بخشی از مقاله
چکیده
شواهد زیست چینه نگاری، بقایای فسیل شده و آنالیز های ژئوشیمیائی انجام شده بر روی نمونه های برداشت شده از سازند پابده در منطقه باباحیدر - زاگرس - نشانگر یک روند عمیق شدگی از ائوسن میانی تا ائوسن بالائی در منطقه می باشد. حضور بقایای ماهیان محیط دریائی اپی پلاژیک تا باتیپلاژیک - فسفری - متعلق به خانواده های: Sternoptychidae & Gonostomatidae , Phosichthyidae در دوافق ماهی دار و حضور افق های نومولیت های سیلیسی شده، فرامینیفر های پلاژیک بهمراه یک لایه رسی تیره پیریت داردر منطقه این روند عمیق شدگی را تائید می نماید. آنالیز های شیمیائی انجام شده برروی نمونه های سیلیسی شده و رس های حاوی پیریت گویای شرایط عمیق بدون اکسیژن در یک دریای نیمه عمیق تا عمیق را نشان می دهد. این روند عمیق شدگی در جهان درفاصله زمانی ائوسن میانی تا ائوسن بالائی ایتالیا و آمریکا نیز گزارش گردیده است.
مقدمه:
مطالعه افق های ماهی دار ایران در شهر ایلام اولین بار توسط Arambourg, 1967 منتشر گردید. افق های ماهی دار منطقه باباحیدر شهرکرد توسط چند پایان نامه کارشناسی ارشد مطالعه گردیده است . Tyler et al. 2006یک جنس از ماهیان منطقه را با سن اولیگوسن معرفی نموده اند. یزدی و همکاران، 1390 طرح بین المللی مطالعه ماهی های استخوانی برروی منطقه باباحیدر و ایلام سن ائوسن میانی تا ائوسن بالائی را بر روی افق های ماهی دار تکمیل و منتشر نموده اند.
پدیده جایگزینی لایه های نومولیت دار منطقه باباحیدر توسط سیلیس و سیلیسی شدن افق های سازند پابده یک پدیده بسیار مهم می باشد ولی مطالعه بر روی پدیده این پدیده در سازند پابده کمتر مورد توجهقرار گرفته است. استفاده از منابع اوپال در منطقه در عهد پارینه سنگی در حوضه زاگرس و زاینده رود توسط: جاوری و همکاران، 1383و Biglari et al. 2009 و Yazdi et al. 2009مطالعه و منتشر گردیده است.
روند گرم شدگی و بالا آمدن سطح ایستابی از ائوسن میانی تا بالائی در جهان توسط محققین مطالعه و مقاله های متعددی بر روی این پدیده پالئواکولوژی منتشر شده است. از آن جمله می توان مطالعات: Eyles, 2008 را نام برد. انحلال و تشکیل افق های اوپال در طول فانروزوئیک و ائوسن جهان در دریاهای عمیق و زیر سطح زیستی اقیانوس های فعلی جهان توسط: Heath, 1974 مطالعه و معرفی شده است.
حضور لایه های نومولیت دار سیلیسی شده در سازند پابده بهمراه افق های نارک لایه رس سیاه رنگ و شیری رنگ فرامینیفر دار و پیریت دار یکی از مسائل مهم سازنده پابده با سن ائوسن میائی تا بالائی می باشد که برای اولین بار مورد توجه این تحقیق قرار گرفته است. استحصال سیلیس در آب اقیانوس ها و رسوب نمودن مقادیر عظیمی از این ماده در زاگرس علاوه بر بعد اقتصادی آن می تواند در شناخت شرایط دیرینه ائوسن در زاگرس و ایران مرکزی به دانش زمین شناسی کمک نماید. نمونه برداری این تحقیق در برش پل نعل اشکنان تا قنبر سینی پس از شهر باباحیدر بر روی برونزد یال غرب جاده باباحیدر- چلگرد انجام شده است.
بحث: ضخامت نهشته های ائوسن میانی تا بالائی در برش پل نعل اشکنان حدود 720 متر می باشد که پس از چند متر آهک و دولومیت معادل شهبازان بر روی شیل ها و مارن های کرتاسه و پالئوسن بصورت گسله قرار گرفته است. در قاعده توالی مورد مطالعه آهک های ضخیم لایه کرمی تا زرد رنگ نومولیت دار حدود 100 متر و روی این بخش افق آهک های کرمی گلوبیژرین دار شیری رنگ با میان لایه های اوپال خاکستری تا مشکی رنگ ماهی دار دیده شده که ضخامتی حدود 50 متر دارند.
درادامه حدود 300 متر توالی آهک خاکستری تا کرم رنگ با میان لایه های نواری و بعضا توپی شکل نواردار اوپال و رس سیاه رن در بخش بالایی برش دیده می شود - شکل . - 3-2 پس از آن حدود 50 متر تناوب آهک مارنی با میان لایه های رس شیری رنگ بهمراه نودول های قهوهای و توپی شکل اوپال دیده می شود. افق دوم ماهی دار برش نعل اشکنان که حدود 80 متر ضخامت دارد که بصورت آهک ورقه اینازک لایه گلوبیژرین دار کرمی رنگ همراه با فسیل ماهی دیده شده - شکل - 4 -2 و از شروع این افق افق های چرت و رس های سیاه پیریت دار دیگر وجود ندارند. در پایان حدود 180 متر تناوب آهک مارنی و رس های شیری رنگ تا سفید دیده شده که سرشار از فرامینیفر های بنتیک و پلاژیک می باشند.
در بالا آهک های ضخیم لایه نزدیک ساحل متعلق به اولیگوسن همه این افق ها را می پوشاند.در این تحقیق در چندین مرحله بصورت سیستماتیک ار رس ها جهت استخراج فرامینیفرها و بقایای زیستی نمونه برداری گردید.فرامینیفر های استخراج شده از افق های رس دار پس از افق اولین ماهی دار و قبل از اولیگوسن - ائوسن میانی تا بالائی - عبارتند: فرامینویفر های بدست آمده از افق های این برش گویای سن ائوسن میانی تا بالائی می باشند. از دیدگاه ژئوشیمیائی دونمونه از اوپال های منطقه - شکل - 1 -2 و لایه رس سیاه رنگ بین افق های اوپالی - شکل - 2 -2 گرفته شد که آنالیز ژئوشیمی آن بمنظور شناخت محیط تشکیل و عمق آن تهیه گردید.
آنالیز های بدست آمده از افق اوپالی که یکی از آن ها بطور اتفاقی انتخاب گردیده است گویای این واقعیت است که در زمان رسوبگذاری در زیر سطح افق های زیستی سیلیس استحصال شده از رودخانه های ورودی به دریا بصورت انبوه رسوبگذاری نموده و حتی در مواردی نومولیت ها را به اوپال تبدیل می نموده است . - Yazdi, et al. 2009 - شکل 2-2 افق رس مورد نمونه برداری و آنالیز شده را نشان می دهد. شستشوی این نمونه با روش سرکه شوئی 24 ساعته و سرکه رقیق انجام شده که حدود 25 در صد کریستال های پیریت و فرامینوفر های پیریتی شده بدست آمد.
- شکل . - 12-1 -3 حضور کریستال های پیریت بصورت ماکل و فرامینوفر های پلاژیک - گلوبیژرین، ش - 12-3 و بنیک پیریتی شده گویای عمق زیاد زمان رسوبگذاری و محیط بدون نور و خفه کننده می باشد. - شکل . - 11-10-9-8-3 حضور دندان کوسه یا Shark - شکل - 7 -3 گویای دریای باز و یک محیط اپی پلاژیک تا باتی پلاژیک در زمان ائوسن میانی تا ائوسن بالائی می باشد. با توجه بر کریستال های پیریت در لایه رسی بصورت درصد بالا و از طرف دیگر به آنالیز شیمیائی انجام گرفته و حضور 44,66 درصد سیلیس در این لایه رسی می توان نتیجه گیری نمود که درصد بالای استحصال سیلیس و ورود آن در زمان رسوبگذاری با عمق زیاد را نشان می دهد.
