بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه در منطقه مورد مطالعه رسوبات حاصل از فرسایش آبی به عنوان منشأ اصلی رسوبات درفایجاد فرسایش بادي است، لذا در این تحقیق، اقدام به تفکیک رخسارههاي فرسایشی و تهیه نقشه اشکال فرسایشی گردیدچفسپس با قرار دادن رخسارههاي ژئومورفولوژي به عنوان واحدکاري اقدام به بررسی پتانسیل رسوبدهی منطقه و اشکال فرسایشی گردیدچفنتایج بهدست آمده نشان داد که مقدار رسوبدهی کل حوزه، زقغذهفمترمکعب بر کیلومترمربع درسال و در کلاس فرسایشی متوسط قرار گرفتچفهمچنین رخساره فرسایشی S,R1,V2فداراي بیشترین مقدار رسوبدهی استچفدر مجموع با توجه به عوامل محیطی، مقدار فرسایش آبی نسبت به فرسایش بادي کمتر استچفاین مناطق، به دلیل واقع شدن در مسیر بادهاي طوفانزا خصوصاًپ کال گزرودژفاز نظر فرسایش بادي از اهمیت بالایی برخوردار میباشندچفلازم است که با طرق گوناگون حفاظتی به نوعی به کنترل فرسایش در این مناطق حساس اقدام کرد.
واژگان کلیدي: فرسایش آبی، پتانسیل رسوبدهی، فرسایش بادي، همت آباد
مقدمه
تهیه نقشهاي که بتواند اشکال فرسایش خاك و شدت آنها را نشان دهد در مدیریت و برنامه-ریزيهاي حوزههاي آبخیز حائز اهمیت استفپترکاشوند و نیککامی، ذهملژچفبا توجهفبه گستردگی کشور و تنوع شرایط آب و هوایی، فیزیوگرافی، زمینشناسی، خاكشناسی، کاربري اراضی و پوشش گیاهی تفاوتهاي بسیاري از نظرفسیماي فرسایش اعم از سطحی،فشیاري، خندقی،فتودهاي و غیرقابل انتظار استچفبیشتر بررسیها مربوط به فرسایش و رسوب بوده و کم-تر به تهیه نقشههاي کیفی از جمله نقشه شکلهاي فرسایش خاك توجه شده استفپMartinez ، مححهژچفمطالعات محدودي در مورد تهیه نقشه شکلهاي فرسایش خاك صورت گرفته،فمثل مطالعات لGLASODفکه فرسایش خاك را به انواع آبی، بادي، فیزیکی و شیمیایی تقسیم می-کندفو توجهی به انواع اشکال فرسایش نداردفپاولدمنفو همکاران، ههشلژچفپترکاشوند وفنیک-کامی، ذهملژفجهت بررسی و مقایسه روشهاي مختلف تهیه نقشه اشکال فرسایشفدر حوزه رودخانههاي کن و سولقان در شمال غربی شهر تهران،فازفچهار روش روي همگذاري لایههاي مختلف اقدام به تهیه واحدکاري نمودندچفهمچنین مزفنقطه کنترل زمینیفرافاز نظر اشکال فرسایشی و شدت آنها مورد بررسی قرار دادند.
نتایج موید آن بود که نقشههاي واحدکاري روشف تفپحساسیت سنگهافبه فرسایش، کاربري و ارزیابی منابع و قابلیت اراضیژ،فمناسبترین روش جهت جداسازي واحدهاي همگن از نظر اشکال فرسایشفمیباشدچفپسیدورچاكفو همکاران، مححهژدر حوزه امبولوزي آفریقاي جنوبی، بر طبق نوع فرسایش،فدرجه، گسترش و تراکم شکلهاي آن بر روي عکسهاي هوایی سال ذششلفنسبت به جداسازي واحدهاي فرسایش اقدام نمودندچفآنها سپس طبق روش پون زودام، زهشلژ، با توجه به درصد پوشش گیاهی نسبت به طبقهبندي انواع فرسایش اقدام نمودندچفبا توجه به این که میزان هدررفت خاك از طریق فرسایش شیاري و بینشیاري به وسیله مدل USLEفتخمین زده میشد، براي تخمین فرسایش خندقی از مدل پایدار فرسایش خندقی پسیدورچاك، شششلژفاستفاده کردندچفهدف از این تحقیق،فتهیه نقشهفاشکال فرسایشیفدر منطقهفو برآورد شدت فرسایش میباشد.
مواد و روشها
محدودهفمورد مطالعهفبافمساحت برابر بافتتتتهلفهکتارفدر منطقهفهمت آبادفقائنفاستان خراسانفوفمختصات جغرافیایی΄زلف·حذففتاف΄هزف·حذفطولفشرقیفوف΄زف·ممفتا΄حمف·ممفعرض شمالی،فاز شمال به شهرستان خواف، از جنوب به بخش گزیک شهرستان بیرجند، از غرب به شهرستان قائن و از شرق به مرز افغانستان محدود میفشودچفارتفاع متوسط آن فههقهغغففمتر و متوسط بارندگی سالانه منطقه،فحدود غقححلفمیلیمتر میباشد.
روش تحقیق
به منظور تهیه نقشه اشکال فرسایشیفابتدافبر اساس نقشههاي توپوگرافی ححححزفلفو عکس-هاي هوایی منطقه،فنقشههايفپایهففیزیوگرافی پارتفاع، شیب، جهت، شبکههايهیدروگرافیژفو زمینشناسی تهیه گردیدچفسپس نقشه ژئومورفولوژيفمنطقه بر اساس مشخصات فیزیوگرافی و خصوصیات لیتولوژيفو تفسیر عکسهاي هوایی، به عنوان نقشه پایهفبهدست آمدچف با بررسی و بازدید صحرایی در هر واحدکاري اقدام به پرکردن فرمهاي مربوطه و برداشت نقاط توسط GPSفگردید و با استفاده از این نقاط کمکی،فمحدوده رخسارههايففرسایش تصحیح شدچف نقاط برداشت شده و پس از تطبیق دادن فرمهاي مربوطه با تصاویر ماهوارهايفپETM+فسال هححهژ،فنقشه نهایی اشکال فرسایشی تهیه گردیدچفبه منظور بارزسازيفبهتر پدیدههاي ژئومورفولوژیکی،فازفروش تحلیل مؤلفههاي اصلیل - - PCAف،فتصاویر،فآمادهسازي وفادغام گردیدندچفدر نهایت با استفاده از روشهMPSIAC،فتأثیر و نقش شفعامل مهم و مؤثر در فرسایش فرسایش خاك و تولید رسوب در حوزه آبخیزفموردفارزیابی قرار گرفت.
نتایج و بحث
با توجه به مطالعات صورت گرفته،فرخسارههاي مهم فرسایش آبی منطقه همت آباد قائنفبه همراه نوع فرسایش، مساحت و توضیحات مربوط به منطقه مورد مطالعهفدر جدولفشمارهفپلژف آمده استچفف شکل شماره پلژفنقشه اشکال فرسایش آبی را در رخسارههاي فرسایشی منطقه مورد مطالعه را نشان میدهد.
