بخشی از مقاله
خلاصه
توسعه سیستمهای حمل و نقلی ، یکی از معیارهای مهم، در توسعهی پایدار هر کشوری محسوب میشود .مدیریت و نگهداری راهها از زیر ساختهای اصلی سیستم حمل و نقل به شمار میرود .[1] امروزه با توجه به افزایش هزینه تعمیرونگه-داری راهها و همچنین وجود کسری بودجه در این زمینه، روشهای سنتی مدیریت نگهداری راه که بیشتر بر اساس تجربه شخصی کارشناسان بود، دیگر مقرون به صرفه و به صلاح نیست. از این رو استفاده از روشهای جدیدتر و سیستماتیکتری چون سیستم مدیریت روسازییا در اصطلاح 1 - PMS - ، محبوبیت بیشتری در میان سازمانهای متولی تعمیر و نگهداری راهها پیدا کرده است. هدف از این تحقیق اولویتبندی قطعات روسازی برای تعمیرونگهداری و تنظیم 4 سناریوی بودجهای بر اساس اعتبارات در دسترس متفاوت ومقایسه اقتصادی سناریوهای بودجهای ، بر اساس اصول سیستم مدیریت روسازی میباشد. در این تحقیق برای اولویتبندی قطعات روسازی از روش 2TOPSISو برای تنظیم سناریوهای بودجهای از روش پیشبینی وضعیت مارکوفی کمک گرفته شد. بعد از تحلیل سناریوهای تدوین شده، مشاهده گردید که مقایسهی اقتصادی-ترین سناریوی بودجه ای و غیر اقتصادیترین سناریو، تفاوت 26 درصدی را در مجموع هزینههای4 ساله نشان میدهد. همچنین مشاهده شد که روند کاهش هزینهی4 ساله نسبت به افزایش اعتبار در سال اول، یک روند خطی و ثابت نبوده و از یک مقطعی به بعد، مجموع هزینههای4 ساله ، علی رغم افزایش اعتبار در سال اول، افزایش پیدا میکند. به عبارت دیگر روند تغییرات هزینهی4 ساله نسبت به تغییرات اعتبارات سال اول یک روند سهمی شکل میباشد و یک روند خطی نیست.
کلمات کلیدی : سیستم مدیریت روسازی، اولویتبندی، سناریوی بودجهای، روش تصمیمگیری چند معیاره، ، روشمارکوفی
.1مقدمه
یکی از مهمترین عوامل توسعه پایدار در هر کشوری، کیفیت و کارآمدی سیستم حمل و نقل آن کشور میباشد. نگهداری اصولی و دقیق از راهها، علاوه بر این که تاثیر زیادی در صرفهجویی در هزینهها دارد، باعث ارتقای محسوس کیفیت و سطح خدمتدهی سیستم حمل و نقلی میشود .[2] از این جهت، مدیریت و نگهداری راهها از زیرساختهای اساسی سیستم حمل و نقل در هر کشوری محسوب میشود.
در گذشته، مدیریت و نگهداری راهها، بیشتر با تکیه بر تجربه کارشناسان انجام میگرفت. اما امروزه با توجه به توسعه بی حد و حصر شبکه راهها در شهرها و روستاها و همچنین وجود کسری بودجه در بسیاری از سازمانها و نهادهای متولی این امر، روشهای سنتی مدیریت و نگهداری راه دیگر پاسخگوی نیازهای مدیریتی نخواهد بود. از این رو امروزه بسیاری از سازمانها برای مدیریت نگهداری راه از سازو کار جدیدتری ماننده سیستم مدیریت روسازی - PMS - استفاده میکنند. سیستم مدیریت روسازی به کمک ارزیابی عمیق از وضعیت فعلی روسازی و پیشبینی وضعیت آن در آینده، امکان انتخاب اقتصادی ترین استراتژی تعمیر و نگهداری، یعنی بهترین گزینه و مناسبترین زمان اجرا را فراهم می کند.[3] به طور کلی فرآیند مدیریت روسازی شامل مراحل زیر میباشد :
1. تعریف شبکه روسازی.2 اندازهگیری وضعیت روسازی.3 پیشبینی وضعیت روسازی. 4 مدیریت در سطح شبکه .5 مدیریت در سطح پروژه .
اجرای این فرآیند، در انتهامی تواند منجر به اولویت بندی قطعات روسازی برای تعمیرونگهداری و همچنین تدوین سناریوی بودجهای براییک دوره زمانی چند ساله بشود.
امروزه استفاده از سیستم مدیریت روسازی برای تعمیر و نگهداری راهها مورد توجه بسیاری از سازمانها و نهادهای متولی این امر در داخل کشور قرار گرفته است.
مورد مطالعه این تحقیق شبکه بزرگراهی موجود در منطقه 6 شهر تهران میباشد. قطعات روسازی موجود در شبکه بزرگراهی این منطقه در جدول - 1 - قابل مشاهده میباشد. شبکه بزرگراهی منطقه 6 تهران دارای56 قطعه روسازی به طول 500 متر و عرض بزرگراه مورد نظر - 10.8 متر - ، میباشد.
جدول . 1 قطعات بزرگراهی مورد بررسی در این تحقیق
.2 روش شناسی
همانطور که در قبل گفته شد هدف از این تحقیق اولویتبندی قطعات روسازی برای تعمیر و نگهداری و تدوین سناریوهای بودجهای برای مدت زمان 4 سال میباشد. در این تحقیق اولویتبندی قطعات روسازی با استفاده از روش TOPSIS انجام میشود. همچنین برای تدوین سناریوهای بودجهای از روش پیشبینی وضعیت مارکوفی برای پیشبینی وضعیت روسازی در سالهای آینده استفاده میشود. در این قسمت شرح مختصری از روش TOPSIS و روش پیشبینی مارکوفی ارائه میشود.
.1-2روش TOPSIS
توسط هوانگ ویون3 در سال 1981 مطرح گردید. در این روش mگزینه بوسیله n شاخص مورد ارزیابی قرار می گیرندو اولویت بندی میشوند.لذا هر مساله را می توان به عنوان یک سیستم هندسی شامل m نقطه در یک فضایnبعدی در نظرگرفت.[4] این تکنیک بر این مفهوم بنا شده است که گزینه انتخابی باید کمترین فاصله را با راه حل ایده آل مثبت
