بخشی از مقاله
چکیده- منطقه مورد مطالعه واقع در 9 کیلومتری روستای تاش از توابع بخش بسطام از توابع شاهرود قرار دارد. به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین در منابع آب در منطقه معدنی تاش اقدام به برداشت 6 نمونه آب از منابع آب در بهمن 93 گردید. نمونه ها توسط دستگاه ICP-OES در مرکز تحقیقات فراوری مواد معدنی ایران مورد آنالیز قرار گرفت. با توجه به مقادیر استاندارد ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی میزان غلظت فلزات سنگین در بعضی از نمونه ها بالاتر از حد استاندارد است. ارزیابی شاخص MI و HPI، نشان داد، تمامی نمونه ها آلوده بوده و غیر قابل شرب هستند.
-1 مقدمه
استفاده صحیح از منابع آب حفظ آن برای آینده گان امری ضروری می باشد. بررسی کیفیت آب میتواند چشم انداز روشنی به مدیران و متخصصان برای ارزیابی روند کیفیت و خطر آلودگی منابع آب میدهد . - Nakhaei et al,2009 - فلزات سنگین میتواند با غلظتهای پایین درآب وجود داشته باشند - رزازی بروجنی، . - 1388 در اثر فرایندهای مختلف زمین شناسی فلزات سنگین میتواند از سنگها آزاد گشته و وارد محیط گردد - کشاورزی، . - 1388 در منطقه مورد مطالعه فعالیت های معدنکاری بر واحد های بوکسیت در حال انجام است. در پژوهش حاضر کیفیت آب در منطقه مورد مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفته تا میزان آلودگی های احتمالی و تاثیر فعالیت معدنکاری بر روی کیفیت آب مورد بررسی قرار گیرد.
-2 منطقه مورد مطالعه و زمین شناسی
از دیدگاه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه در قسمت جنوبی ورقه 1:100000 علی آباد قرار گرفته است. ورقه علی آباد از نظر تقسیمات زمین شناسی ایران، در بخش خاوری رشته کوه های البرز واقع است و از لحاظ چینه نگاری ساختاری از پهنه البرز مرکزی پیروی می نماید. بررسی واحد های سنگی در منطقه مورد مطالعه نشان از لایه های مختلف زمین شناسی از قبیل سازند خوش ییلاق، سازند مبارک، سازند روته، سازند الیکا، سازند شمشک، سازند لار، سازند فجن و پادگانه های آبرفتی می باشد.
معدن بوکسیت تاش در فاصله 9 کیلومتری از روستای تاش قرار دارد. معدن فوق با وسعتی در حدود 13 کیلومتر مربع به استخراج بوکسیت به صورت روباز می پردازد. ماده معدنی در معدن بوکسیت به شکل لایه ای و به صورت تک لایه می باشد. ضخامت باطله روی از 1 متر تا 30 متر می باشد. نوع سنگ پوشش باطله روی کانسار، لایه شمشک می باشد - سازمان نظام مهندسی معدن - . کانسار بوکسیت تاش به شکل یک افق چینه سان با ضخامت حدود 10 متر و با طولی بالغ بر 3 کیلومتر در بین سنگ آهک سازند روته و کانی شناسی از پایین به بالا به 5 واحد بوکسیتی قرمز، سبز سنگ آهک دولومیتی سازند الیکا قرار دارد. بوکسیت تاش از پایینی، قرمز تیره، قهوه ای، سبز بالایی تفکیک شده است نوع بوکسیت کارستی می باشد.
-3 مواد و روش ها
به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین در منابع آب در منطقه معدنی تاش اقدام به برداشت 6 نمونه آب از منابع آب در بهمن 93 گردید. پارامتر pH در محل توسط دستگاه مولتی متر اندازه گیری شد. برای تعیین غلظت فلزات سنگین در منابع آب، pH نمونه ها در محل نمونه برداری با اسید نیتریک به 2 رسانده و نمونه ها را به مرکز تحقیقات فراوری مواد معدنی ایران ارسال گردید و توسط دستگاه ICP-OES مورد آنالیز قرار گرفت. به منظور پردازش اطلاعات و ارزیابی آلودگی از شاخص فلزیMI، HPI استفاده گردید.
-4 بحث
-1-4 اندازه گیری میزان pH
pH یا اسیدیته در فرآیندهای شیمیایی آب نقش موثری ایفا می کند و یکی از خصوصیات شیمیایی آب میباشد. استاندارد 1053 ایران pH آب را بین 6,5 تا 8,5 تعیین کرده است. اندازه گیری pH نمونههای آب نشان داد، میزان غلظت pH نمونهها از 6 تا 8,3 متغیر می باشد. میزان غلظت pH در تمام نمونه ها برابر با استاندارد 1053 ایران میباشد، اما نمونه 2W که از محل کنتاکت سازند الیکا و شمشک برداشته شده است دارای pH برابر با 6 میباشد که نشان از تاثیر سازند زغال دار شمشک می باشد - شکل. - 2 بر این اساس از مورد مطالعه برای کاربری و استفاده های شرب، باغداری،
لحاظ میزان غلظت pH ملاحظه میگردد منابع آب در منطقه کشاورزی مناسب هستند.
شاخص فلزی MI معیاری برای نشان دادن اثرات آلودگی عناصر سنگین بر کیفیت آب می باشد. این شاخص توسط Tamasi and Cini بیان گردیده است - Tamasi and Cini, .2004 - این شاخص به طریق رابطه 1 زیر بیان می گردد. Ci غلظت هر عنصر در آب و - MAC - i شماره عنصر فلز می باشد. اگر MI>1 باشد، آب برای شرب مناسب نیست. بر اساس ارزیابی MI، تمامی نمونه ها از لحاظ شاخص آلودگی فلزی MI آلوده بوده و غیر قابل شرب هستند - شکل. - 3 بالاترین میزان آلودگی مربوط به نمونه 2W که از محل معدن بوکسیت برداشته شده است می باشد.
