتودولومینسان س 2ئپطغyکپغلاطک1، مدلصفع تتلندر آزمایشگاه رسو ب شناسی دان شگاه فردوسی مشهد مورد مطالعه قرار گرفت. جهت بررسی ویژگیهايژئوشیمیایی پودر 60 نمونه تهیه و توسط دستگاه جذب اتمی - AA در آزمایش گاه دانشگاه فرد وسی مشهد بررسی شدند.
بحث
فرآیندهاي دیاژنتیکی در رسوبا ت سازند داریان در دو مرحله پتروگرافی و ژئوشیمی بررسی می شود.
پتروگرافی
آشفتگی زیس تی
این فرآیند به ص ورت پوشش کامل و یکنواخت - کژپئکهغک کصططططق - در اطراف دانه هاي اسکلتی دیده میشود که معمولا بر اثر فعالیت جلبک هاي اندولیتیک ایجاد شده است - ،تت ل ,غه2طپپ فyطهحسئغ - . علاوه بر این حفاري هاي عمیق - ؟غططپ - B در ب خشی از دانه ها اسکلتی و پر شدن فضاي خالیتوسط گل آهکی - شکل 1الف - نیز مشاهده شده اس ت.
سیمانی شدن
در برش کوه گد وان، حضور رخ سارههایگرینستونی سبب شده تا انواع مختلفی از سیمان شناسایی شود. فابریکهاي سیمان در این رسوبات شامل سیمان حاشیه اي ه م ضخامت - عطط کأپلاطهژپکع - ، بلوکی y - فطپئ - B، گرانولار - صغهأشغ - ، رورشدي هم م حور - لاصwپط؟طک هپ ئهطxهصغyح - ، پوئیکیلوتاپیک - ططژپصپئطفطپب - و دروزي y - کأطخ - هستند - شکل 1ب-د - . از نظر فراوانی، سیمانهایبلوکیفراوانیبیشتر ي نسبت به سایرسیمانها داشته و سیمان هاي حاشیه اي هم ضخامت و سیمان رورشدي هم محور در مراتب بعدي فراوانی قرار دارند. در ادامه ویژگی هاي هر یک از این سیمان ها توصیف می شود.
سیمان حاشیه اي هم ضخامت
این نوع سیمان به صورت قشر نازکی اطراف دانه هاي اسکلتی و غیراسکلتی را در بر می گیرد - شکل 1الف - . بلورهاي این سیمان تقریبا س وزنی شکل بوده و در اندازه حدود 6 تا 7 میکرون است که با ضخامت یکسان در اطراف دانه تشکیل می شود.
سیمانبلوکی
این نوع سیمان از بلورهاي درش ت کلسیت در اندازه هاي حدود 300 تا 500 میکرون تشکیل شده است و فراوانترین نوع سیمان نسل دوم در رسوبات مورد مطالعه را تشکیل می دهد - ش کل 1د - .
سیمان پویکیلوتاپیک
این نوع سیمان به صورت بلورهایکلسیت شفاف و فاقد اینکلوزیو ن بوده که چندین دانه همانند پلوئید و خرده هاي اسکلتیرا در بر گرفته است - شکل هاي 4-4الف، ب - . با توجه به اینکه در اطراف دانه ها، سیمان حاشیه اي هم ضخامت مشاهده شده است، سیمان پویکیلوتاپیک را می توان به عنوان سیمان نس ل دوم در نظر گرفت - شکل 4-4ج - .
انحلال
فرآیند انحلال در رسوبات مورد مطالعه هم در مقیاس صحرایی در سطح لایه هاي رسوبی به صورت حفرات در ا ندازه میلی متري تا حفرات در اندازه هاي حدود 50 سانتی متري و بیشتر - شکل 6-4ه - و هم در مقیاس میکروسکوپی در زمینه رخساره ها - شکل 6-4و - و در پوسته هاي اسکلت ی قابل مشاهده است که منجر به ایجاد تخلخل در رسوبات شده است.شکل - 1 حفاري در پوسته دوکفه اي - boring - و پر شدن حفرات با گ ل آهکی . - ppl - ب - سیمان هم ضخامت دریایی بر روي اینتراکلست، مرکز حفره با سیمان بلوکی پر شده است . - xpl - ج - سیمان پویکیلوتاپی ک که دانه هاي اینتراکلست و پلوئید را در بر گرفته است . - xpl - د - سه مرحله تشکیل کلسیتبلوکی آهن دار - آبی - و بدون آهن - صورتی - . - p pl - ه - تخلخل کانالی ناشی از انحلال در رخساره مادستون فسیل دار. - xpl - و - بلورهایکوبیکپیریت بر روي پوسته دوکفه اي، این بلورها در زمینه میکریتی رخساره کمتر دیده شده اند . - ppl - ش
دولومیتی شدن
فرآیند دولومیت ی شدن در رسوبات سازند داریان گسترش زیا دي ندارد و به گونه اي نیست که ضخامت قاب ل توجهی از سنگ آهک دولومیتی شده بطور پیوسته تشکیل شده باشد ولی بطور پراکنده در واحد هاي مختلف برش هاي مورد مطاللعهقابل مشاهده است. در مجموع سه نوع دولومیت در رسوبات سازند داریان شناسایی شده است.دولومیتهاي نوع اول در اندازه اینبلورهابین 50 تا 150 میکرونکه از لحاظ شکل به صورت رومبوئدهاي مسطح نیمه شکل دار - کسطهغهئژ - تا شکل دار - کسطهغهئژ - هستند.این نوع دولومیت به صورت بلورهاي منفرد، درون زمینهاي از گل آهکی شناور هستند که بافت پویکیلوتاپیک را به وجود می آورند. دولومیتهاي نوع دوم هماننددولومیت نوع ا ول داراي سطوح بلوري مسطح هستند ولی فراوانی آن ها بیش تر بوده و فصل مشترك سطوح بلوري درایندولومیت ها زیاد است. اندازه بلورهابین 200 تا 250 میکرون است و پراکندگی اندازه بلورها تقریبا حالت یونی مدال رانشان می دهد. از لحاظ شکل، بلورها شامل رومبوئدرهاي مسط ح و شکل دار - کسطهغهئژ - هستند که بافت ایدیوتاپیک دارند - ،نکذ ,؟ککطن ف yکئتطح ف، نکذ ,غهع2کططًف ککع - . دولومیت نوع سوم در اندازه هاي درشت و در حدود 300 تا٠40 میکرون دیده می شود. از لحاظ مورفولوژي بلورها شامل رومبوئدرهاي نیمه شکل دار - ک سطهغهئژ - تا کاملا شکل دار و داراي حاشیه هاي منظم هستند - کسطهغهئژ - و در برخی موارد زونینگ هاي اکسید آهن دارند.
