بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه بررسی عوامل مختلف تاثیرگذار بر پارامترهای ترافیکی بخصوص سرعت جریان تردد مورد توجه مهندسین ترافیک میباشد که از مهمترین شرایط ترافیکی تاثیرگذار در سرعت جریان، ترکیب ترافیک است. در این تحقیق ابتدا یک تحلیل آماری برروی آمارهای ترافیکی سازمان راهداری و حملونقل جاده ای در 9 بزرگراه مهم کشور که درصد وسایل سنگین بالایی دارند انجام گردید. سپس پارامترهای موردنیاز جهت مدلسازی مانند سهم وسایل سنگین، سرعت جریان آزاد و ظرفیت بدست آمد.
بر اساس اطلاعات بدست آمده - سرعت وسایل سبک، حجم ساعتی، سرعت آزاد جریان و ظرفیت - و با استفاده از روش مدلسازی رگرسیون، رابطهای علمی و منطقی بین نسبت حجم کل تردد به ظرفیت و سرعت وسایل سبک بدست آمد و با استفاده از مدلهای بدست آمده ضرایب معادل سواری وسایل سنگین به صورت متغیر و بر اساس نسبت حجم واقعی به ظرفیت تعیین شد.
-1 مقدمه
بررسی عوامل مختلف تاثیرگذار در پارامترهای ترافیکی همیشه مورد توجه مهندسین ترافیک بوده و میباشد. در حالت کلی عوامل تاثیرگذار در پارامترهای ترافیکی را میتوان در سه گروه عوامل انسانی، محیطی و وسیله نقلیه دستهبندی کرد. عوامل انسانی به دلیل پیچیدگی فراوان کمتر قابل اندازه گیری میباشد و به همین دلیل تحقیقات کمتری در این زمینه صورت گرفته و کارهای انجام شده نیز از قابلیت اعتماد کمتری برخوردار میباشد.
عوامل محیطی بیشتر شامل عواملی از قبیل شرایط فیزیکی راه مانند نوع راه و نوع منطقهای که راه در آن قرار دارد، شرایط روسازی راه، شرایط آب و هوایی و روشنایی مسیر میشود و در این خصوص تحقیقات زیادی انجام شده است، به طوری که نتایج این تحقیقات در تدوین آییننامهها و دستورالعملها مورد استفاده قرار گرفته است. ترکیب ترافیک و نوع وسایل نقلیه و در حالت کلی شرایط ترافیکی از عوامل تاثیرگذار در پارامترهای ترافیکی میباشد که از دو عامل انسانی و محیطی بسیار بیشتر قابل اندازهگیری میباشد و در حال حاضر با وجود سیستمهای مختلف ترافیکی از قیبل ترافیک-شمارها، سرعتسنجهای مختلف و انواع سیستمهای هوشمند حملونقل، اندازهگیری پارامترهای ترافیکی با دقت فراوان امکانپذیر میباشد.
یکی از مهمترین پارامترهای ترافیکی که هر سه عامل انسان، جاده و وسیله نقلیه در آن تاثیرگذار میباشد سرعت جریان تردد میباشد و از مهمترین شرایط ترافیکی تاثیرگذار در سرعت جریان، ترکیب ترافیک میباشد. منظور از ترکیب ترافیک، جریان وسایل سنگین و سبک در کنار هم میباشد. در واقع حرکت وسایل سنگین مانند انواع کامیون و تریلی با ابعاد بزرگ و قدرت مانور کمتر نسبت به وسایل سبک عاملی مهم و تاثیرگذار در رفتار حرکتی وسایل سبک میباشد و علاوه بر این موضوع، اثرات وسایل سنگین بر کاهش ایمنی نیز یکی از مسائل مهم در بحث ایمنی و ترافیک مخصوصا در شبکه جادهای کشور با توجه به سهم بالای وسایل سنگین میباشد.
-2 تعریف مسأله و اهداف تحقیق
این تحقیق بر آن است تا با استفاده از اطلاعات مربوط به ترافیکشمارهای موجود در شبکه جادهای و با استفاده از روشهای آماری، رابطه بین حجم و سرعت جریان را با در نظر گرفتن سهم وسایل سنگین ارائه کند و بر اساس آن، ضرایب کاربردی که بیانگر میزان تاثیر وسایل نقلیه سنگین در کاهش سرعت میباشند تعیین می گردد. اطلاعات مورد استفاده در این تحقیق خروجی ترافیکشمارهای موجود در شبکه جادهای کشور میباشد. خروجی این ترافیک شمارها به صورت ساعتی و شامل حجم و سرعت وسایل سبک و سنگین به تفکیک میباشد.
-3 عوامل موثر در تغییر سرعت جریان ترافیک
در حالت کلی عواملی را که باعث ایجاد تغییر در سرعت جریان ترافیک میشود میتوان در چهار گروه عوامل انسانی، فیزیک راه، شرایط محیطی و شرایط ترافیکی دستهبندی کرد.[1] لازم به ذکر است اقداماتی که در قالب مدیریت و کنترل ترافیک از سوی پلیس و وزارت راه صورت می-گیرد نیز باعث تغییر در سرعت جریان میشود. برآورد تاثیر عوامل انسانی بر سرعت جریان که در واقع مربوط به رفتار رانندگان میباشد کاری پیچیده و بسیار گسترده میباشد. عوامل مربوط به فیزیک راه شامل تغییر در نوع مسیر - آزادراه، بزرگراه، جاده اصلی، فرعی - ، تغییر در طبقه بندی مسیر - منطقه هموار، دشت، کوهستانی - و طرح هندسی مسیر میشود. شرایط محیطی نیز بیشتر شامل تغییر در شرایط آبوهوایی میشود که در واقع تغییر شرایط جوی - به عنوان مثال تغییر هوای صاف به بارانی - باعث تغییر در سرعت جریان میشود.
همچنین شب و روز نیز میتواند باعث ایجاد تغییر در سرعت جریان شود. شرایط ترافیکی که باعث ایجاد تغییر در سرعت جریان میشود نیز شامل تغییر در حجم ترافیک و ترکیب ترافیک - سهم وسایل سبک و سنگین - می-شود.در ادامه به بررسی برخی مطالعات در خصوص عوامل موثر در تغییر سرعت جریان ترافیک پرداخته شده است و با توجه به اینکه هدف این تحقیق بررسی تاثیر سهم وسایل سنگین بر سرعت جریان میباشد با تمرکز بیشتر به این موضوع پرداخته میشود.
-1 -3 شرایط آب و هوایی
شرایط بد آب و هوایی باعث تغییر در جریان ترافیک میشود که در واقع باعث تغییر در حجم ترفیک، سرعت و تراکم می شود که نهایتا باعث کاهش ظرفیت میشود. شرایط آبوهوایی بارانی، برفی، مه و وزش باد شدید هر یک باعث کاهش سرعت جریان ترافیک نسبت به شرایط آبوهوایی سالم میشوند. این کاهش سرعت بسته به شدت بارش باران و برف، مقدار دید در هنگام مه و نوع راه میتواند متفاوت باشد. بارش باران سطح جاده را خیس و لغزنده میکند که باعث کاهش اصطکاک و مانور میشود و در بارشهای شدید با کاهش دید روبهرو میشویم.
این عوامل باعث کاهش سرعت و به تبع آن کاهش ظرفیت میشود. در جادههای درونشهری کاهشی در حدود 10 تا 25 درصد، آزادراهها 2 تا 13 درصد در بارش سبک و در بارندگی شدید 3 تا 17 درصد مشاهده شده است.
بارش برف نیز باعث کاهش اصطکاک و قابلیت مانور می-شود، افزایش خطر سرخوردگی و به تبع آن سقوط، باعث کاهش سرعت توسط راننده میشود. در جادههای درونشهری کاهشی در حدود30 تا 40 درصد، آزادراهها 3 تا 13 درصد در بارش سبک و در بارش شدید 5 تا 40 درصد مشاهده شده است. وزش باد همراه با بارش باران و برف، گردو-غبار و دود باعث کاهش دید میشود همچنین باد شدید با ایجاد ضربه باعث اخلال در تعادل خودرو و کاهش سرعت میشود
ابراهیم و هال در سال 1994 تاثیر شرایط نامساعد آبو-هوایی در آزادراههای کانادا را مورد مطالعه قرار دادند که به نتایج زیر در کاهش سرعت رسیدند: باران سبک کاهشی در حدود 2 کیلومتر در ساعت - برف سبک کاهشی در حدود 3 کیلومتر در ساعت - باران شدید کاهشی در حدود 5 تا 10 کیلومتر در ساعت - برف شدید کاهشی در حدود 38 تا 50 کیلومتر در ساعت.
بریلون و پونزلت در سال 1996 به منظور بررسی تاثیر شب و روز و شرایط نامساعد آب و هوایی بر جریان ترافیک 15 محور را در آلمان مورد مطالعه قرار دادند و نتایج نشان داد که در شب کاهش سرعتی برابر 5 کیلومتر در ساعت، هنگام بارندگی 9/5 و 12 کیلومتر در ساعت به ترتیب در راههای 2 خطه و 3 خطه ایجاد میشود.
