بخشی از مقاله
چکیده
مجموعه افیولیتی نورآباد در غرب ایران بخشی از زاگرس مرتفع می باشد که در بین زون های زاگرس چین خورده و سنندج-سیرجان قرار دارد.این افیولیت بخش مهمی از افیولیت کرمانشاه می باشد. زاگرس مرتفع خود به سه بخش اصلی زیر گروه تقسیم شده است که از پایین به بالا شامل: آهک بیستون،مجموعه افیولیتی و رادیولاریت های باختران می باشد. سنگهای این کمپلکس افیولیتی از پایین به بالا شامل پریدوتیت، گابروهای لایه ای،گابروهای ایزوتروپ، کمی پلاژیوگرانیت،مجموعه دایکهای صفحه ای،گدازه بازالتی ، آندزیت و سنگهای رسوبی می باشد .مطالعات پتروگرافی نشان داد که کانی های اولیه این کمپلکس - اولیوین،پلاژیوکلاز ، پیروکسن وکانی های فلزی - سنگهای ولکانیکی این کمپلکس افیولیتی به کانی های ثانویه - سرپانتین،آمفیبول،کلریت ،سریسیت و اکسیدهای آهن - تجزیه شده اند.
همچنین کانه زایی در سنگ های ولکانیکی شامل کالکوپیریت،بورنیت،مالاکیت ،آزوریت،بورنیت و کانی های آهن می باشند . تجزیه بعضی از نمونه های لیتوژئوشیمیایی برداشت شده از بعضی مناطق شامل شمال غرب نورآباد، شمال فرهاد آباد و جنوب دم باغ ، عیار قابل توجهی از Mn,TiوCu را نشان می داد. مناطق مذکور آنومال اصلی بیشتر با زون های دگرسانی های سرسیتی، اپیدوتی، سرپانتینی، سیلیسی ،زئولیتی، کلریتی، کربناتی و اکسیدهای آهن مرتبط می باشند. از تعداد 60 نمونه سنگی تجزیه شده به روش ICP-MS نتایج آنالیزهای شیمیایی سنگ های ولکانیکی این افیولیت نشان داد که این سنگ ها دارای آنومالی های برای Cr،Ni،Mn،Ti،CuوAg می باشند.
کلیدواژهها: مجموعه افیولیتی نورآباد،زاگرس مرتفع،لیتوژئوشیمییایی ،آنومالی های ژئوشیمیایی.
مقدمه
به طور کلی کانسارهای اقتصادی فلزی که به همراه سنگهای مافیک و الترامافیک که در مجموعه افیولیت ها تشکیل می شوند شامل کانسارهای Cr,Co,Ni,Ti,V,Cu,Mn می باشند. باتوجه به اینکه بخش عمده ای از سنگهای افیولیتی از این سنگها - مافیک و الترامافیک - تشکیل شده است انتظار کانسار سازی این عناصر در افیولیت ها امری طبیعی می باشد. در سراسر جهان حدود 150 توده افیولیتی وجود دارد که 10 درصد این مجموعه های افیولیتی در کشور ما قرار دارند - شکل - 1974 - Stocklin. - 1 افیولیت های ایران را به چهار گروه تقسم بندی کرد که شامل افیولیت های زاگرس، افیولیت - کالرد ملانژ - شمال غربی ایران، افیولیت های - کالرد ملانژهای - اطراف میکرو قاره ایران مرکزی - Takin, 1972 - و افیولیت های دامنه شمالی البرز می باشند.
در بیشتر این افیولیت ها کانسار های فلزی همانند کرومیت،منگنز و مس شناخته شده و در حال بهره برداری قرار دارند - کیانی، . - 1390 علیرغم وسعت قابل توجه افیولیت کرمانشاه تا کنون کار علمی و جامعی بر روی بخش های آن انجام نگرفته است.در این پژوهش سعی بر آن شده که سنگ های ولکانیکی - آندزیت و بازالت - مجموعه افیولیتی نورآباد که بخش اعظمی - جنوبی - از افیولیت کرمانشاه را شامل می شود مورد بحث ژئوشیمیایی قرار گیرد. ناحیه مورد مطالعه در 33 45 تا 34 20 عرض شمالی و 47 30 تا 48 15 طول شرقی قرار گرفته است - شکل. - 2این محدوده شامل رخنمون های سنگهای افیولیتی ناحیه می باشد .
زمین شناسی
مجموعه افیولیتی مورد مطالعه با روندی شمال غربی- جنوب شرقی در بخش شمالی زون زاگرس مرتفع - زاگرس رانده - قرار دارد. زون زاگرس مرتفع در بین زون های زاگرس چین خورده و سنندج - سیرجان قرار دارد - Allahyari et al.,2010 - سنگهای این زون شامل آهک بیستون، رادیولاریت و مجموعه افیولیتی است که همگی بر روی زاگرس چین خورده رانده شده ا ند - Ghazi and Hassanipak 1999 ;Agard et al., 2005 - . این زون در اثر برخورد قاره اوراسیا با آفریقا در لارامین به وجود آمده است. مجموعه افیولیتی در این زون شامل پریدوتیت های سرپانتینی شده،گابرولایه ای،گابرو های ایزوتروپ، مجموعه دایکهای صفحه ای،گدازه های بازالتی،آندزیت و سنگهای رسوبی - شامل رادیولاریت وآهکهای پلاژیک میوسن - می باشد.زون سنندج- سیرجان در شمال و شمال شرق ناحیه مورد مطالعه قرار دارد، که سنگهای آن شامل آهکهای ژوراسیک- کرتاسه می باشد که بر اثر دگرگونی به مرمر تبدیل شده اند. همچنین در جنوب و جنوب غربی ناحیه مورد مطالعه زون زاگرس چین خورده قرار دارد که شامل آهکهای کرتاسه بالای و کنگلومرای بختیاری بوده که دیداًشچین خورده است - شکل. - 3
روش مطالعه
در طی بازدید صحرایی از ناحیه مورد مطالعه تعداد 60نمونه سنگی از سنگ های ولکانیکی توالی افیولیتی که حدود 40 کیلومتر مربع، مورد مطالعه و برداشته شد. روش نمونه برداری به صورت شبکه ای از کل مناطق انجام گرفته و از آنها مقاطع نازک وصیقلی تهیه گردید. پس از مطالعه پتروگرافی برای تعیین میزان عناصر اصلی و فرعی توسط دستگاه ICP-MS ، 48 نمونه سنگی از نمونه های مطالعه شده در آزمایشگاه های LABWES استرالیا و SGS کانادا مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت . سپس نمودارهای فراوانی عناصر به صورت خام و توسط نرم افزار Igpet ونقشه های پراکندگی عناصر توسط نرم افزار Surfer 8 ترسیم گردیده است.
بحث مطالعات پتروگرافی وکانی شناسی
اساس مطالعه پتروگرافی در این بخش به گونه ای می باشد که از پایین به بالای توالی مجموعه ی افیولیتی مورد مطالعه را به طور خلاصه مورد بررسی پتروگرافی وکانی شناسی قرار می دهیم.
روستای دم باغ
بازالت های ناحیه مورد مطالعه در جنوب روستای دم باغ قرار دارند و دارای چندین کیلومتر مربع وسعت هستند. به علت عبور رودخانه چم زکریا از بین این نمونه ها و فرسایش شدید حجم گسترده ای از بازالت های مورد مطالعه فرسایش یافته است - شکل. - 4 این بازالت ها توسط کنگلومرای پلیوسن - سازند کنگلومرای بختیاری - پوشیده شده اند و با آهکهای کرتاسه دارای مرز گسله می باشند همچنین دراطراف این رخنمون ها گدازه های بازالتی دیده می شود که شدیداً تحت دگرسانی و هوازدگی قرار گرفته اند و در محل شکستگی هابه شدت تحت تاثیر فرسایش قرار گرفته اند، در ناحیه دره گاماسیاب بازالت به صورت گسله در زیر مرمرهای ناحیه مورد مطالعه قرار دارند - شکل. - 5
