بخشی از مقاله
چکیده
تربیت سیاسی از دیرباز موردتوجه فیلسوفان بوده تا جایی که در اسلام درباره آن سخن به میان آمده است. امام - ره - تربیت سیاسی را روی آوردن آزادانه و آگاهانه به سمت ارزش های والای انسانی می داند و مؤلفه هایی ازجمله: آزادی، استقلال، خودشناسی، آگاهی و عدالت را برای تربیت سیاسی برمی شمارد. استقلال مؤلفه های مهمی چون استقلال سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی را شامل می شود. استقلال اقتصادی موضوعات مختلفی را دربرمی گیرد که از بین آن ها گرایش به مصرف کالای داخلی از اهمیت بالاتری برخوردار بوده و شایسته است این گرایش در سنین پایین آموزش داده شود.
در این مقاله سعی شده که گرایش به استفاده از کالاهای داخلی در کتب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی موردبررسی قرار گیرد. روش مورد استفاده، روش تحلیل محتوا بوده که بعد از مشخص شدن فرآیند پژوهش به تحلیل کتب پرداخته شد. واحد تحلیل مورداستفاده، پاراگراف هست و نتایج حاصل از پژوهش بدین شرح می باشد: در کتاب مطالعات اجتماعی پایه سوم 1/88 درصد، پایه چهارم 2/5 درصد، پایه پنجم 1/5 درصد، و در پایه ششم 7/94 درصد پاراگراف ها، گرایش به مصرف کالای داخلی را موردتوجه قرار می دهند.این آمار نشان می دهد که توجه کافی به این موضوع مهم صورت نگرفته و شایستهاست که محتواهای کتب درسی خصوصاً دوره ابتدایی به سمت تشویق به مصرف کالاهای داخلی سوق داده شوند.
مقدمه
تربیت سیاسی از دوران باستان تاکنون موردتوجه فیلسوفان بوده است . در دیدگاه فلاسفه بزرگی همچون ارسطو و افلاطون، سیاست بر اساس اخلاق و تربیت در خدمت آنان بوده و موضوع سیاست را تربیت میدانستند - ارسطو، 1378 و افلاطون، . - 1386 تربیت سیاسی در دیدگاه اسلام، به پرورش باطنی انسان های آزاده و بااراده توجه دارد که هم برای زندگی دنیوی خود برنامه ریزی میکنند و هم به سعادت اخروی خود توجه میکنند . امام - ره - موضوع سیاست را تربیت میداند، نه قدرت - سلحشوری،. - 1391 ایشان برای تربیت سیاسی، مبانی و مؤلفه های مختلفی را بیان نموده اند. یکی از مؤلفههای تربیت سیاسی که امام - ره - بدان اشارهکردهاند، استقلال هست. کشوری که استقلال داشته باشد، دیگر بحرانهای جهانی تأثیر کمتری بر روی آن دارد. کشورها برای اینکه مستقل باشند.
باید اقدامات زیادی را انجام دهند. یکی از مواردی که سبب استقلال یک کشور میشود، خودکفایی است. کشورها باید درصدد برطرف کردن نیازهای ملت خود باشند. کشوری که توان تولید داخلی داشته باشد، از کشوری که به تولید خارجی وابسته است، بهتر میتواند نیاز ملت خود را برآورده کند؛ بنابراین مردم را باید به مصرف کالای داخلی دعوت نمود. بهترین مکانی که میتوان افراد را به مصرف کالای داخلی سوق داد در مدارس و بهترین زمان در دورهی ابتدایی میباشد، بنابراین مؤلفان کتب درسی دوره ابتدایی باید توجه بیشتری به این امر داشته باشند. در این مقاله ابتدا به بررسی تعریف تربیت سیاسی از دیدگاه امام خمینی - ره - پرداخته و سپس مؤلفه های تربیت سیاسی ازنظر ایشان بیان می شود. در ادامه یکی از مؤلفههای آن در کتب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی مورد بررسی قرار می گیرد.
بیان مساله
بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی برای تربیت سیاسی مؤلفه هایی را برشمرده اند. یکی از این مؤلفه ها استقلال می باشد که دارای ابعاد گوناگونی ازجمله: استقلال اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی است. در این میان استقلال اقتصادی از اهمیت شایانی برخوردار بوده و دارای مؤلفههای گوناگونی می باشد. یکی از مهمترین این مؤلفه ها گرایش به مصرف کالای داخلی میباشد. از جهات مختلفی این موضوع اهمیت دارد ازجمله: خنثیسازی اثر تحریم، ایجاد فرصت های شغلی برای جوانان، کمک به تولیدکنندگان داخلی و... . مردم برای استفاده از کالاهای داخلی باید تشویق و ترغیب شوند. عواملی مانند ارزانی قیمت و بادوام بودن میتواند مردم را به استفاده از کالاهای داخلی تشویق کند. از دیرباز مردم کشور ما بیشتر به مصرف کالاهای خارجی تمایل داشته اند، لذا این پژوهش قصد دارد به این موضوع بپردازد که کتب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی به چه میزان به فرهنگ سازی در دانش آموزان به منظور توجه به مصرف کالای داخلی می پردازند.
تربیت سیاسی
تربیت سیاسی تعریف خاصی ندارد، بنابراین ابتدا باید به بررسی خود این مفهوم پرداخت. تربیت سیاسی از دو کلمه تربیت و سیاست تشکیل شده است. تربیت از ریشه »رب ب« گرفته شده است - باقری، . - 1386 بنابراین در امر تربیت باید بر فعالیت های آزاد و درونی توجه کرد . هنگامی میتوان از تربیت انسان سخن گفت که به گوهر انسان و ارزشهایی که او را از سایر حیوانات جدا میکند، توجه کنیم - نقیب زاده،. - 1385 سیاست در لغت به معنی پاس داشتن ملک، حراست و نگهداری، حکم راندن، رعیتداری، ریاست، داوری، مصلحت، تدبیر، تأدیب، دوراندیشی، قهر کردن، شکنجه، عذاب، عقوبت، عدالت و غیره آمده است - دهخدا، . - 1377 سیاست، مجموعه تدابیری است که حکومت بهمنظور اداره امور کشور اتخاذ میکند.
امام خمینی - ره - به لحاظ اندیشه ای و فکری، دارای نگرشی عرفانی و دینی است. بنابراین، معنویت و ارزش های معنوی و اخلاق متعالی و انسان شدن، برای او از مسائل اساسی حیات و زندگانی انسان است. او با اعتقاد به توحید و عدل وجودی، همه چیز را در سایه این اعتقاد خویش و در راستای انسان سازی در سایه توحید تفسیر می کند. باور امام به جامعیت اسلام و رهایی بخشی آن، ارتباط تنگاتنگ زندگی در دنیا و آخرت را نشان می دهد. ازاین رو، اسلام برنامه جامع شدن انسان در عرصه فردی و اجتماعی، دنیایی و اخروی است؛ بنابراین امام - ره - سیاست را تدبیر، مدیریت و رشد و پرورش دادن و هدایت کردن افراد جامعه به مصالح دنیوی و اخروی میداند. از دیدگاه امام خمینی - ره - موضوع سیاست همان تربیت است نه قدرت و اساس عالم را بر تربیت انسان میداند.
در نظر امام خمینی - ره - انسان موجودی است که با تعلیم و تربیت رشد میکند، البته آدمی چندگونه رشد دارد؛ رشد نباتی که با همه گیاهان، هم کاروان است. رشد حیوانی که با همه حیوانات در خوردن، خوابیدن و تولیدمثل، هم قافله است و رشد انسانی که از راه تعلیم و تربیت صورت میپذیرد و در این مقطع، آدمی از کاروان نباتات و نیز از قافله حیوانات، جدا و متمایز میگردد. تردیدی نیست که تعلیم، منهای تربیت، بینتیجه و گاهی مضر است، چنان که تربیت بدون تعلیم نیز سودمند نخواهد بود - خمینی، ج 8، . - 1364 ایشان هدف تشکیل حکومت اسلامی را تحقق انسان کامل و همه جانبه میدانند. مهم ترین هدف پیامبران، پرورش انسان ها بر اساس دین توحیدی است و سیاست همجزءِ جداییناپذیر این نظام فکری است. تربیت سیاسی از دیدگاه امام - ره - روی آوردن آزادانه و آگاهانه به سمت ارزش های والای انسانی است. ایشان مدام تأکید میکردند، تنها نظامی که با انسان چه در منزل و چه در بیرون کار دارد، اسلام است و او به دنبال انسان سازی است. اسلام است که میتواند انسان را از مرتبه طبیعت تا مرتبه روحانیت و مافوق روحانیت تربیت کند.
