بخشی از مقاله
چکیده
میزان کارایی عملیاتی مورد انتظار از وسایل حفاظت شنوایی یکی از چالش های مهم کارشناسان بهداشت حرفه ای صنایع جهت قضاوت در خصوص سطح مواجهه شغلی کارگران با صدا محسوب می گردد. میزان قدرت کاهندگی صدای این وسایل که معمولا توسط شرکت های سازنده در شناسنامه این تجهیزات ارائه می گردد در مقایسه با میزان کاهندگی واقعی آنها متفاوت می باشد.
این مطالعه باهدف بررسی قدرت کاهندگی واقعی وسایل حفاظت شنوایی رایج در کشور به تعداد 5 مارک شناخته شده در سطح کشور برمبنای روش دزیمتری داخل گوش در شرایط آزمایشگاهی و بر روی 24 نفر به عنوان نمونه انجام گردید. در این مطالعه از دستگاه دزیمتر مدل SV 102 شرکت SVANTEK که مجهز به میکروفن قابل نصب در داخل گوش است استفاده گردید.
نتیجه این بررسی نشان داد که میزان کاهندگی گوشی ها ی رایج مورد استفاده در محیط های کار نسبت به کاهندگی اسمی مقادیر کمتری دارد. با توجه به نسبت کاهندگی عملیاتی به کاهندگی اسمی برای گوشی های مختلف که بین %54 الی %83 قرار دارد، می بایست تدابیر مکملی از جمله کنترل های فنی مهندسی جهت حفاظت بیشتر شنوایی کارگران در نظر گرفته شود.
.1 مقدمه
صدا به عنوان شایع ترین عامل زیان آور شغلی در محیط کار عامل ایجاد افت شنوایی در کارگران در مواجهه می باشد. بسیاری از کارگران در محیط های کاری با صدا مواجهه دارند؛ این مواجهه بعد از کهنسالی دومین علت مهم در ایجاد افت شنوایی می باشد. مواجهه با صدا درصنعت مانع ارتباط بین کارگران می گردد و باعث بسیاری از اثرات فیزیکی، فیزیولوژیکی و روانشناختی روی کارگران می شود
صدا در محیط های کاری یک ریسک فاکتور مهم است که در حدود %16 از افت شنوایی را در سراسر جهان ایجاد می کند
افت شنوایی جهانی ایجاد شده از 120 میلیون نفر در سال 1995 به 250 میلیون نفر در سال 2004 افزایش یافته است
با توجه به این که در هر امری پیشگیری مقدم بر درمان است، لذا به منظور کنترل اثراتسوِء ناشی از سر و صدا نیز پیشگیری اصلی مهم بوده و برای دستیابی به این مهم می توان با رعایت اصول خاصی از عوارض ناشی از سر و صدا کاست، که مهم ترین این موارد شامل رعایت اصول مکانیکی و مهندسی در محل کار، انتخاب کارگر مناسب با محیط و شرایط کار، انجام معاینات دوره ای، تعویض کار ونهایتاً استفاده از وسایل و تجهیزات حفاظت فردی است. به طور کلی کاهش صدا در منبع تولید با رعایت اصول مکانیکی و مهندسی کار مؤثرترین راه کنترل صداست اما بهترین و قابل قبول ترین راهکار کنترل اثرات صدا بر انسان استفاده از تجهیزات حفاظت فردی است.
در کشور ایران هرگاه مواجهه کارکنان با صدای بالاتر از 85 دسی بل باشد کارفرما باید یک برنامه حفاظت شنوایی مداوم و موثر را بکار گیرد. امروزه بسیاری از شرکت های سازنده داخلی و خارجی اقدام به تولید گوشی های حفاظتی با مشخصات مختلف نموده اند.
از آنجایی که آزمون کاهندگی وسایل حفاظتی تقرباًی از پنجاه سال قبل شروع شده روش های کاربردی در این زمینه رو به گسترش هستند و به دو گروه روش های عینی و ذهنی تقسیم میشوندبّب. از جمله این روش ها می توان به روش های اکتاوباند، روش نسبت کاهش - - NRR، روش REAT و روش دزیمتری داخل گوش اشاره کرد
روش استاندارد َُُّ توصیه شده توسط سازمان بین المللی استاندارد ISO روش های ذهنی برای اندازه گیری کاهش صدا را بیان می کند ؛ بخش اول این استاندارد یک روش اندازه گیری افت صدای وسایل حفاظت شنوایی را در آستانه شنوایی بیان می کند
.این روش مقادیری را عرضه می کند که در سطوح فشار صوت پایین - نزدیک آستانه شنوایی - محاسبه شده اند اما با این وجود این مقادیر می توانند معرف کاهش حفاظ های شنوایی در سطوح فشار صوت بالا نیز باشند.
نتایج کاهندگی که در خصوص گوشی ها در فرکانس های مختلف ارائه شده به روش ذهنی با استفاده از دستگاه ادیومتر وسنجش آستانه شنوایی با استفاده از گوشی حفاظتی و بدون گوشی - open ear حداقل دو نمونه گوشی از هر نمونه - در روی تعدادی افراد با شنوایی نرمال در معرض یک صدای مرجع طبق استاندارد تعیین شده است و میانگین کاهندگی و انحراف معیار آن در جمعیت مورد مطالعه گزارش می گردد. در مرحله بعد از روی این نتایج طبق استاندارد مقادیر NRR و SNR تعیین می گردد
این روش به عنوان استاندارد طلایی شناخته شده است و مقادیر کاهندگی که روی گوشی ها درج می شود توسط این روش در شرایط آزمایشگاهی مشخص می گردد.[ 9 ] استاندارد ایزو 11904-1 روش عینی دزیمتری داخل گوش رابیان می دارد که میزان کاهندگی گوشی از تفاضل دو میکروفون حاصل می گردد . بطوریکه یکی از میکروفونها داخل گوش و زیر گوشی قرارگرفته و میکروفون دوم درنزدیکی گوش شخص قراردارد .
نکته مهم در این روش چگونگی قراردادن میکروفون داخل گوش است بطوریکه هیچ تاثیری در قرارگرفتن گوشی روی گوش نداشته باشد ] .[11 در مطالعه ای که توسط Berger در2012 انجام گردید 13 روش ذهنی و 4 روش عینی مورد بررسی قرار گرفت . از بین تمام روش های مورد بررسی وی، بهترین و صحیح ترین آنها از دیدگاه ذهنی روش REAT و از دیدگاه عینی دو روش دزیمتری داخل گوش و آزمایش روی مانکن آکوستیک بود.
میزان کارایی عملیاتی مورد انتظار از وسایل حفاظت شنوایی یکی از چالش های مهم کارشناسان بهداشت حرفه ای صنایع جهت قضاوت در خصوص سطح مواجهه شغلی کارگران با صدا محسوب می گردد. طبق مطالعات انجام شده، بین مقادیر کاهندگی حفاظ های شنوایی که توسط کارخانه سازنده مشخص گردیده و روی آن برچسب زده شده است و مقادیر کاهندگی واقعی که در مکان استفاده به دست آمده اختلاف قابل ملاحظه ای مشاهده شده است
انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت حرفهای امریکا NIOSH نیز در خصوص وسایل حفاظت شنوایی مختلف، میزان عملیاتی کاهندگی صدای ایرماف را % 75 ، ایرپلاگ های شکلپذیر را %50 و ایرپلاگ های فلنجی - مارپیچی - را % 30 میزان کاهندگی صدای ارائه شده توسط سازنده برآورد نموده است
با توجه به اینکه در سطح کشور مطالعه نظام یافته ای در خصوص بررسی میزان کاهندگی عملیاتی گوشی های حفاظتی رایج مورد استفاده کارگران انجام نگرفته است ، در این مطالعه با استفاده از یک روشی نوین و کاربردی تحت عنوان روش دزیمتری داخل گوش میزان کارایی حفاظتی گوشی ها توسط فناوری های جدید میکروفن داخل گوش متصل به دزیمتر مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. لذا هدف اصلی از مطالعه صورت گرفته بررسی میزان کاهندگی عملیاتی صدای وسایل حفاظت شنوایی رایج در صنایع مختلف سطح کشور با استفاده از دزیمتری داخل گوش به عنوان روشی استاندارد و کاربردی بود.
.1 روش بررسی
این مطالعه توصیفی در شرایط آزمایشگاهی روی 24 نفر به عنوان نمونه در دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام شد . برای انجام دزیمتری داخل گوش از دستگاه دزیمتر مدل SV 102 شرکت SVANTEK استفاده گردید. آزمایش روی 5 نمونه - مارک - گوشی ایرماف دارای شناسنامه مشخصات فنی از سازندگان معتبر که در سطح کارخانجات کشور مورد استفاده رایج بود انجام شد. دو نوع از گوشی های مورد استفاده ساخت شرکت های داخلی ایران بود که با توجه به قیمت مناسب و کاهندگی بالای درج شده در کاتالوگ آن در کارخانجات کاربرد زیادی داشتند و شامل مدل های MODEL 1000 , JSP بودند. سه نوع دیگر گوشی ها از شرکت سازنده خارجی PELTOR بودند که در سه رنج قیمت و کاهندگی اسمی متفاوت شامل PELTOR 98 ,101 ,105 بود .
جهت تعیین پایایی نتایج از هر نمونه سه عدد تهیه و مطالعه شد. مطابق با روش استاندارد برای شبیه سازی صدا در محیط آزمایشگاهی از یک بلندگو با صدای صورتی Pink×Noise و نراز صدای 85 دسی بل استفاده گردید بٌَب. همچنین در مطالعه ای که در سال 2012 انجام شد صدای ایجادشده در محیط 85 دسی بل بود و اندازه گیری در مدت 10 ثانیه انجام گرفت.
شرایط آزمایشگاه طوری بود که صدای زمینه ای در محیط وجود نداشت؛ لذا برای محاسبه میزان کاهندگی گوشی از میکروفون نصب شده روی یقه کارگر استفاده نشد و نتایج فقط بر اساس میکروفون قرار گرفته در داخل گوش محاسبه گردید. قاعده کلی اندازه گیری چنین بودکه فرد روی یک صندلی که در فاصله یک متری از بلندگوقرار داشت نشسته و در طول اندازه گیری نباید هیچ گونه حرکتی انجام داده یا صحبت می کرد. یک میکروفون دستگاه را که به اندازه 1/2 اینچ بود داخل گوش کارگر در فاصله ای بین ورودی گوش تا پرده صماخ قرار داده و گوشی مورد نظر را روی گوش فرد قرار دادیم، سپس میکروفون دیگر این دستگاه را در فاصله ای نزدیک گوش و بر روی یقه شخص قرار داده و بعدازایجادPink Noise دستگاه را روشن کردیم و به مدت 10 ثانیه اندازه گیری را انجام دادیم .
برای محاسبه کاهندگی نخست مقدار تراز صدای اندازه گرفته شده توسط میکروفون داخل گوش در زمان عدم استفاده از گوشی به عنوان SPL1 ثبت شد و سپس مقدار اندازه گرفته شده توسط همان میکروفون بعد از قرار گرفتن گوشی روی گوش به عنوان SPL 2 منظور گردید . تفاضل این دو بیان کننده میزان کاهندگی عملیاتی گوش بود . اندازه گیری روی هرفرد 3 بار انجام گرفت سپس میانگین 3 اندازه گیری به عنوان میزان کاهندگی عملیاتی ارائه گردید .
شکل - 1 - چگونگی قرار گرفتن میکروفن دستگاه دزیمتر داخل گوش قبل و بعد از قرارگیری گوشی روی گوش نشان داده شده است. با توجه به قابلیت تجزیه فرکانسی دستگاه ، میزان کارایی گوشی های مختلف در فرکانس های متفاوت بررسی گردید.
شکل -1 نحوه قرار گیری میکروفن دستگاه دزیمتر داخل گوش درحین اندازه گیری
