بخشی از مقاله
چکیده
محدوده اکتشافی داغ دالی در شمال شهرستان تکاب و در مجاورت کانسار طلای زرشوران قرار دارد. ناهنجاری های ژئوشیمیایی روی، سرب، طلا و نقره در این محدوده شناسایی شده است. در این پژوهش، نخست مدلسازی کانسار به روش کریجینگ معمولی با استفاده از داده های به دست آمده از تعداد 49 گمانه حفاری انجام گرفت و سپس محدوده کانه دار بر اساس مدل سازی فرکتالی عیار حجم تعیین گردید.
نمودار لگاریتمی فرکتالی عیار-حجم برای هر عنصر بصورت جداگانه رسم شد و زونهای عیاری مختلف برای هر عنصر با استفاده نقاط شکست مشخص شد. نتایج نشانگر آن است که زونهای جدا شده برای عنصر طلا به روش فرکتالی عیار-حجم، تناژ اندکی دارد و این عنصر پتانسیل اقتصادی ندارد. اما عنصر روی با توجه به بلوک های عیاردار دارای پتانسیل اقتصادی است. مدل بلوکی عیاردار به دست آمده از روش فرکتالی با روش زمین آماری تطابق دارد.
کلیدواژه: مدلسازی، کریجینگ، مدل فرکتالی، عیار- حجم، داغدالی، تکاب
مقدمه
هندسه فرکتالی یکی از شاخههای ریاضیات غیر خطی میباشد و از دهه 80 میلادی تاکنون در شاخههای مختلف زمین شناسی مورد استفاده قرار گرفته است. مطالعاتی که باعث بوجود آمدن مدلهای مختلف فرکتالی در زمینشناسی شدهاند عبارتنداز: روش فرکتالی عیار؛مساحت که توسط دکتر چنگ و همکارانش در سال1994 ؛روش فرکتالی عیار؛محیط که توسط آتربرگ در سال 1995 روش فرکتالی عیار؛فاصله که توسط لی و همکارانش در سال2003 ، ؛روش فرکتالی عیار؛حجم که توسط دکتر افضل در سال2011 معرفی شدهاند.
مدل سازی فرکتالی به روش عیار- حجم است که به وسیله آن میتوان محدوده کانسار را تعیین و زونهای آنومالی را مشخص کرد. روشهای فرکتالی به خوبی براساس اطلاعات بدست آمده از آنالیزهای شیمیایی انجام شده بر روی نمونهها میتوانند روابط بین مدلهای زمینشناسی، ژئوشیمایی و کانیشناسی را شرح دهند. برای این امر نیاز به اطلاعات کامل زمینشناسی و ژئوشیمیایی از منطقه میباشد به کمک روش فرکتالی عیار؛حجم میتوان به راحتی زونهای کانی زای کم عیار و پرعیار را از هم تفکیک نمود.
اساس این روش بر ارتباط عیار فلز و حجم در برگیرنده آن عیار میباشد. بر این اساس با افزایش عیار، میزان حجم در برگیرنده آن عیار و عیارهای بالاتر کم میشود، این بدان معنا است که این دو با یکدیگر رابطه عکس دارند. نمودارهای لگاریتمی برای جدایش جوامع زمینشناسی موجود در اطلاعات ژئوشیمیایی در آنالیزهای فرکتالی استفاده میشود. با رسم نمودارهای لگاریتمی عیار ؛حجم در هر قسمت از نمودار که دچار تغییرات شدید در شیب میشود به این نتیجه میتوان رسید که جوامع زمینشناسی و کانیشناسی دچار تغییر شده است.
در این مطالعه، برای مدلسازی فرکتالی، از روش عیار-حجم استفاده شده است. نخست پراکندگی عنصر روی و طلا با استفاده از روش زمینآماری برآورد شد، سپس نمودار لگاریتمی عیار-حجم برای این کانسار رسم شد.
زمینشناسی منطقه داغدالی
محدوده اکتشافی داغ دالی در فاصله تقریبی45 کیلومتری شمال شهرستان تکاب واقع است این محدوده در مجاورت کانسار طلای زرشوران قرار گرفته و در واقع ادامه واحدهای لیتولوژیکی ساختاری کانی سازی زرشوران به شمار میآید. این منطقه از لحاظ تقسیمبندی زونهای ساختاری ایران در محدوده زون سنندج سیرجان و محل برخورد زونهای ساختمانی البرز آذربایجان و ایران مرکزی است. توالی چینهای در منطقه با شیستهای کهر آغاز و به سازند قرمز بالائی ختم می شود.
فعالیتهای آتشفشانی در این منطقه در پرکامبرین پسین ،کرتاسه، ائوسن، الیگومیوسن و پس از میوسن رخ داده است. افزون بر این فعالیت چشمههای آهکساز موجب تشکیل رسوبات تراورتن در مناطق گستردهای با لایهبندی افقی و گاهی بصورت اشکال گنبدی و دودکش مانند در اطراف چشمههای آهکساز گردیده است. قدیمی ترین سنگهای موجود در منطقه شامل سنگهای شدیدا دگرگون شده پرکامبرین از قبیل میکاشیست، گنایس ، مرمر و آمفیبولیت می باشد که گسترش نسبتا زیادی داشته و بعضی از ارتفاعات بلند منطقه را در بر میگیرد که دارای امتداد ساختمانی شمالغربی جنوب شرقی میباشد.
بحث
محدوده داغدالی دارای سه زون کانیسازی به نام های بیخیربلاغی، بالدرقان و میانی است. عملیات اکتشافی گستردهای در محدوده ای داغ دالی توسط شرکت پویا زرکان آق دره انجام گرفته است که در این مقاله تخمین ذخیره زون بیخیر بلاغی انجام شده است. تعداد 47 گمانه به روش RC، با زاویه قائم با متراژ کلی1846 متر در زون بی-خیربلاغی حفاری گردید. در مرحله دوم دو گمانه مغزه گیری گرفته شد. گمانه BH-2 با آزیموت N25E با زاویه حفاری 30 درجه تا عمق 75 متری حفاری، و گمانه BHV-2 نیز در بصورت قائم تا عمق 160 متری حفاری شد. از مغزههای حاصل از این گمانهها تعداد 2196 نمونه برداشته شد و پس از آماده سازی، برای چهار عنصر طلا، نقره، سرب و روی آنالیز شدند.
مقادیر آستانه در این مدل نمایانگر مرزهای زونهای کانیزایی مختلف میباشد. برای محاسبه و که حجمهای محصور در خطوط فاصله در مدل سه بعدی میباشند از تخمینهای زمین آماری بدست آمده از عیار ماده معدنی حاصل از نتایج آنالیزهای شیمیایی استفاده میشود در این پژوهش، مدلسازی و ارزیابی ذخیره بیخیربلاغی در محدوده داغدالی با استفاده از نرمافزار انجام گرفت. برای مدلسازی فرکتالی، از داده های حاصل از حفاری از 49 گمانه استفاده شد.گمانهها در شبکه تقریبا منظمی قرار گرفتند.
تعداد 2196 نمونه از گمانهها به دست آمد. پس از آمادهسازی اطلاعات اولیه و ترکیب آنها در نرمافزار، مدلهای بلوکی عیاردار برای عناصر طلا و و روی کانسار بیخیر بلاغی ایجاد شد. ابعاد بلوک ها جهت مدل سازی برای هردو عنصر مدل 10 10 5 انتخاب شده است. وایرفریم عنصر روی برای عیارهای بیشتر از %3 و %5 به صورت جداگانه ساخته شد. واریوگرام مهمترین ابزار بروز همبستگیهای فضایی بین دادهها است.
