بخشی از مقاله
چکیده
در انجام پروژههای تحقیقاتی و مطالعاتی جمعآوری آمار و اطلاعات مورد نیاز در نیل به اهداف تعیین شده نقش بسزایی دارند . با توجه به ماهیت پروژه های تحقیقاتی، بکارگیری روشها و فنون خاصی در افزایش سرعت و دقت نتایج حاصله اثرات انکارناپذیری دارد. تعیین حد حریم و بستر رودخانه بشار با استفاده از GIS نیازمند اطلاعات دقیق از منابع مرتبط در زمان گذشته و کنترل دقیق عملیاتهای میدانی جهت جلوگیری از خسارات احتمالی و مخرب سیل انجام پذیرد تا بسیاری از تعدی های به حریم رودخانه ها بطور مستقیم باعث کا هش ظرفیت سیلگذری و یا افزایش تراز آب می گردد که در هر صورت زمینه بروز سیلاب های مخرب را آمادهتر میکند. لذا تعیین حریم رودخانه ها به نحوی تعیین حریم خطر و محدوده احتمال بروز خسارت است که جهت امنیت فعالیتهای معیشتی و زیستی اهالی، حائز اهمیت خواهد بود.
مقدمه
تعیین حد حریم و بستر شاخه هایی از رودخانه های بشار، بویژه محدودهی شهری هدف اصلی این مقاله میباشد. از طرفی بخش هواشناسی طرح با شرح خدمات محدود بمنظور دستیابی به نتایج مورد نظر انتظار تدوین گردیده که بایستی در سطح سه حوضه آبریز فوق انجام پذیرد لازم به ذکر است حوضه آبریز رودخانه بشار از نقطه نظر تقسیم بندی هیدرولوژی دفتر تحقیقات پایه منابع آب وزارت نیرو، بخشی از حوضه آبریز درجه 2 کارون بزرگ - کارون + دز - می باشد لیکن بررس یها نشان داد بمنظور دستیابی به نتایج بهتر در تحلیلهای هواشناسی لحاظ نمودن حوضه آبریز بشار بعنوان یک واحد هیدرولوژیکی مستقل از ارجحیت برخوردار است .
از جمله دلایل این نگرش میتوان به رابطه همبستگی بده ویژه با مساحت در ایستگاههای هیدرومتری منتخب، متوسط بارندگی سالیانه - منحنیهای همباران - ، وضعیت پوشش گیاهی، ارتفاع غالب حوضه ها و اقالیم حاکم بر آنها اشاره نمود. بررسیها نشان می دهد که مشخصه های مزبور در حوضه های آبریز بشار در مقایسه با حوزهی مارون از همبستگی و سنخیت بیشتری برخوردار می باشند . البته در انجام تحلیلها سعی گردیده از ایستگاههای داخل مناطق مجاور بعنوان ایستگاههای کمکی منطقه مورد تحقیق استفاده گردد تا پیوستگی هیدرولوژیکی کل منطقه طرح بطور ضمنی حفظ گردد.
مختصری بر حوضه بشار
بشار از زیر حوضههای حوضه آبریز کارون بزرگ در جنوب غربی کشور می باشد و موقعیت آ ن بخشی از دامنه جنوبی سلسله جبال زاگرس را تشکیل می دهد حوضه بشار دارای موقعیت جغرافیایی 51 10 تا 52 00 طول شرقی و 30 15 تا 31 15 عرض شمالی است.
حوضه آبریز بشار دارای بیشترین ارتفاع 4300 متر و کمترین ارتفاع 1740متر می باشد. بازده های تحقیقاتی در این حوضه شامل رودخانههای بشار، سرآبتاوه، مهریان، سیسخت و کبگیان میباشد. در مجموع طول کل بازده های تحقیقاتی، 76 کیلومتر است.
جدول توزیع مساحت در محدوده ارتفاعی حوضه آبریز ایستگاه یاسوج
خصوصیات فیزیوگرافی
خصوصیات فیزیوگرافی و ژئومتری هر حوضه شامل تعدادی پارامترهای فیزیکی است که نشان دهنده وضع ظاهری حوضه میباشد.
پارامترهای فیزیوگرافی که در این مقاله به آنها اشاره خواهدشد عبارت است از : مساحت حوضه، محیط حوضه، طول آبراهه اصلی، شکل حوضه آبریز، ضریب گراویلیوس، ضریب شکل هورتن، شیب متوسط حوضه، شیب آبراهه اصلی و زمان تمرکز حوضه آبریز.
تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات آبهای سطحی و بکارگیری نتایج آن در سایر بخشهای تحقیق دارای اهمیت فراوان می باشد. لذا در این بخش از تحقیقات به آبدهی سالانه، سیلاب، روابط منطقهای سیلاب و معادلات چند متغیره برآورد سیلاب در نقاط و بازه های مختلف پرداخته شده و با استفاده از معادلات بدست آمده مقادیر بده سیلاب در بازهها و نقاط مورد نظر برآورد میگردد. بررسیها نشان می دهد عمده رودخانه های جاری در سطح حوضه آبریز بشار دائمی میباشند.
جدول تقسیم بندی رودخانه بشار بر اساس شیب طولی
تعیین مشخصات هیدرولیکی بازه تحقیقاتی
مهمترین مشخصات هیدرولیکی رودخانه که برای تعیین سایر عوامل هیدرولیکی مانند عمق، سرعت جریان مورد نیاز می باشد عبارت است از : بده جریان، ضریب مانینگ، هندسه و مقاطع رودخانه است . این مشخصات در شرایط طبیعی و موجود ممکن است متفاوت باشد و در این صورت بایستی برای هر دو حالت طبیعی و موجود مورد بررسی قرار گیرد.
