بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه استان کردستان جزو مناطق کوهستانی و واقع در عرض های بالا می باشد همین ویژگی در شدت و تداوم کولاک ها تاثیرگذار است. کولاک برف - snowstorms - از جمله پدیده های جوی است که در نتیجه ریزش برف توأم با باد و درجه حرارتهای زیر صفر درجه رخ داده و باعث زیانهای شدید و گاه وسیع در سطح منطقه می¬ شود. در این مقاله تحلیل آماری و سینوپتیکی کولاک شدید برف در استان کردستان در طی دوره 17 تا 19 ژانویه 28 - 1986 تا 30 بهمن - 1364،به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفت است.
برای دوره انتخاب شده آمار روزانه فشار ودمای سطح زمین؛ فشار سطح 500 هکتوپاسکال؛امگا،جهت و سرعت سطح 700 هکتوپاسکال از سایت cdc.noaa.gov دریافت شد.نتایج نشان می¬دهد که در سطح زمین در روز رخداد کولاک هسته کم فشاری در شمال دریای سیاه مستقر می باشد. که با حرکت چرخندی خود - پاد ساعتگرد - هوای سرد عرض های بالا را تا عرض های 30 درجه شمالی کشانده است. این الگوی کم فشار منطبق بر هسته کم ارتفاعی است که بر روی دریای سیاه شکل گرفته است. لذا گسترش کم فشار شکل گرفته در سطح زمین در بستر بادهای غربی و فشردگی منحنی¬های تراز 500 هکتوپاسکال علاوه بر ورود هوای سرد سبب ناپایداری شدید و صعود هوا و در نتیجه افزایش سرعت باد برای رخداد کولاک برف در منطقه کردستان را فراهم کرده است. بررسی نقشه¬های امگا، سرعت و جریان باد سطوح مختلف فوقانی جو حاکی از هسته¬های ناپایداریی است که افزایش چشمگیر سرعت باد را برای رخداد مخاطره طبیعی فراهم کرده است بطوریکه سرعت باد در روز رخداد در منطقه 20 متر بر ثانیه - 72 کیلومتر در ساعت - بوده است. دمای هوا در روز رخداد -3 درجه سیلیوس می¬باشد
واژه های کلیدی:کولاک برف، سیستم های سینوپتیک، مخاطرات طبیعی، کردستان،امگا
-1مقدمه:
یکی از عوامل اساسی در مجموعه ساختار زیست کره زمین آب و هواست.در انتخاب محل زندگی و نوع فعالیت های اقتصادی جهت ادامه حیات شرایط آب و هوایی عامل تعیین کننده است. گاهی خشونت آب و هوایی تلاش چندین ساله انسان را به کلی نابود می کند اما با افزایش علم و آگاهی دلایل مبنی بر علل وقوع چنین حوادثی، به تدریج روش های کنترل و مهارت در پیش بینی آن بر افق ذهن انسان پدیدار گردید دستیابی انسان به ابزار و تکنولوژی جدید توانست ضمن کاستن از دامنه ضایعات و خسارات ناشی از بلایای طبیعی وحشت عمومی را از این گونه حوادث به نحوی موثری کاهش دهد.
کشور ایران دارای وسعت زیادی است به همین دلیل دارای تنوع زیادی در وضعیت طبیعی و محیطی می باشد. بارش های زیاد و گسترده ناشی از ورود توده های هوا از جنوب شرق و غرب، ورود جبه های سرد از شمال و شمال غرب، وجود کمربند گرمایی در جنوب، باعث انواع مخاطرات اقلیمی از جمله طوفان، تگرگ، یخبندان، سرمای شدید، کولاک برف، گرمباد،....میباشد که همه این عوامل در نتیجه خارج شدن شرایط آب و هوایی از حالت نرمال می باشد در بین این مخاطرات کولاک های برف هر سال، یا هر چند سال ، در بخشی از کشور به خصوص نواحی غربی، شمال غرب و نواحی شمال حادثه آفریده و موجب بروز مشکلاتی می گردد.
کولاک برف از جمله پدیده های جوی است که در نتیجه ریزش برف توأم با باد 15 - متر بر ثانیه - و درجه حرارت پایین - زیر صفر درجه - رخ داده که باعث زیان های شدید و گاه وسیع در سطح منطقه می شود. زیان های این پدیده در برنامه های عمرانی، محدودیت های حمل و نقل، جلوگیری از مردم در رفتن به سر کار و مدرسه، خدمات شهری بررسی شده است که منطقه کردستان نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. از آنجایکه منطقه کردستان جزء مناطق کوهستانی و واقع در عرض های بالا می باشد همین ویژگی در شدت و تداوم کولاک ها می تواند تاثیر گذار باشد. مطالعات در مورد مخاطرات محیطی از جمله؛ سیل، یخبندان، برف سنگین، طوفان گرد و خاک و .. به روش سینوپتیکی انجام پذیرفته است اما در مورد کولاک برف در ایران مطالعاتی صورت نپذیرفته است و کمتر مورد توجه قرار گرفته است فتاحی و صالحی پاک - - 1388 در پژوهشی به تحلیل الگوهای سینوپتیکی یخبندان های زمستانه ایران پرداختند. آنها با استفاده از روش تحلیل عاملی نقاط وابسته به هم ادغام و ابعاد ماتریس ها را کاهش دادند سپس برای تحلیل مولفه های اصلی و شناسایی تیپ های هوا از آرایه ها و چرخش واریماکس استفاده کردند. نتایج نشان دادکه تیپ های هوا ی پرفشار اروپای شمالی، پرفشار سیبری، و پرفشار اروپای شرقی بیشترین تأثیر را در رخداد یخبندان های شدید و فراگیر ایران داشته اند.اصغری و علیجانی - - 1390در تحقیقی به بررسی کولاک های برف خطرآفرین در منطقه
