بخشی از مقاله
چکیده:
مطالعه حاضر باهدف بررسی ماهی بوم زادگورخری استان چهارمحالوبختیاری - - A.Vladykovi میباشد. مطالعات نشان می دهد که Aphanius vladykovi ، یک ماهی انگشت قدی و بوم زاد استان چهار محال و بختیاری میباشد که در منابع آبی استان و به خصوص در تالاب چغاخور - به عنوان مکان اصلی زیست - به سر میبرد، درحال حاضرخطراتی جدی این گونه باارزش را تهدید میکند که به طور کلی تهدیدات موجود را میتوان در دوبخش مدیریتی و زیست محیطی عنوان نمود .اگر چه تهدیدات طبیعی توسط انسان چندان قابل کنترل نیست ولی نتایج نشان می دهد که با ارائه ی راهکار های صحیح مدیریتی می توان بسیاری از معضلات و خطرات این گونه باارزش را کنترل کرد و در جهت حفظ این گونه گام برداشت.
واژگان کلیدی: Aphanius vladycovi، چهارمحال وبختیاری، تالاب چغاخور، تهدیدات زیست محیطی
مقدمه:
ماهی گورخری - - Aphaniusتنها جنس از خانواده کپورماهیان دنداندار در ایران محسوب می شود. - Coad, - 1988 این جنس دارای حدود 16 گونه میباشد - کمال و همکاران،. - 1388ماهیان گورخری در ایران تا قبل از سال 1987با 5گونه شناسایی میشدند.ششمین گونه از این جنس در سال 1987 توسط - - Coad ماهیشناس کاندادایی در تالاب چغاخور استان چهارمحالوبختیاری شناسایی وتحت عنوان - Aphanius vladykovi - نامگذاری شد - Coad . - .BW,1988 این گونه - - A. Vladykovi را میتوان بوم زاد استان - چهارمحالوبختیاری - عنوان نمود .محدود پراکنش این گونه در ایران در امتداد بخشی از زاگرس بوده که باتوجه به موقعیت زاگرس در کشور در امتداد شمال غربی-جنوب شرقی واقع شدهاست - فداییفرد و همکاران ،. - 1380 تالاب چغاخور در فاصله65 کیلومتری شهرکرد و در شهرستان بروجن واقع شدهاست و از 6چشمه اصلی به عنوان منابع آبی اصلی خود استفاده میکند.آب تالاب از نوع شیرین با سطح نیمهشفاف ،کف رودخانهای گلی توام با سنگریزه میباشد که گیاهان - Myriophyllum - spicatumبیشترین فراوانی را در این تالاب دارند - مردانی کرانی و همکاران،. - 1386
هماکنون تالاب چغاخوربزرگترین زیستگاه آب ساکن ماهیان اندمیک - بوم زاد - گورخری استان چهارمحالوبختیاری میباشد. البته این ماهی در سایر مناطق استان از جمله رودخانه چغاهست 10 - کیلومتری فارسان - ،رودخانه شلمزار 30 - کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد - و برخی از رودخانههای سرشاخههای بالادست کارون نیز مشاهده گردیدهاست - مردانی کرانی و همکاران،. - 1386 این نکته شایان ذکر است که محدودیت زیستگاههای این ماهی بومی در کشور از عوامل اصلی خطر نابودی ماهی گورخری محسوب می شود. بنابراین حفاظت ازاین گونه اندمیک از نظر تنوع زیستی بسیار ارزشمند میباشد . در سالهای اخیرتهدیدات بسیاری زندگی و زیست این گونه اندمیک را با مشکل مواجه کردهاند که از جمله این عوامل میتوان به خشکسالی - فتح اللهی ، - 1391، آلودگیهای زیستمحیطی - فتح اللهی،2013 - ،گونه های رقیب مانند آمورنما - فتح اللهی ،1391،فتح اللهی ، - 1394،گونه های مهاجم مانند قزلآلای رنگینکمان - مردانی کرانی و همکاران ، - 1386و بیماریهای انگلی - فدایی فرد و همکاران ،.1380فتح اللهی ، - 2013 اشاره کرد.
در حال حاضر تحقیقات جدی و قابل انتظاری بر روی این گونه ارزشمند صورت نگرفته است و از تحقیقات صورت گرفته میتوان به مقالات آقای فتحاللهی دررابطه با تاثیر اجسام خارجی ورود یافته به آب وهممکانی گونه اندمیک با ماهیان رقیب،مشخصات زیستی و رفتاری مولدین در فصل تخمریزی و آلودگی ماهیان به انگل آرگولوس در فصل تخمریزی، مقاله آقای رئیسی در بررسی انگلهای آفانیوس و مقاله آقای مهدی مردانی و همکاران در رابطه با بررسی مورفومتریک و مریستیک جمعیتهای محدود ماهی گورخری ؛اشاره نمود - مردانی کرانی ،1386،فتحاللهی ،2013،فدایی فرد ،.1380 فتح اللهی، .1394فتح اللهی ،.1391 براساس مشاهدات جمعیت این گونه - ماهی گورخری تالاب چغاخور - در سال های اخیر کاهش چشمگیری داشته است ؛در این تحقیق برآنیم که به بررسی اجمالی تهدیدات و عواملی که منجربه کاهش و بروز خطر در این گونه شده است بپردازیم.
روش تحقیق:
روش کار به صورت کتابخانه ای انجام گرفت از مقالات و مجلات معتبر علمی در جهت ارائه و تکمیل تحقیق استفاده گردید .
نتایج:
نتایج بر روی ماهی گورخری - - A.Vladykovi نشان از آن دارد که تعداد این گونه باارزش و بوم زاد استان چهارمحال-وبختیاری در منابع آبی استان به شدت کاهش یافته است و شواهد حاکی از آن است که این گونه با ارزش در خطر نابودی قرار گرفته است . نتایج تحقیقات نشان میدهد که امروزه با بروز کم آبی و خشکسالی های مداوم و طولانی ،توسعه گردشگری، راه کار های نامناسب مدیریتی در حفظ منابع طبیعی و وارد کردن گونه های مهاجم به تالاب ها بدون بررسی خطرهای واردشده از سوی این گونه ها به جوامع با ارزش آبزی در این منابع ،بروز بیماری های انگلی و میکروبی و شیوع و همهگیری آن در جوامع آبزی و عدم کنترل صحیح آن،همچنین ضعف مدیریتی در تعیین حقابهی تالاب چغاخور وایجاد سازههای مصنوعی بر روی جریان اصلی تامینکننده آب تالاب و ... همگی در بروز این خطر مؤثر بوده اند .
