بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش، پاسخ دادن و اثبات فرضیه های پژوهش در حد امکان است و نحوه تجزیه و تحلیل داده ها بر مبنای کاوش میان روابط قومی و محتوایی عناصر موجود در نگاره ها با در نظر گرفتن ب سترهای - context - گوناگون برای نتیجه گیری دقیق تر و عمیق تر ا ست و جامعه آماری، مقابر مادی در ایران و نمونه پژوهش: مقبره صخرهای فخریکا ، گوردخمه دکان داود ، گور دخمه قیزقاپان ، گوردخمه های ا سحاق وند، گوردخمه شیرین و فرهاد ا ست. در نهایت نتایج به د ست آمده ن شان می دهند که چگونه جستجوی کیفیتی حقیقی و خالص در فضا که برخاسته از هماهنگی فضای معماری با خواسته های سرشتی انسان است ، در برخی از رویکردها به برداشت ظاهری و در برخی دیگر به ارجاع های مفهومی عمیق ن سبت به معماری تغییر یافته ا ست. ادراک سر شت ف ضای معماری و شنا سایی معیارهای تعریف کننده آن زمینه ای را به جهت ارزیابی کیفی این رویکردهافراهم می کند.
واژههای کلیدی: معماری، مقبره، دوره ماد
مقدمه
باوجودی که پیشینه معماری در ایران ریشه در تاریخ این سرزمین دارد و به چند هزار سال پیش از میلاد برمیگردد کماکان این باور وجود دارد که تفکر معماری در ایران تفکر وارداتی است .در این مقاله سعی شده است با تحلیلی علمی و متکی بر شواهد و مستندات تاریخی ، روشنگری های لازم در قانونمندی های حاکم بر معماری مادها صورت گیرد و بر اساس آن وجود روح در کالبد معماری دوره ماد را ردیابی و اثبات نماید.معماری به عنوان یک امر زمانمند، به گونهای مجرد و جدای از تاریخ خود تعریف نمیشود. بلکه در بستر زمان است که معنا مییابد.
به عبارت دیگر هر اثر معماری تحت تاثیر عوامل و مسائل گوناگون و پیچیدهای شکل میگیرد که هر یک از آنها اموری تاریخی بوده و در بستر زمان تعریف میشوند. با گذشت زمان، شرایط گوناگون محیطی که به زندگی انسان شکل میدهند و به عبارتی شکل زندگی او را میسازند تغییر یافته و پیرو این تغییرات، معماری که کالبدی پاسخگوی شکل زندگی است و خود تحت تاثیر آن، شکل میگیرد، نیز تغییر می کند. از این روست که معماری به سبب زمانمند و تاریخی بودن عوامل سازندهاش، تاریخی بوده و در نتیجه با گذشته ارتباط می یابد.به این ترتیب رسیدن به درک صحیحی از معماری در زمان حال، نیازمند یک »مطالعه جامع تاریخی« است. "به طور کلی معماری مادها با اینکه در مقایسه با معماری هخامنشی و ساسانی کمتر سالم مانده است، اما ویژگیهای خاص خود را نیز دارد. معماری ماد با ایجاد ساختمانها بر روی سکوهای مصنوعی و به کارگیری مصالح محلی به نحو مطلوب و استفاده از تجارب و تکنیکهای ملل و اقوام پیش از خود به خوبی جلوه نموده است.
تالارهای ستوندار مادی الگویی است برای معماری هخامنشی، مقابر صخرهای مادی نیز پیشینهای برای معماری مقابر صخرهای دوره هخامنشی است." - زارعی، 5831، ص 83بدیهی است برای نیل به این منظور ، تلاشی بسیار گسترده تر در زمینه تاریخی و پژوهشی این دوره مورد نیاز است- تلاشی که بتواند قانونمندی ها و ظرافتهای معماری مادها را کشف و معرفی نماید. امید است که این مهم، با کمک مطالعات باستان شناسی و پژوهش های تاریخی و معماری، تحقق یابد.بنابراین، تدوین این مقاله صرفأ تلاشی کوچک در این زمینه به شمار می رود.
بیان مسأله:
واژه ماد به زبان آشوری مادامی - در کتیبه های آشوری به مادها ؛ آمادا ، آمادی ، ماتای می گفتند و پسوند " آنه" را که پسوند مکان است در آخر کلمه آمادا اضافه کرده و محل پایتخت مادیها را " آمادانه " می خواندند که به زبان پارسی هخامنشی "هگمتانه" است. - بنیانگذار پادشاهی ماد ، دهقانی ایرانی، نیک رفتار به نام دیااکو است ، از تاریخ و حکومت و شیوه معماری مادها چندان آگاهی نداریم و بررسی هنر معماری ماد با کمبود مدارک موجود کاری سهل و آسان نیست قطعا مادها هم مانند اسلاف خویش برخوردار از آثار معماری قابل بحثی بوده اند . موید این مطلب آثار بدست آمده از کاوشهای اخیر باستان شناسی تپه هگمتانه و همچنین معماری صخره ای است که از آنها به جای مانده است. تمدن ماد توانست در بنای مدنیت سهم بزرگی داشته باشد.همین مادها سبب آن بودند که پارسیها، به جای لوح گلی، کاغذ پوستی و قلم برای نوشتن به کار بردند و به استعمال ستونهای فراوان در ساختمان توجه کردند.
اهمیت و ضرورت موضوع:
ضرورت تاریخی: از آنجایی که تاریخ ماد به دو دورهی متفاوت تقسیم میشود؛ یکی پیش از سدهی هفتم و دیگری از آغاز آن سده به بعد مطالعه تاریخ مادها دارای ارزش زیادی است.
ضرورت فرهنگی-تاریخی: تاریخ و فرهنگ ماد را نیز میتوان به دو دوره تقسیم کرد: -5 دوران متقدم ماد و پیش از استقرار سلطهی کیش مغان -2 دورهی پس از سلطهی آن طبقه. مرز میان این دو دوره، پایان قرن هفتم پیش از میلاد است.
ضرورت معماری: بررسی هنر معماری ماد با کمبود مدارک موجود کاری سهل و آسان نیست قطعا مادها هم مانند اسلاف خویش برخوردار از آثار معماری قابل بحثی بوده اند .
درتحقیق حاضر از روش تحقیق تحلیل توصیفی استفاده شده است .روش و ابزار مورد استفاده تحقیق نیز از روش کتابخانه ای وبررسی اسناد و مدارک مکتوب می باشد .بدین منظور در قسمت نظری با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای و بررسی اسناد ومدارک مکتوب استفاده شده و ضمن مراجعه به منابع و مأخذ موجود در دسترس و مطرح نمودن دیدگاههای مختلف وتجزیه وتحلیل آنها سعی شده تمام وجوه ممکن مسئله مورد توجه قرارداده شود .در بخش مطالعه موردی نیز بر اساس متغیرهای بدست آمده در مطالعات نظری که مشخص گردیده اند ، این شاخص ها مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفته است . عمده کار بررسی ازطریق کتابخانه ای صورت پذیرفته است .در واقع در تحقیق حاضر بر اساس یک روش بررسی منطقی و انجام توصیف و تحلیل ، نسبت به دستیابی به اهداف تحقیق اقدام شده است.
پیشینه پژوهش:
