بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
تعديل و تصحیح سرشماریها و ارزیابی آنها با نرم افزار PAS
چکیده
سرشماری جمعیت یکی از منابع اصلی آمارهای جمعیت در اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان است. با وجود این، جایگاه سرشماری در ایران بس والاتر است. لذا جا دارد ضمن توجه خاص به آمارهای حاصل از سرشماری جمعیت، این آمارها در صورت امکان با دقت ارزیابی شود. بدون تردید سرشماری جمعیتی در هیچ کشوری فاقد اشتباه نیست. از این رو در دقیق ترین سرشماریها نیز، لااقل اندکی خطا قابل تصور است.
در این مقاله با استفاده از نتایج تفضیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سالهای ۱۳۵۵ تا ۱۳۷۵، به کمک پرونده کامپیوتری ADJAGE و AGESMTH در بسته نرم افزار PAS که شاخص های صحت، تعدیل و تصحیح آمارهای جمعیتی را محاسبه می کنند می پردازیم.
برنامه ADJAGE : این برنامه بطور نسبتی، یک توزیع جمعیتی را برحسب سن و جنس، به یک جمعیت کل جدید تعدیل می کند (کم شماری و اضافه شماری).
برنامه AGESMTH : در این برنامه برای کاهش اشتباهات و یکنواخت سازی (تعدیل و تصحيح) گروههای سنی، از ۵ روش مختلف استفاده می کند، که این روشها عبارتند از
ARRIAGA KARUP - KING - NEWTON ، CARRIER FARRAG، سازمان ملل متحد و میانگین متحرک شدید یا یکنواخت سازی شدید.
یکنواخت سازی در روشهای فوق برای هر جنس بطور جداگانه انجام می گیرد. برای ارزیابی شیوه های مختلف یکنواخت سازی، برای هر جمعیت گزارش شده و یکنواخت شده چندین شاخص مبتنی بر سن (شاخص J. S) را محاسبه می کند.
یافته های تحقیق نشان می دهد هر چند که میزان صحت و دقت سرشماری از سال ۱۳۴۵ تا سرشماری ۱۳۷۵ افزایش یافته و از اشتباهات سرشماری ۱۸/ ۷ واحد کاسته شده ولی تاکنون به درجه مطلوب نرسیده است و در سرشماریهای نقاط روستایی میزان اشتباهات نسبت به سرشماریهای نقاط شهری بیشتر می باشد. همچنین در گروههای سنی ۴-۰ ساله مخصوصا در گروه سنی کمتر از یکسال و گروه های سنی ۱۹-۱۵، ۲۴-۲۰ و ۵۹-۵۵ ساله نیز کم شماری صورت گرفته است، چنانکه کم شماری جمعیت تمام برنامه ریزیها را با مشکل مواجه می کند. استفاده از سرشماریها در برنامه ریزیها نیاز به تصحیح دارد. شناخت حدود دقت و صحت و سقم این داده ها در مطالعات و بررسیهای جمعیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است.
هدف از این مقاله معرفی و آشنایی با روش های محاسبه دو برنامه کامپیوتری و سازگاری برنامه ها بوده است که اولی برای تعدیل کم شماری و اضافه شماری و دومی برای یکنواخت سازیتعديل و تصحیح) در سرشماریها و آمارهای جمعیتی می باشد که از ۵ روش فوق کارشناسان و محققان بتوانند بهترین جمعیت تصحیح شده با توجه به جامعه مورد مطالعه را انتخاب و در پیش بینی ها و برنامه ریزیها مورد استفاده قرار دهند.
مقدمه سرشماری جمعیت یکی از منابع اصلی آمارهای جمعیت در اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان است. با وجود این، جایگاه سرشماری در ایران بس والاتر است. در واقع، به لحاظ ضعف ثبت وقایع حیاتی در تولید آمارهای حیاتی معتبر در گذشته، سرشماری جمعیت اصلی ترین منبع و شاید تنها منبع قابل اعتنای آمارهای جمعیت ایران است. لذا جا دارد ضمن توجه خاص به آمارهای حاصل از سرشماری جمعیت، این آمارها در صورت امکان با دقت ارزیابی شود سرایی، ۱۳۷۴).
بدون تردید سرشماری جمعیتی در هیچ کشوری فاقد اشتباه نیست، از اینرو در دقیق ترین سرشماریها نیز، لااقل اندکی خطا قابل تصور است. با وجود این، میزان و نوع اشتباه در سرشماریها و آمارگیریهای نفوس در جوامع مختلف متفاوت است. از لحاظ میزان اشتباه، سرشماریها را می توان به ترتیب با دقت بالا، قابل قبول، متوسط، کم دقت و خیلی کم دقت تقسیم کرد. اگر نوع اول را از ویژگی های سرشماری کشورهای توسعه یافته و انواع دیگر را خاص سرشماری جوامع در حال توسعه قلمداد کنیم، به این ترتیب ملاحظه میشود که در پیشرفته ترین کشورهای جهان نیز میزان دقت سرشماریها صددر صد نیست (کشتکار، ۱۳۷۹).
توزيع جمعیت بر اساس سن و جنس از مهم ترین منابع اطلاعاتی است به منظور برنامه ریزی برای آینده، برای مثال: هر گونه تحلیل در مورد نیازهای تحصیلی، نیازهای نظامی، پروژه های مربوطه به نیروی انسانی، ساختار خانواده، بازنشستگی، مهاجرت، باروری، مرگ ومیر، رأی گیریها و برنامه ریزهای شهری، منطقه ای و ملی بدون در نظر گرفتن اطلاعات مربوط به سن امکان پذیر نخواهد بود (امین مظفری، ۱۳۷۸). شناخت حدود دقت و صحت و سقم این داده ها در مطالعات و بررسیهای جمعیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است (زنجانی، ۱۳۷۶).
در این مقاله با استفاده از بسته نرم افزار PAS که جمعا ۱۰ پرونده (صفحه گسترده) برای تحلیل ساختار سنی و جنسی جمعیت دارد و در پرونده مورد مطالعه قرار می گیرد یکی پرونده ADJAGE می باشد که ساختار سنی جمعیت را (برای هر جنس یا هر دوی آنها با هم) به کل جمعیت جدید میزان می کند و پرونده دیگر، بنام AGESMTH است که ساختار سنی جمعیت را با ۵ روش، یکنواخت (تصحیح می سازد. پرونده اول برای کم شماری و دوبارہ شماری و پرونده دوم برای تصحیح و افزایش دقت سرشماری مناسب می باشد که برای سرشماریهای عمومی نفوس مسکن سالهای ۵۵، ۶۵ و ۷۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
این پرونده ها با سایر پرونده های PAS برای تحلیل تاریخی روند درستی گزارش سنی و برای یکنواخت سازی ساختار سنی، توسط اداره آمار و سرشماری ایالات متحده تهیه شده، که بطور رایج مورد استفاده قرار می گیرد.
هدف از این مقاله معرفی و آشنایی با روش های جدید، تصحیح سرشماریها و تشخیص سازگاری آنها با سرشماری های ایران می باشد. چون این پرونده نتایج ۵ روش یکنواخت سازی را به تفکیک مرد و زن در کنار هم نشان میدهد.
اشتباهات آمارهای جمعیتی در سرشماری به لحاظ پوشش کامل جمعیت در سرشماری، بعضی ها فکر می کنند آمارهای سرشماری در معرض اشتباه نیست. البته، اگر پوشش جمعیت در سرشماری کامل باشد آمارهای حاصل از آن در معرض اشتباهات نمونه ای نخواهد بود. علی رغم این، اشتباهات دیگری در آمارهای سرشماری وجود دارد که آنها را تحت دو عنوان طبقه بندی می کنند (سرایی، ۱۳۷۴).
ا- اشتباهات پوششی
۲- اشتباهات محتوایی اشتباهات نوع اول : مربوط به پوشش آمارهای جمعیت است و هنگامی صورت می گیرد که قسمت خاصی از جمعیت کم شماری یا دوبارہ شماری شده یا آنکه از قلم بیفتند، برای مثال جمعیت های متحرک یا مردمانی که زمان سرشماری در مسافرت بوده اند ممکن است دوبارشمارش شده و یا اصلا در سرشماری منظور نگردند. در چنین شرایطی پوشش سرشماری کامل نبوده، در نتیجه جمعیت به دست آمده منطبق با جمعیت واقعی نمی باشد. در بسیاری از سرشماری های کشورهای در حال توسعه، پوشش نوزادان، اطفال و زنان به دلیل کم شماری بویژه در مورد دختران جوان ازدواج نکرده ناقص می باشد (میرزایی، ۱۳۸۱).
در بعضی مواقع در زمان سرشماری افرادی که عضو جمعیت نبوده اند ممکن است شمارش شوند، برای مثال در سرشماری سال ۱۳۶۵ ایران که مقارن با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود، بعضی از مردگان که شناسنامه شان تا زمان سرشماری باطل نشده بود با توجه به انگیزه های اقتصادی از سوی خانوار و با توجه به شیوه جمع آوری اطلاعات، ممکن است شمارش شده باشند (سرایی، ۱۳۷۴).
اشتباهات نوع دوم: مربوط به محتوای شمارش است، بدین معنی که افراد تحت پوشش قرار گرفته و شمارش شده اند، ولی در پاسخ به مأمور سرشماری اطلاعات نادرستی گزارش نموده اند یا در کدگذاری یا در طبقه بندی توسط مأمور سرشماری اشتباه صورت گرفته است. یکی از بارزترین گزارشهای اشتباهی مربوط به سن است. در هر مرحله از گردآوری اطلاعات ممکن است اشتباهاتی بوجود آید و امکان دارد در سرشماریها و یا نمونه گیری های جمعیتی، اشتباهات به دلایلی چون عدم تدارک و برنامه ریزی صحیح، ابهامات موجود در پرسشنامه، فقدان آموزش یا سرپرستی مناسب و یا اشکالات در مراحل استخراج و دسته بندی داده ها صورت پذیرد (میرزایی، ۱۳۸۱).
در یک گروه سنی معین، هر دو نوع اشتباه ممکن است روی دهد. برای مثال ممکن است بعضی افراد گزارش شده در آن گروه سنی به گروههای دیگر تعلق داشته باشند یا بدلیل اشتباه در گزارش سن، بعضی افراد متعلق به آن گروه سنی به گروههای سنی دیگر منتقل شده باشند. از سوی دیگر ممکن است بعضی افراد متعلق به آن گروه سنی از قلم بیفتند یا دوبار شمارش شوند همچنین ممکن است افرادی ذکر شده باشند که اصلا به جمعیت متعلق نباشند. تشخیص تمایز بین این دو نوع اشتباه غیرممکن است زیرا تأثیر آنها مشابه است (سرایی،.(۱۳۸۲
روشهای ارزیابی خطاهای سرشماری روشهای تشخیص و اندازه گیری خطا در سرشماریها را میتوان در دو مقوله کلی جای داد:
١- روش ارزیابی به طریق مستقیم: ایده اصلی در این روش این است که برای نمونه ای از خانوارهای جمعیت (که معمولا یک یا چند درصد می باشند)، بلافاصله پس از سرشماری، اطلاعات معتبر و مجددی جمع آوری می گردد. سپس این اطلاعات با اطلاعات خام فرمهای سرشماری متعلق به خانوارهای متناظر مقابله می گردد. از این مقابله می توان از پوشش (کم شماری و دوباره شماری) و نیز بخشی از اشتباهات محتوا (اشتباهات گزارش مطلع شد. ارزیابی به روش مستقیم را عموما سازمانها و مراکز برگزار کننده سرشماری، بلافاصله پس از سرشماری انجام میدهند (بامداد، ۱۳۷۷).
۲- روش ارزیابی به طریق غیرمستقیم: در این روشها با استفاده از آمارها و اطلاعات موجود، به خصوص اطلاعات خود سرشماریها و به کارگیری روشهای تحلیلی جمعیت شناختی در ساختن شاخصهایی معین و برآورد ارزشها و الگوهای مورد انتظار بر اساس جمعیتهای ثابت متناظر با جمعیت مورد مطالعه به بررسی داده ها و اطلاعات طبقه بندی شده سرشماریها پرداخته می شود. در این روش در واقع داده های گزارش شده جمعیت در سرشماری آنچه که هست با ارزشهای مورد انتظار (آنچه که باید باشد) مقابله می شود.
این نکته حائز اهمیت است که هم داده های سرشماری و هم برآورد ارزشها و الگوهای مورد انتظار که بر پایه داده های سرشماریها صورت می گیرد در واقع مقایسه دو مجموعه از اطلاعات در معرض اشتباه می باشد. شیوه های ارزیابی غیرمستقیم فقط نشانه هایی از دقت نسبی را به همراه خواهند داشت (بامداد، ۱۳۷۷).
از اینرو با توجه به عواملی مانند زمان، هزینه، دسترسی به افراد متخصص و آموزش دیده، اشتباهات ناشی از نمونه گیری و ... امروزه روشهای مستقیم ارزیابی دقت و اعتبار سرشماریها کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در مقابل روشهای غیرمستقیم ارزیابی دقت آمارگیریهای جمعیتی بیشتر مورد توجه و استفاده متخصصین قرار گرفته و بکار برده می شود. به همین علت روشهای مختلفی برای ارزیابی صحت و دقت سرشماریها ابداع و مورد استفاده قرار گرفته اند، که هریک نوع خاصی از اشتباهات سرشماریها را ارزیابی می کنند و در روشهای اخیر معمولا با استفاده از آمارها و اطلاعات موجود، بخصوص اطلاعات خود سرشماریها و با ساختن شاخصهایی به ارزیابی سرشماری می پردازند (کشتکار، ۱۳۷۹).
سیمایی از خطاهای آمارهای جمعیتی در ایران چنانچه قبلا اشاره شد در تمام سرشماری ها به طور کلی خطاهای پوشش و خطاهای محتوا وجود دارد و میزان دقت سرشماریها از کشوری به کشور دیگر فرق می کند و همچنین در داخل یک کشور میزان دقت و صحت سرشماری از استانی به استان دیگر نیز متفاوت می باشد. در این قسمت به نمونه هایی از خطاهای موجود در سرشماریهای ایران اشاره می کنیم
١- تنها مهاجران داخل استانی در نتایج سرشماری سال ۱۳۵۵ که در سال ۱۳۵۹ منتشر شده است در جدول ۳-۱ آن نشریه ۱۸۰۰۸۵۳ نفر و در جدول ۲ همان نشریه ۴۳۹۱۹۶۳ نفر ذکر شده است.
۲- جمعیت استان مرکزی در صفحه ۴۹ این نشریه، با تأکید بر اینکه شهرستان منفک شده تهران را در بر نمی گیرد، با احتساب جمعیت شهرستان تهران داده شده و سر جمع جمعیت کشور را از ۳۳۷۰۸۸۴۴ نفر به ۳۸۳۹۸۲۴۱ نفر افزایش داده است.
۳- در نشریه کل کشور سرشماری سال ۱۳۶۵ ارقام مربوط به انواع مهاجرتها (جدول ث آن نشریه) با ارقام جدول ۴ همان نشریه بیش از ۶۰۰ هزار نفر اختلاف داشته است. پس از اعلام و یادآوری آن، مرکز آمار تنها به تصحيح جدول ث در نشریه کل کشور اقدام کرد و در صدد رفع علت اصلی این مغایرت برنیامد و در نتیجه مغایرت بين مجموع تعداد مهاجران شهرستانهای تشکیل دهنده استانهای یزد، کرمانشاه، کردستان، سمنان و زنجان با ارقام استانی آن باقی ماند و بررسیهای (آقای دکتر زنجانی در مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران) در مطالعات تحول جمعیت کشور نشان داد که همه ارقام مربوط به جدول های نشریه شهرستانی این استانها در عدد ۲ ضرب شده و دو برابر مقدار واقعی است.
۴- تعداد زرتشتیان در سرشماری سال ۱۳۶۵ نادرست و شمار آنان از ۲۱۴۰۰ نفر در سال ۱۳۵۵ به ۹۰۸۹۱ نفر در سال ۱۳۶۵ افزایش یافته است. حال آنکه چنین رخدادی واقعیت ندارد بلکه در کدگذاری ارقام سال ۱۳۶۵ به اشتباه تعدادی از مسلمانان، زرتشتی محسوب شده اند. در اغلب شهرستانهای مازندران، گیلان و برخی استانهای دیگر در حالی که شاید حتی یک خانوار زرتشتی وجود نداشته باشد شاهد حضور صدها نفر از پیروان این دین در آمارهای آن شهرستان هستیم.
۵- ارقام جمعیت و زیر مجموعه های آن نه تنها در مقیاس کل کشور بلکه در مقیاسهای کوچکتر از مقیاس های دهستانی نیز خالی از اشکال نیست. کافی است به عنوان نمونه جمعیت دهستان اردمه از شهرستان مشهد در دو نشریه فرهنگ آبادی و فرهنگ روستایی سال ۱۳۶۵ با هم مقایسه شوند (۶۶۱۶ نفر در فرهنگ آبادیها و ۲۰۴۹۴ نفر در فرهنگ روستایی) (زنجانی،.(۱۳۷۵
۶- در سرشماری سال ۱۳۷۵ در مورد ۵ گروه سنی کم شماری رخ داده است. مطالعات نشانگر یک میلیون و ۶۰۰ هزار کم شماری بوده، در نتیجه این مطالعات، رقم جمعیت کشور در سال ۱۳۷۵، به ۶۱ میلیون و ۶۵۳ هزار و ۶۵۸ نفر می رسید. در حالیکه در سرشماری سال ۱۳۷۵ جمعیت اعلام شده ایران از سوی مرکز آمار ایران ۶۰ میلیون و ۵۵ هزار و ۴۸۸ نفر بود.
۷- در گروههای سنی ۱۹-۱۵ ساله و ۲۴-۲۰ ساله نیز کم شماری زیادی داشتیم در گروههای سنی ۴۹ - ۴۵ ساله و ۵۹ - ۵۵ ساله نیز کم شماری صورت گرفته ولی وسعت آن کمتر از دو گروه سنی دیگر بود (زنجانی، ۱۳۸۱).
برای سنجش صحت گزارش سن از شاخصهای رایج برای سرشماریهای ۱۳۴۵، ۱۳۵۵، ۱۳۶۵ و ۱۳۷۵ که در جدول ۱ آمده است از مقادیر این شاخصها در طول دوره های مذکور می توان دریافت که گزارش سن در سرشماریهای کشور به طور متوالی بهبود یافته است. هر چند که هنوز این شاخصها تا سطح مطلوب اندکی فاصله دارند همچنین محاسبه نسبت جنسی بازماندگان بیانگر این است که پوشش سرشماری و محتوای گزارش سن در سنین کمتر از ۱۰ سال در سرشماریهای ۱۳۶۵، ۱۳۷۰، ۱۳۷۵ در مقایسه با سرشماری ۱۳۵۵ بهتر بوده است (جوادخانی، ۱۳۸۲).
با توجه به شاخص درستی سنی و جنسی سازمان ملل (J. S) در سال ۱۳۷۵ استانهای ایلام، بوشهر، خراسان، زنجان، سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، هرمزگان و همدان بالای ۴۰ می باشند، به عبارتی اطلاعات سنی و جنسی این استانها خیلی نادرست می باشند و استانهای اردبیل، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، سمنان، فارس، قزوین، قم، کردستان، کرمان، گلستان، مازندران و یزد شاخص درستی سنی و جنسی آنها بین ۳۰ و ۴۰ بوده و بقیه استانها کمتر از ۳۰ هستند که شاخص درستی کل کشور نیز ۲۷/ ۳ است. هر چند در اینجا از خطاهای آمارههای جمعیتی ثبت احوال و وزارت بهداشت و درمان بخصوص در طرح DHS اشاره ای نشده اما در آمارهای جمعیتی این سازمان ها نیز خالی از خطا و اشتباه نیست
این اشتباهات در برآوردها و پیش بینی ها تأثیر بسیاری دارند که برای تائید گفته های فوق، جمعیت ایران در سال ۱۳۸۱ از طرف مرکز آمار ایران، ۶۵/ ۵ میلیون نفر و آقای دکتر زنجانی ۶۷ میلیون و ۵۷۵ هزار نفر و در سایت سازمان ملل جمیعت ایران برای سال ۲۰۰۲، ۶۸ میلیون و ۹۲۰ نفر اعلام شده است (جوادخانی، ۱۳۸۲).
شرح روش کار پرونده ADJAGE این پرونده برای تنظیم ساختار سنی جمعیت به یک جمعیت کل جدید می باشد. توزیع سنی جمعیت بایستی بطور مرتب با مقادیر کل جمعیت جدید میزان شوند. برای مثال وقتی یک جمعیت سرشماری شده برای کشف اشتباهات مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و اشتباهات نیز اصلاح می شوند در این صورت جمعیت کل ممکن است با جمعیت کل پذیرفته شده قبلی اختلاف داشته باشد.
این پرونده بطور نسبی، یک توزیع جمعیتی را بر حسب سن و جنس به یک کل جدید تنظیم می کند، جمعیت کل مورد نظر را می توان برای هر دو جنس با هم یا برای مردان و زنان بطور جداگانه مشخص نمود (1994 ,Arriga). از این پرونده موقعی استفاده میشود که اشتباهات یک سرشماری اصلاح شده و جمعیت کل پذیرفته شده (جدید) با جمعیت کل قبلی
گزارش شده اختلاف داشته باشد به عبارتی جمعیت کل پذیرفته شده جدید از جمعیت کل قبلی کمتر یا بیشتر می باشد و این پرونده با توجه به جمعیت کل جدید جمعیت مورد نظر را برحسب سن و جنس را در گروهای سنی ۵ ساله تنظیم می کند.
روش دوم این پرونده مقدار کل دلخواه هر جنس را به نسبت یا مقدار کل معین هر جنس میزان می کند.
فرضیه پرونده در این پرونده فرض بر این است که تغییر نسبی در جمعیت هر گروه سنی همانند تغییر در کل جمعیت است.
مزیت پرونده در فرآیند پرونده می توان برای بدست آوردن توزیع درصدی جمعیت هر جنس بطور مستقل
كل هر جنس ۱۰۰٪ در نظر گرفته میشود) و یا توزیع درصدی بر اساس سن و جنس با کل هر دو جنس با هم که برابر با ۱۰۰٪ می باشد، استفاده کرد.
محدودیت پرونده این فرایند علیرغم این حقیقت که رشد نسبی هر گروه سنی در جمعیت واقعی یکسان نیست، جمعیت تمام گروهها را با درصد یکسان تنظیم می کند (امین مظفری، ۱۳۷۸).
اطلاعات مورد نیاز
١- توزیع جمعیت در گروه های سنی ۵ سال، برای هر دو جنس بطور مجزا (اگر اطلاعات جمعیت زیر یکسال در دسترس نباشد می توانیم صفر وارد کنیم)
. ۲- تعداد کل جمعیت مطلوب با تعداد کل جمعیت مطلوب به تفکیک جنس
روش محاسبه برنامه اگر فرض کنیم که جمعیت ایران در سال ۱۳۷۵ ( ۱/ ۷۳۳ /۰۷۵ ) نفر کم شماری داشته، جمعیت مطلوب (جدید) برابر ۶۱ / ۷۸۸ / ۵۶۳ نفر می شود که داده های مورد نیاز را در خانه های مورد نظر طبق جدول شماره ۲-A و ۲-B وارد کنیم، از روی همان داده ها عامل تنظیم را به روش زیر برای هر دو جنس محاسبه می کنیم
در صورتی که جمعیت مطلوب (جدید) به تفکیک مرد و زن نباشد با فرمول زیر می توان عامل تنظیم را محاسبه کرد:
جمعیت سرشماری مقدماتی TU:
جمعیت نامشخص در سرشماری مقدماتی :
اندیسهای جمعیت مردان و زنان
: جمعیت کل مطلوب
عامل تنظیم،
بعد از محاسبه گروهای سنی را به صورت فرمول زیر تنظیم می کند، یعنی جمعیت هر گروه سنی را در عامل تنظیم ضرب می کند.
در این برنامه سعی کنید جمعیت مطلوب (جدید) را به تفکیک مرد و زن مورد استفاده قرار دهید چون در غیر اینصورت جمعیت کل مرد و زن را با درصد یکسان تنظیم می کند، در جدول شماره ۲-C نتایج بدست آمده از جمعیت مطلوب با درصد و نسبت جنسی هر گروه سنی نشان داده شده است.
شرح روش کار پرونده AGESLMTH
همانطوری که قبلا اشاره شد توزیع سن گزارش شده یک جمعیت ممکن است دارای اشتباهاتی باشد که میتوان طی یک سری مراحل آنها را کشف کرده و تقلیل داد. برای کشف این اشتباهات از شاخص ترجيح رقمی سنی، نسبت های جنسی و نسبت های سنی استفاده میشود. برای کاهش این اشتباهات از روش یکنواخت سازی استفاده میشود. روشهای یکنواخت سازی به دو دسته طبقه بندی می شوند. آنهایی که جمعیت هر گروه سنی ۱۰ سال را در حالت قبلی حفظ می کنند و آنهایی که آن را تغییر می دهند (امین مظفری، ۱۳۷۸).
برای کشف اشتباهات ساختار سنی در سرشماری از شاخصهای وپیل، مایرز، باچی، استفاده میشود که این سه شاخص در نرم افزار PAS در پرونده SINGAGE طراحی شده و شاخص دیگر برای کشف اشتباهات، شاخص نمره مشترک (J. S) یا روش سازمان ملل متحد (۱۹۵۲ و ۱۹۵۵) میباشد که در پرونده AGESEX طراحی شده است. برای کشف اشتباهات در سرشماریها بصورت سریع و دقیق استفاده از این ۲ نرم افزار مفید بوده و توصیه می شود.
پرونده AGESMTH توزیع سنی یک جمعیت را با استفاده از پنج روش متفاوت یکنواخت سازی می کند. روشهای یکنواخت سازی عبارتند از:
Arriaga Karup - King - Newton ، Carrier Farrag، سازمان ملل و میانگین متحرک شدید یا یکنواخت سازی شدید..
در هر روش، یکنواخت سازی برای هر جنس بطور جداگانه انجام می گیرد. برای کمک به ارزیابی شیوه های مختلف یکنواخت سازی، برای هر جمعیت گزارش شده و یکنواخت شده چندین شاخص مبتنی بر سن (شاخص J . S) محاسبه می شود (1994 ,Arriaga). از روشهای فوق ۴ روش به جز روش سازمان ملل جمعیت را در گروههای سنی تغییر نمی دهند اما روش سازمان ملل جمعیت هر گروه سنی ۱۰ ساله را تغییر می دهد.
اطلاعات مورد نیاز برای این پرونده جمعیت مردان و زنان برحسب گروههای سنی ۵ سال می باشد. الف- روشهایی که یکنواخت سازی را بدون تغییر مقدارهای کل هر گروه سنی ۱۰ سال انجام می دهند عبارتند از: ا- فرمول روش Carrier- Farrag (۱۹۵۹)
جایی که:
جمعیت سنهای 5+X تا 9+X است.
جمعیت سنهای X تا 9+X است.
جمعیت سنهای X تا 4+X می باشد.
وقتی یک گروه سنی ۵ سال از روی گروه سنی ۱۰ سال محاسبه گردید، گروه سنی ۵ سال دیگر با تفریق بدست می آید. مثال زیر کاربرد این فرمول را برای مردان ۲۵ تا ۲۹ سال در سرشماری سال ۷۵ نشان می دهد (اطلاعات از جدول شماره ۲-B گرفته شده اند
