بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
خصوصیات کانی شناسی و ژئوشیمیائی رود نژیت های افیولیت شمال نائين
چکیده
رودنژیت ها، سنگهای غنی از کلسیمی می باشند که از کانی های آلومینوسیلیکاته ای همچون اپیدوت، پرهنیت، گارنت (گراسولار - هیدروگراسولار) و زنوتلیت تشکیل شده اند دایک های رودنژیتی شده نافذ در سرپانتینیت های افیولیت شمال نائین دو نوع رودنژیتی شدن استاتیک و دینامیک را نشان میدهند. دو مرحله ابتدایی و پیشرفته فرایند رودنژیتی شدن در رودنژیتهای استاتیک منطقه به وضوح قابل مشاهده است. از روی مقایسه ترکیب شیمیایی رود نژیت هاو سریانتینیت ها با سنگ منشاشان، تبادلات عنصری بین این دو سنگ (رودنژیت و سرپانتینیت) به اثبات رسید. زمان نفوذ دایک به درون سرپانتینیت مهمترین پارامتر تاثیر گذار بر فرایند روداتژیتمی شدن محسوب می شود ، بدین معنی که دایک بایست قبل یا در حین سرپانتینی شدن به درون سنگ اولترامافیل نفوذ کند.
کلمات کلیدی: رود نژیت، سرپانتینیت، اولترامافیل، نائین
مقدمه
سکانس افیولیت شمال ناتین در مغرب ایران مرکزی در امتداد زون گسلی قاتین - بافت واقع شده است (شکل ۱)۔ این زون شامل چندین قطعا معجزا از سکانس های افیولیتی آقیانوس نئوتنیس می باشد. این افیولیت ها بقایای پوسته اقیانوسی ماهی میباشند و در زمان پالئوسن تا ائوسن زیرین بر روی حاشیه ایران مرکزی رانده شده اتد (داوودزاده ۱۹۷۳).
پریدوتیت های عمدتا سرپانتینیتی شده، گابرو، دایک های دلریتی، پلاژیوگرانیت، بازالت و آهک پلاژیک از واحد های تشکیل دهنده این افیولیت است. برطبق آخرین مطالعاتء سنگ هاي رودنژیتی ، سنگ های غنی از کلسیممی می باشند که از متاسوماتیسم سنگهای گابروئی، دلریتی، گری وگ، گرانیت، داسیت و شیلی نافذ در مجموعههای سرپانتینیتهی عظیم حاصل می شوند و شامل کانی های آلومینواسیلیکاته ای همچون اپیدوت، پرهتیت، گارنت (گراسولار - هیدروگراسولار) و زنوتلیت می باشتد. دایک های رودنژیتی شده اغلب به رنگ سفید تا کرم و به صورت خطواره های گسسته (ساخت بودیناژ) در داخل سرپانتینیت های منطقه قابل رویت می باشند (شکل 2). سنگ منشا اغلب این سریانتینیت ها در افیولیت تاثین، هانزیورژیت تکتونیت است. در کنار برخی از سریانتینیت ها، توده هایی نارنجی رنگ لیستونیت مشاهده می شود و جالبی این که هر کجا در کتار سريانتيتيت، ليستونيت باشد رودنژيت حضور ندارد حتي اگر سريانتيتيت حاوی دایک باشد و بالعکس۔
شاندل و همکاران (۱۹۹۰) معتقدند، دایک های گابروئی نافذ در سریانتیفیت ها در اثر هجوم سیالات قلیاتی غنی از Ca و فقیر از CO2 ناشی از سرپانتینی شدن اولترامافیک هاگ احاطه کننده، تبدیل به رودنژیت می شوند. ولی در اثر هجوم سیالات اسیدی غنی از CO2، کانی هاک سریانتین موجود در سریانتیفیت هاگ ایجاد شده از اولترامافیک تخریبی شده (چرا که سریانتین ها در شرایط PH بالا پایدارند) و کلسیم و منیزیم آزاد شده از سرپانتینیت ها با CO2 ترکیب شده و تبدیل به منیزیت و کلسیت می شود. و کلسیم مازادی برای هجوم به دایک هاک گابرونی نافذ در سریانتینیت ها و تشکیل روداتژیت باقی تمی ماند. بنابراین تشکیل رودتژیت به عدم تشکیل لیستونیت و بالعکس منجر می شود ۔
بحث
نمونه برداری و روش تحقیق
به منظور مطالعات پتروگرافی و تشخیص هویت فاز های کانیائی، ۳۰ عدد نمونه ماکروسیکویی از منطقه برداشت و از آنها مقاطع نازك تویه شد و توسط میکروسکوپ الیمپوس مورد مطالعه قرار گرفت. ۱۰ عدد از مقاطع به منظور تعین فرمول ساختمانی کانی های مشخص شده، به دانشگاه تربیت مدرس جهت آنالیز EDS فرستاده شد.
پتروگرافی رود نژیت ها:
دو نوع رودنژیتی شدن در سنگ های منطقه مورد مطالعه قابل مشاهده است: استاتیل و دینامیل. در رودنژیتی شدن استاتیلن بافت اولیه سنگ حفظ می شود و سنگ، بافت گران وبلاستیل نشان می دهد و همچنین بیشتر کانیها کی تشکیل شده از نوع جانشینی می باشند. در حالی که در رود نژیتی شدن دینامیل بافت اولیه سنگ ازبین می رود و بافت کاتا کلاستیل، بافت غالب می باشد و همچنین بیشتر کانی های تشکیل شده از نوع رگه ایی می باشند. در رودنژیتیزاسیون استاتیل دو مرحله قابل مشاهده می باشد: مرحله ابتدائی و مرحله پیشرفته. در مرحله ابتدائی، پلاژیوکلاز ها شروع به تجزیه شدن کرده و به زوئیزیت تبدیل شده اند.
زوئیزیت در بیشتر قسمت ها به هیدروگراسولار تبدیل شده است.
البته در بیشتر مقاطع پلاژیوکلاز مستقیماً به هیدروگراسولار تبدیل شده است.
یکی دیگر از کانی هائی که به خرج پلاژیوکلاز تشکیل شده است، پرهنیت است (شکل ۳).
در بیشتر مقاطع پرهنیت های جانشینی در نهایت به هیدروگراسولار تبدیل شده اند.
در مرحله پیشرفته رود نژیتی شدن استاتیل، کلینوپیروکسن ها نیز شروع به تجزیه شدن میی شکل گیرکی ترمولیت از کلینوپیروکسن های اولیه یکی از واکنش هائی است که در مراحل پیشرفته رود نژیتی شدن استاتیلن حاصل شده اند.
