بخشی از مقاله
چکیده :
مدارس بهتر از معلمانی که در آن ها تدریس می کنند نیستند و توسعه حرفه ای کلید اصلی پیشرفت معلمان و مدیران آموزشی و رشد حرفه ای آن ها است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی نیازها و روش های توسعه حرفه ای مدیران مدارس با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسناد موجود و روش تحلیلی - اکتشافی انجام شده است. نتیجه پژوهش حاکی از آن بود که روشهای ارائه توسعه حرفهایِ مطلوب از نظر مدیران به ترتیب شامل، شرکت درکارگاهها، سمینارها، سخنرانی ها و کنفرانس های ملی و منطقه ای ،خواندن - کتاب، مقاله، منابع آنلاین - ؛ دوره های دانشگاهی، مشاوره، جلسات هم اندیشی مدیران ،مربیگری، بازدید از دیگر مدارس - مشاهده - و کارآموزی بودند.
میزان تواناییسازمانها و شرکتها و موسسات آموزشی در شناسایی و فراهم نمودن زمینه توسعه حرفه ای و حفظ نیروی کاری واجد شرایط میباشد،یکی از عوامل مورد توجه در اتخاذ این توانایی پرورش و توسعه حرفه ای سرمایه انسانی در این موسسات است،سرمایه و توسعه نیروی انسانی به توانایی قابلیتهایسازنده و کارآمد افراد اشاره به این دارد ، تواناییها و قابلیتها شامل دانش،مهارتها و تجربه میشود که دارای ارزش اقتصادی هستند.متغیرهای چندی در تعیین توسعه حرفه ای مدیران آموزشی و سرمایه انسانی یک کشور دخیلند و مهمترین عامل اجرای فرایند توسعه حرفه ای ، فرصتهای تحصیلی و آموزشی مهیا برای نیروی کاری درسازمانها است.توسعه منابع انسانی و به کارگیری درست از آن درسازمانها و موسسات آموزشی،فنی،اقتصادی و کشاورزی و سایر علوم مستلزم تامین نیروی انسانی کارآمد و ماهر آموزش دیده است.
نوشتار حاضر ضمن بررسی اهمیت توسعه حرفه ای و ابعاد توسعه حرفه ای نیروی انسانی به نقش استفاده از آموزش از جمله اهداف مربوطه،مزایای آن در تاثیرگذاری در توسعه نیروی انسانی و بالاخره روشها و فنون موجود در ایجاد توسعه نیروی انسانی به صورت متعادل و متوازن میپردازد. همچنین این پژوهش نمونه هایی از الگوهای توسعه حرفه ای مدیران آموزشی را مطرح نموده و به نتایج مطلوبی در این زمینه دست می یابد. منظور از توسعه منابع انسانی عبارت است از این که کارکنانسازمانها در ابعاد شغلی و حرفهای،رفتاری و مسؤولیتپذیری به صورت متعادل رشد نمایند.توسعه حرفه ای پایدار منابع انسانی بویژه مدیران آموزشی مستلزم ایجاد و رشد قابلیتهای پایدارسازمانی است.
واژه های کلیدی: توسعه حرفه ای، مدیریت آموزشی، ابعاد توسعه حرفه ای ، الگوهای توسعه حرفه ای
مقدمه
نظام آموزش و پرورش رسالت های متعددی بر عهده دارد و به علت همگانی شدن تعلیم و تربیت و تخصصی شدن امر آموزش در سطوح بالاتر و تنوع برنامههای آموزشی و انتظار زیادی که از این سازمان در رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه می رود، اهمیت و ضرورت سازماندهی، مدیریت و نظارت بر امور آموزشی و پرورشی افزون گشته است. بنابراین، مدیریت در سازمان آموزش و پرورش نقش حیاتی و حساسی در تحقق اهداف تعلیم و تربیت دارد و اگر گفته شود که موفقیت برنامه های آموزش و پرورش به توانمندیهای مدیران و نحوه سازماندهی و رهبری آنان بستگی دارد، سخنی به گزاف نخواهد بود. موسسات آموزشی در شمار محیط هایی هستند که در دنیا بیشتر مورد توجه مردم قرار می گیرند.
این سازمانها که در توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی سهم قابل ملاحظه ای دارند، دارای ویژگی هایی هستند که سبک مدیریت آن را با دیگر موسسات متفاوت می سازد. در این راستا، مدیریت در نظام آموزش و پرورش از اهمیت بالایی برخوردار است. به طوری که اگر قرار باشد در نظام آموزش و پرورش تحولی صورت گیرد این تحول باید از مدیریت آغاز شود.محققان معتقدند چنانچه در رأس سازمان ها، مدیرانی کارآمد، شایسته، ماهر، باتجربه و آگاه به اصول و فنون مدیریت قرار بگیرند، موفقیت سازمان ها در رسیدن به اهداف خود، تضمین خواهد شد. به همین دلیل است که امروزه مدیریت، اساسی ترین پدیده در جوامع و سازمان ها به حساب می آید و مدیران یک سرمایه استراتژیک محسوب می شوند.
در همه سازمانها مهمترین رکنی که برای رسیدن به اهداف تأثیرگذار می باشد ، مدیریت است. مدیر به عنوان نماینده رسمی سازمان به منظور ایجاد هماهنگی و افزایش اثربخشی در رأس آن قرار می گیرد و موفقیت سازمان در تحقق اهداف، در گرو چگونگی اعمال مدیریت اوست. سازمان موفق، مشخصهای دارد که به وسیله آن از سازمان ناموفق شناخته می شود و آن چیزی نیست جز مدیریت و رهبری پویا و اثربخش. پیچیدگی فزاینده جامعه، پیشرفت علم، تکنولوژی، و به تبع آن نیازمندی ها و گسترش سازمانها ایجاب می کند که از مدیران ماهر و کارآمد در اداره مؤثر سازمان ها استفاده شود، زیرا بازده عملکرد معقول مدیران است که موجب بقاء و رشد سازمان می شود.
اثربخشی و کارآیی مدیران نیز مستلزم داشتن مهارت های مدیریتی است و نقصان هر یک از مهارتها ، احتمال موفقیت مدیر و نهایتاً احتمال موفقیت سازمان را به عنوان یک کل کاهش می دهد. بنابراین، هر یک از مهارتها جهت انجام وظایف مدیریت اهمیت دارند. به عبارت دیگر، صلاحیت و کیفیت مدیران از نظر مهارت های مدیریتی، یکی از مهمترینعوامل استمرار موفقیت در سازمان است. مدیران برای داشتن کارایی لازم، نیازمند مهارتهای اساسی هستند. این مهارت ها و توانایی ها، فعالیت های مدیران را در شغل خود و در خارج از محیط شغلی، کارآمد می سازد و وجود آنها برای نیل به بهره وری سازمان ضروری است و تسلط بر آنها به مدیران رضایت بیشتری می دهد و آنها را مطمئن می سازد که به پیشرفت و ترقی نیاز دارند.
برای اثربخش بودن نظام آموزش و پرورش به عنوان نهادی اجتماعی و پیچیده امروزی، وجود مدیران ماهر ضرورتی قطعی است، مدیریت در این مفهوم عبارت است از: تهیه ی تدارکات و اتخاذ شیوه های لازم برای ایجاد محیطی که آموزش و یادگیری بتواند در آن اتفاق افتد. یکی از بخش های مدیریتی که در نظام های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اثری عمیق و نافذ دارد، مدیریت در آموزش و پرورش است و اگر مدیران آموزشی یک جامعه دارای دانش و مهارت کافی باشند، بدون تردید نظام آموزشی و سایر بخشهای اجتماع نیز از اثربخشی، کارایی و اعتبار بالایی برخوردار خواهند بود.
توسعه حرفهای مدیران آموزشی
اصطلاح توسعه حرفه ای به معنی رویکردی جامع، حمایتی و متمرکز برای ارتقای اثربخشی معلمان و مدیران مدارس در جهت پرورش و موفقیت دانشآموزان است. اگر رهبری مدارس مهم است، باید به این امر توجه کرد که مدیران مدارس چگونه یاد بگیرند که شغلشان را به نحو احسن انجام دهند تا در یادگیری دانشآموزان سهیم شوند. توسعه حرفه ای رهبران مدارس یک نیاز حیاتی برای موفقیت در ایفای نقش حرفه ای آنان است. در محیط مدارس امروزی، شناخت فزاینده ای از اهمیت رهبری مدارس در حمایت از تغییرات احتمالی و ارتقای کیفیت آموزش وجود دارد. در این صورت برای تحول در نظامهای آموزشی و تربیت نیروی انسانی متفکر، خلاق و کارآفرین از اصول و روشهای خاصی باید بهره گرفت. پس برای این امر بههیچ وجه نمی توان از قالبها و چهارچوبهای گذشته استفاده کرد.
