بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به تولید انبوه Cryptolaemus montrouzieri در اینسکاریوم ها و رها سازی آن در سطح باغ های مرکبات استان مازندران، نیاز به کسب اطلاعات در زمینه پارامترهای جدول زندگی ضروری است. بر این اساس پارامترهای رشد جمعیت این کفشدوزک با تغذیه از پوره های شپشک آرد آلود مرکبات در شرایط آزمایشگاهی کنترل شده - دمای 32 1،رطوبت نسبی 75 5 درصد و 12 ساعت روشنایی - مطالعه شد.
از مرحله تخم و خروج لارو تا ظهور حشره بالغ به طور متوسط 26/22 روز و نرخ رشد در هر روز 0/038 بود. نرخ رشد در هر روز برای تخم، لاروسن یک، سن دوم، سن سوم، سن چهارم، پیش شفیرگی و شفیرگی به ترتیب0/25، 0/ 29، 0/33،0/43، 0 /15، 0/53، 0/18محاسبه شد. بیشترین نیاز حرارتی مربوط به مرحله سن چهارم و سپس مرحله شفیرگی و کمترین نیاز آن در مرحله پیش شفیرگی برآورد شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت کفشدوزک و نرخ خالص تولید مثل به ترتیب 0/04 و 6/77 و متوسط طول عمر یک نسل حشره 50/42 روز به طول می انجامد .مدت زمان دوبرابر شدن جمعیت 3/91 در روز و نرخ متناهی افزایش جمعیت1/041 در روز برآورد شد.
.1 مقدمه
شپشک آرد آلود مرکبات Planococcus citri Risso - Hom. Coccidae - از جمله آفات مهم مرکبات و گیاهان زینتی می باشد که همراه با نهال های آلوده ی مرکبات طی سال های 1295 تا 1297 هجری شمسی وارد گلخانه های استان گیلان شده
این آفت به برگ، میوه و شاخه های جوان مرکبات حمله کرده و سطح آنها را می پوشاند، که نتیجه آن ترشح عسلک، رشد قارچ فوماژین و در نهایت ضعف درخت و خشکیدگی سر شاخه ها می باشد
کاربرد سموم شیمیایی با توجه به تاثیرات نامطلوب و عوارض مخرب زیست محیطی بر کنترل آفت چندان قابل توصیه نیست
شپشک آرد آلود دارای دشمنان طبیعی متعددی از گروه های پارازتیوییدها، شکارگرها و بیمارگرها هستند. یکی از مهمترین دشمنان طبیعی شپشک آرد آلود، کفشدوزک C. montrouzieri می باشد. شرایط آب و هوایی و خصوصا در جه حرارت محیط یکی از عوامل محدود کننده فعالیت C. montrouzieri بوده و تعیین زمان و شرایط محیطی مناسب برای رها سازی این کفشدوزک در امر موفقیت مبارزه و کنترل آفت بسیار ضروری است. لذا در این پژوهش پارامترهای زیستی این کفشدوزک در دمای 32 1 درجه سانتی گراد و رطوبت 75 5 درصد تقریبا مشابه شرایط محیطی استان مازندران است مورد مطالعه قرار گرفت .
.2 روش کار:
پرورش انبوه شپشک های آرد آلود و کفشدوزک ها
همه مراحل در آزمایشگاه کنترل بیولوژیک آمل وابسته به موسسه ی تحقیقات گیاه پزشکی کشور داخل اتاق های پرورش انجام شد. برای پرورش از کدو و سیب زمینی استفاده شد. جهت آلوده سازی کدوها و سیب زمینی ها، شپشک آرد آلود مرکبات P.citri جمع آوری شده از باغات مرکبات آمل به روی کدوها و سیب زمینی ها انتقال داده شدند. آلوده سازی در دمای26 2 درجه ی سانتی گراد و رطوبت نسبی 80 5 درصد انجام شدند.کلنی اولیه ی کفشدوزک از مرکز تحقیقات چای نشتارود تهیه شد و پس از انتقال به اتاق تکثیر، روی کدوها یا سیب زمینی های آلوده به شپشک قرار گرفت .
.3 مطالعه و بررسی پارامترهای جدول زندگی:
مطالعه جدول زندگی در انکوباتور در دمای 32 1 درجه سانتی گراد و رطوبت 75 5 و 12 ساعت روشنایی انجام شد. روشهای محاسباتی برای ساخت جدول زندگی و برآورد پارامترهای کلیدی تولید مثل به چندین دهه بر می گردد. در تحقیق اخیر، تعداد چهار جفت حشره ی کامل نر و ماده کفشدوزک در داخل چهارظرف پتری رهاسازی گردیدند. پس از گذشت 24 ساعت، تعداد 50 عدد تخم یک روزه به طور انفرادی در داخل 50 پتری مختلف قرار گرفتند. و از 1 تا 50 شماره گذاری شدند.
سرنوشت هر کدام از تخم ها به طور روزانه و تا زمان تبدیل شدن به کفشدوزک کامل پایش و تمام رخدادها مانند طول دوره نشو و نمای، میزان تلفات و تعداد زنده ها یادداشت می گردید. . پس از ظهور حشرات کامل کفشدوزک، نسبت جنسی آنها برآورد گردید و پس از 4 تا 5 روز تغذیه از طعمه، به تعداد هر یک از ماده ها یک نر در داخل پتری قرار داده شد پس از 24 ساعت افراد نر از آزمایش حذف گردیدند. هر 24 ساعت، پتری ها بررسی شدند و میزان مرگ و میر و تخم ریزی هر فرد ماده در جدول ویژه ای ثبت می گردید.
.4 تحلیل آماری
پارامتر های نرخ رشد در هر روز، نرخ رشد ، نرخ خالص تولید مثل R0، متوسط طول عمر یک نسل حشره T = ، rm اولیه طبق فرمول - 1984 - Price rm = محاسبه و سپس برای تخمین rm از معادله Lxmx استفاده شد
مدت زمان دو برابر شدن جمعیت DT= و نرخ متناهی افزایش جمعیت نیز توسط فرمول های اراءه شده محاسبه شد. محاسبه کلیه داده ها توسط نرم افزار Excel انجام شد.
.5 نتایج و بحث
طول دوره جنینی و لاروی 19/1 روز و هنگام خروج کفشدوزک از پوسته شفیرگی 26/22 روز طول کشید. دوره نمو تخم، لارو سن 1، لارو سن 2، لارو سن 3، لارو سن 4، پیش شفیرگی و شفیرگی به ترتیب در 4، 3/44، 3، 2/33، 6/33، 1/88، 5/33، 26/22 روز طی شد، همانطور که مشخص است بیشترین زمان مورد نیاز برای کامل شدن و کمترین نرخ رشد مربوط به دوران لارو سن چهارم بود
متوسط طول دوره جنینی کفشدوزک کریپتولموس با تغذیه از شپشک آرد آلود مرکبات پرورش یافته بر روی گیاه حسن یوسف در دمای 27 1 درجه سیلسیوس و رطوبت نسبی 65 5 درصد، 0/047 3/945 روز بود.
متوسط طول سنین لاروی یک، دو، سه، چهار، پیش شفیره و شفیرگی در این آزمایش به ترتیب 0/061 3/042، 2/397 0/078 ، 2/867 0/1، 4/686 0/097،2/432 0/071 و 7/791 0/103 روز بود. همچنین این حشره در این آزمایش طول دوره لاروی خود را در مدت 12/993 0/498 روز و طول یک نسل خود را در مدت 0/666 27/162 روز کامل کرد.نرخ ذاتی افزایش جمعیت آن /092 0/002روز بود - قربانیان، . - 1388 در بررسی بیولوژی کفشدوزک کریپتولموس، طول دوره جنینی، لاروی سن چهار، کل دوره لاروی و دوره شفیرگی کفشدوزک مذکور را روی شپشک آرد
آلود مرکبات P.citri در دمای 24 1 درجه سیلسیوس به ترتیب 0/05 6/66، 4/27 0/07، 6/06 15/5 و 0/1
11/34 روز ذکر کرد که همچنین نرخ ذاتی افزایش جمعیت 0/081روز بود - عبدالهی آهی، . - 1389
طول دوره جنینی کفشدوزک کریپتولموس بر روی شپشک آرد آلو مرکبات در دمای 26 1 و رطوبت نسبی5 75 درصد،4/49 روز و طول دوره لارو سن یک، دو، سه و چهار کفشدوزک مذکور را 3/21، 2/47، 2/56، 19/3 روز ذکر کرد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت را 0/121و همین طور یک نسل در مدت 25/81 روز کامل کرد - سعیدی،. - 1392 لذا به نظر می رسد که می توان از این اطلاعات در پرورش انبوه کفشدوزک کریپت استفاده کرد. ضمنا نتایج نشان داد که هر ماده در طول زندگی خود به طور متوسط 12 عدد تخم می گذارد، طول دوره تخم ریزی آنها 38 روز برآورد شد.
پرساد و خان مقدار rm را بر کفشدوزک C. montrouzieri پرورش یافته روی شپشک آرد آلود m.hirsutus در دمای 27 درجه سیلسیوس و رطوبت 58 درصد 0/135 محاسبه کرد.
