بخشی از مقاله

-1 مقدمه

عوامل ژئومورفیک، هیدرولوژیکی، شیمیایی و اقلیمی، از جمله معیارهای بوم شناسی در ارزیابی کیفیت منابع آب هستند . - 5 - کیفیت آبهای زیرزمینی به طور معمول از لحاظ هدایت الکتریکی، غلظت یونهای اصلی، و یا غلظت آلایندهها اندازهگیری میشود . - 3 - به منظور کنترل واکنشهای هیدروژئوشیمیایی، شناخت شرایط زمینشناسی، ژئومورفولوژی، هیدرولوژی، شیمیخاک و فاکتورهای انسانی که بر شیمی آب تأثیر میگذارد ضروری است . - 4 - از اهداف این پژوهش با توجه به اهمیت شناخت عوامل مؤثر بر تغییر شیمی آب، مطالعه هیدروشیمیایی منابع آب زیرزمینی دشت آبرفتی جیم آباد با تاکید بر "نقش ژئومورفولوژی در کیفیت آب" می باشد.

-2 موقعیت جغرافیایی و شرایط ژئومورفولوژی منطقه

دشت زراعی جیمآباد، به مختصات جغرافیایی N 36° 3' 45/10'' و E 59° 53' 29'' در 25 کیلومتری محور مشهد-فریمان قرار دارد. از شاخص ترین پدیدههای ژئومورفولوژی ناشی از جریان آبهای سطحی در دوره های پر آب گذشته و فرسایش رسوبات آبرفتی قدیم و عهدحاضر دشت، آبراهه ها هستند که در اصطلاح محلی کال، و در نقشه زمین شناسی 1/100,000 مشهد - 2 - ، به نام کال چاهعباس و کال سنگبست معرفی شده اند - شکل . - 1 آبراهههای فرعی دارای الگوی توزیع موازی و دندریتی بوده که از اتصال آنها آبراهه های اصلی - کال - شکل گرفته است.

شکل -1 نقشه زمین شناسی و موقعیت نقاط نمونه برداری در منطقه مورد مطالعه

-3 مواد و روش
پارامتر های صحرایی مانند pH - ، هدایت الکتریکی و دما - در محل، هم چنین آنالیز آنیونها با استفاده از تیتیراسیون و کاتیونها به روش ICP-OES1، برای 7 نمونه آب زیرزمینی - چاه - اندازهگیری شد. تفسیر دادههای آنالیز آب با استفاده از نرم افزارهای Chemistry و Aq.Qa انجام شد. نقشه زمین شناسی منطقه با استفاده از مدل ارتفاعی دیجیتال 30 - متر ماهواره استر - درنرم افزارهای GIS و Global Mapper ترسیم شد.

1-3 نتایج

خلاصه آماری حاصل از آنالیز شیمیایی، در جدول 1 نشان می دهد که حداقل غلظت کاتیونهای,  ,  ,   به ترتیب 6/49، 365/80، 104/80، 70/70، و حداکثر غلظت آن ها به ترتیب 62/54، 1355، 200/70، 341/20، میلیگرم بر لیتر است. همچنین حداقل غلظت آنیونهای ,  ,   به ترتیب 231/80، 348/90 ، 887/40، و حداکثر غلظت 1110، 928/30 ، 1950 میلیگرم بر لیتر است. یون های غالب در نمونه های آب شامل  ،  ، و  بوده که در نمونههای Jw-6 و Jw-7 دارای بیشترین مقدار است. میانگین pH نمونه های آب 7/8 میباشد که حداقل آن 6/8 و مربوط به نمونهی Jw-7 و بیشترین مقدار آن 8/6 مربوط به نمونه آب Jw-5 است - جدول . - 1

جدول -1 خلاصه آماری آنالیز شیمیایی نمونه های آب و پارامتر های صحرایی برداشت شده - n=7 -

-4 بحث
شکل و فرآیندهای ژئومورفیک از جمله مهمترین فاکتورهایی است که میتواند بر میزان ذخیره، جهت جریان، کمیت و کیفیت آبهای زیرزمینی اثرگذار بوده و آن را کنترل نماید . - 1 - اولین سنجش کیفی آبهای زیرزمینی تعیین شوری آب است. امروزه میزان نمک های محلول در آب معمولا به یکی از روش های هدایت الکتریکی - EC - 2، شوری - Salinity - ، و کل جامدات محلول - TDS - 3 بیان میشود . - 4 - برداشت از منابع آب زیرزمینی دشت زراعی جیمآباد با توجه به اقلیم خشک منطقه، چالشهای جدی را در زمینه کمیت و کیفیت آب بوجود آورده است. در این پژوهش نتایج آنالیز هیدروشیمیایی به منظور تعیین کیفیت آبهای زیرزمینی جهت استفاده در مصارف کشاورزی مورد ارزیابی قرار گرفت.

1-4 رخساره های هیدروشیمیایی
نمودار پایپر یکی از روشهای سودمند برای نشان دادن و مقایسه کیفیت آبها است . - 6 - تکامل ژئوشیمیایی آبهای زیرزمینی با ترسیم غلظت کاتیونها و آنیونهای اصلی در نمودار پایپر - 1944 - قابل درک است . - 7 - بر اساس این نمودار تمام نمونه های آب مورد مطالعه تیپ سدیمکلره را نشان میدهند - شکل. - 2

شکل-2 دیاگرام پایپر نمونه های آب منطقه مورد مطالعه

2-4 هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم

از عوامل تمرکز سدیم در خاک و ایجاد خطر سدیم، آبیاری توسط آبی است که حاوی مقادیر زیاد سدیم باشد. خطر سدیم معمولا بصورت نسبت جذب سدیم - SAR - بیان شده و از طریق معادله زیر حساب میشود:

جدول -2 هدایت الکتریکی mhos -   - ، نسبت جذب سدیم و خطرشوری نمونه های آب

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید