بخشی از مقاله
چکیده
جایگاه محتوای الکترونیکی در یادگیری الکترونیکی مانند جایگاه قلب است در بدن . مباحثی مثل اثربخشی آموزشی، روش یادگیری، طراحی درس وغیره در درجه اول به محتوای یادگیری برمیگردند. توسعه سکوهای توزیع شده و بهره گیری از ویژگی ها و قابلیت های رایانش ابری در این سکوها و استفاده از این سکوها در زمینه های مختلف از جمله در زمینه کاربردی یادگیری الکترونیکی به دلیل مزایای مختلف این نوع سکوها به عنوان یک گرایش قوی و پرجاذبه در یادگیری الکترونیکی به خصوص یادگیری الکترونیکی همراه مطرح است.
آموزش نیروی انسانی به منظور کسب شایستگی های شغلی همواره از برنامههای مهم بنگاه ها و سازمان ها برای ارتقاء بهرهوری نیروی انسانی خود بوده است. در این رابطه یادگیری شرکتی1 به عنوان یکی از زمینههای وسیع و پرکار برد یادگیری الکترونیکی مطرح است. بکارگیری ابزارهای جدید یادگیری بخصوص سکوهای توزیع شده و ابزارهای همراه که حاصل پیشرفتهای تکنولوژی در این حوزه میباشد میتواند در رسیدن بنگاهها به اهداف مهم برنامه ارتقاء بهرهوری نیروی انسانیشان و تبدیل آنها به یادگیرندگان در همیشه عمر، کمک بسیار مهم و موثری بکند.
در این مقاله،سکوی توزیعشده چیلو - CHiLO - به عنوان یک نمونه موفق از کاربرد این نوع از سکوها در یادگیری الکترونیکی معرفی و معماری، اجزاء و قابلیتهای آن تشریح میشود. در پایان علاوه بر ارائه پیشنهاداتی در رابطه با آموزشهای شرکتی بر اساس شایستگی های شغلی و استفاده از سکوهای توزیع شده در این زمینه، با توجه به خصوصیات جالب سکوی چیلو، به عنوان یک ابزار کارآمد برای تولید و بکارگیری محتواهای خلاقانه یادگیری الکترونیکی بر مبنای شایستگیهای شغلی بنگاهها پیشنهاد میشود.
-1 مقدمه
یادگیری الکترونیکی یک فرآیند یادگیری مبتنی بر اینترنت با استفاده از فناوری اینترنت برای طراحی، پیاد ه سازی، انتخاب، مدیریت و توسعه یادگیری است که البته جایگزین روش های یادگیری سنتی نمی شود، اما کارآیی یادگیری را افزایش می دهد .[10] پردازش ابری از روندهای فناورانه جدید با تأثیر زیاد روی محیط های آموزش و یادگیری است .[11] مؤسسات آموزشی می توانند با استفاده از مزایای رایانش ابری، محیطهایی با ابزارهای رایگان یا کم هزینه در مقایسه با ابزارهای اختصاصی و پرهزینه به یادگیرندگان و معلمان، ارائه دهند .[12] ویژگی های رایانش ابری تغییر نگرش در کسب وکار را در بر دارد و میتواند روی راهبرد بنگاه تأثیر بگذارد .[13]
از طرفی، استفاده فزاینده از تلفن همراه و جذابیت های کاربردهای آن، پنجر ه جدیدی تحت عنوان یادگیری همراه در یادگیری الکترونیکی گشوده است. یادگیری همراه در کشورهای پیشرفته از نظر آموزش الکترونیکی مانند کره جنوبی، ایالات متحده، ژاپن، تایوان، سنگاپور، مالزی، اتحادیه اروپا و استرالیا یک سیاست ملی است و یادگیری الکترونیکی و همراه، با آموزش سنتی عجین است .[14] ترکیب یادگیری همراه با رایانش ابری ارزش های بیشتری را نیز تولید میکند. ترکیب رایانش ابری و تلفن همراه، نه تنها در یادگیری الکترونیکی بلکه در گستره وسیعی از کاربردها ظرفیت مناسبی تحت عنوان رایانش ابری همراه [15] ایجاد کرده است. امنیت و اعتماد خدمات در رایانش ابری همراه از مهمترین مسائل این فناوری است .[16]
آموزش کارکنان و مدیران میانی و مدیران عملیاتی برای ارتقاء بهرهوری و کارآمدی آنها همواره به عنوان یکی از برنامههای مهم بنگاهها و سازمانها چه سازمانهای دولتی و چه سازمانها و بنگاههای بخش خصوصی مطرح بوده است. از طرفی عدم رضایت از میزان اثربخشی و تاثیرگذاری آموزشها در ارزیابیهای آموزشی و تلاش برای بالا بردن میزان اثربخشی آموزشها به عنوان یک دغدغه مدیران نیروی انسانی بنگاهها و سازمانها همواره مورد توجه است. یکی از دلایل مطرح شده در رابطه با پایین بودن میزان اثربخشی آموزشهای کنونی مدیران و کارکنان شرکتها عدم انطباق کامل این آموزشها بر شایستگیهای مورد نیاز مدیران و کارکنان شرکتها میباشد.
از طرفی تدوین یک الگوی ایستا برای آموزش کارکنان بنگاه به دلیل تغییرات شرح وظایف شغلی کارکنان که ناشی از سیاستهای کلان بنگاه و یا سازمان است حتی اگر مبتنی بر نظام شایستگی سازمانی هم باشد مطلوبیت مورد انتظار مدیران ارشد بنگاه را ندارد. در این بین محتواهای آموزشی مورد استفاده در این نوع از آموزشها هم به دلیل نداشتن الگوی مناسب و عدم تطابق با نیازهای آموزشی که از دل نظام شایستگی سازمانی بیرون آمده باشند و هم عدم وجود پویایی و خلاقیت در آنها، اثر بخشی آموزشی و مطلوبیت مورد انتظار را ندارند.
بکارگیری ابزارهای یادگیری همراه و رایانش توزیعشده بخصوص هم در زمینه تولید محتواهای یادگیری خلاقانه و هم در زمینه تحویل آسان، سریع و در دسترس محتواهای یادگیری میتواند مدیران نیروی انسانی بنگاهها و سازمانها را برای تدوین یک برنامه آموزشی کارآمد و اثربخش مبتنی بر شایستگیهای شغلی کارکنان و مدیران یاری دهد.سکوی یادگیری چیلو [17] یک سکوی یادگیری الکترونیکی مبتنی بر رایانش ابری و قابلیت های پردازش همراه است که با فناوری های روز توسعه یافته است.
چنان که در بخشهای بعد توضیح داده میشود، این سکو امکانات مناسب برای یادگیری ابری همراه ارائه میدهد. همچنین هسته مرکزی این سکو یک محتوای الکترونیکی خلاقانه، انعطافپذیر و قابل عرضه روی انواع ابزارهای همراه است که آن را کتاب چیلو نامیدهاند. استفاده از چنین سکویی برای یادگیری الکترونیکی بنگاهی یا سازمانی دست مدیران نیروی انسانی شرکتها را برای تولید و تحویل سریع و آسان و در دسترس محتواهای الکترونیکی خلاقانه باز میگذارد.در ادامه در بخش 2 رایانش ابری و کاربرد آن در یادگیری الکترونیکی تشریح میشود، در بخش 3 سکوی رایانش توزیعی یادگیری الکترونیکی چیلو معرفی میشود و در بخش 4 به تعریف شایستگی و الگوی شایستگی خواهیم پرداخت و در نهایت بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات ارائه میشود.
-2 رایانش ابری
رایانش ابری یک مدل محاسباتی مبتنیبر شبکه، خصوصاً اینترنت است که کاربر به سادگی می تواند در صورت نیاز از منابع پردازشی استفاده کند و طبق استفاده خود، هزینه پرداخت نمایند. بنابر این یک مدل کسب وکار جدید ایجاد میشود که در آن، خدماتی که ارائه میشود، منابع پردازشی هستند .[18] معماری رایانش ابری از چهار لایه تشکیل میشود :[19]
1. لایه سخت افزار: این لایه مسئول مدیریت منابع فیزیکی ابر شامل سرورها، روترها، سوییچ ها، سیستم ها، تغذیه و خنک کننده است که معمولاً در مرکز داده پیادهسازی میشود.
2. لایه زیرساخت: در این لایه، با دسته بندی منابع فیزیکی با استفاده از فناوری های مجازی سازی،استخری از منابع پردازشی و حافظه ایجاد میشود و تخصیص پویای منابع در آن انجام میشود.
3. لایه سکو: این لایه روی لایه زیرساخت قرار می گیرد و شامل سیستم های عامل و چارچوب های کاربردها است که کاربردها روی این لایه مستقر میشوند.
4. لایه کاربرد: لایه کاربرد شامل کاربردهای واقعی ابر است. برخلاف کاربردهای رایج، کاربردهای ابری می توانند مقیاس پذیری خودکار داشته باشد و عملکرد و دسترسپذیری بیشتر و هزینه کمتری داشته باشد. بر اساس این معماری، در رایانش ابری سه نوع خدمت قابل ارائه است:
1. زیرساخت به عنوان سرویس - IaaS: Infrastructure as a : - Service شامل انباره ها، سخت افزار، سرورها و اجزای شبکه. منابع مجازی در این لایه توسط ارائه دهندگان منابع ذخیره و نگهداریمیشوند و کاربران منابع را سفارشمیدهند و بر اساس استفاده، هزینه آن را پرداخت میکنند.
2. سکو به عنوان سرویس : - PaaS: Platform as a Service - محیط توسعه و خدمات مرتبط را فراهم می نماید که از اینترنت قابل دسترسی است و ساخت، آزمون و تحویل کاربردها، نرم افزارها و خدمات را امکانپذیر میسازد.
3. نرمافزار به عنوان سرویس : - SaaS: Software as a Service - یک مدل توزیعی است که در آن نرمافزاری مانند واژهپرداز توسط ارائهدهنده سرویس میزبانی می شود و توسط ابر برای کاربر قابل دسترسی میگردد.
-3 سکوی توزیع شده چیلو
آموزش برای همگان در همه جا و در همه وقت، چالشهای خاصی را به دلیل وابستگی به اینترنت، شبکه و رایانه پیش رو دارد. انتظار می رود استفاده از ابزارهای همراه به حل این چالش ها کمک کند. یادگیری همراه با استفاده از ابزارهای مختلف ارتباطی بطور بالقوه می تواند خدمات یادگیری را بدون نیاز به اینترنت هم فراهم کند. امروزه استفاده از ابزارهای ارتباطی همراه به سرعت در جهان در حال رشد است.
"چیلو" نام پروژه ای است که سیستم جدیدی را برای شروع تغییرات در آموزش عالی بر اساس دروس برخط با مقیاس بزرگ معرفی میکند. چیلو محیط یادگیری انعطاف پذیر و متنوعی را بر اساس توانایی ها و شرایط زندگی یادگیرندگان با استفاده از فناوری های یادگیری همراه فراهم می کند. این سکو حدود سه سال است در برخی دانشگاههای مهم ژاپن مثل دانشگاه تزوکویا - Tezukayama - و دانشگاه باز - آزاد - ژاپن2 مورد استفاده و بهرهبرداری قرار گرفته است و بر اساس ارزیابی های انجام شده توسط خود این دانشگاه ها از موفقیت نسبتاً بالایی در تحقق اهداف آموزشی این دانشگاه ها برخوردار بوده است.3 در ادامه به معرفی این سیستم میپردازیم.
-1-3 معرفی برخی سکوهای مشابه چیلو
پژوهش های مختلفی در زمینه یادگیری الکترونیکی مبتنی بر ابر انجام شده است. در [20] مدلی برای استفاده از رایانش ابری در یادگیری همکارانه مورد بررسی قرار گرفته و یک سیستم نمونه برای ارزیابی این ایده اجرا شده که نتایج آن نشان دهنده کارآمد بودن این مدل است. در [21] انجام پروژهای برای استفاده از رایانش ابری به منظور یادگیری مکاترونیک گزارش شده که در آن، آزمایشگاه های راه دور در ابر ایجاد شدهاند و فراگیران با اتصال به این آزمایشگاه ها به یادگیری می پردازند.
در جهت اثبات مزایای یادگیری الکترونیکی مبتنی بر ابر، پژوهشی در [22] گزارش شده است. در [23] مفهومی به نام ELaaS معرفی شده که آموزش و یادگیری مبتنی بر ابر و مزایا و دستاوردهای آن بررسی شده است. در [1]،[2] و [3] پیشنهادهایی روی معماری یادگیری الکترونیکی مبتنی بر ابر ارائه شده است، در [4] مقیاس پذیری در معماری یادگیری الکترونیکی مبتنی بر ابر مد نظر قرار گرفته، در [5] نیز فرآیند ایجاد بستر آموزش الکترونیکی بر پایه رایانش ابری مورد بحث قرار گرفته است.
-2-3 معماری سکوی چیلو
در یک نگاه کلی، معماری چیلو بر مبنای کتاب الکترونیکی بنا شده است و دارای یک معماری مقیاس پذیر برای استفاده در یادگیری همراه و پاسخگو برای درسهای برخط با مقیاس بزرگ4 میباشد.
-3-3 لایهها، اجزاء و واسطهای بیرونی
معماری چیلو مطابق شکل - 1 - شامل چهار جزء اصلی زیر است:
- کتاب چیلو : - CHiLO Book - که از کتابهای الکترونیکی با فرمت EPUB3 استفاده میکند.
- درس چیلو : - CHiLO Lecture - که بر اساس درسپارهای یک دقیقهای ترکیب شده در کتاب چیلو بنا شده است.
- نشان چیلو : - CHiLO Badge - که در کتاب چیلو امکان شناسایی و صدور گواهینامه را فراهم می کند و از نشان های باز Mozilla استفاده میکند.
- جامعه چیلو : - CHiLO Community - شامل شبکه اجتماعی، تابلو اعلانات و تالار گفتگو میباشد.
-1-3-3 کتاب چیلو
جزء اصلی سکوی چیلو یک کتاب الکترونیکی با فرمت EPUB3 شامل محتواهای غنی چندرسانه ای می باشد و شامل گرافیک، انیمیشن، صدا و ویدئوهای ترکیب شده است. یادگیرنده با اتمام کتاب چیلو یک نشان چیلو دریافت میکند. بسیاری از ابزارهای خواندن، فرمتهایی مثل جاوااسکریپتها و ویدئو های ترکیب شده در کتاب های الکترونیکی را پشتیبانی میکنند. یکی از این ابزارهای خواندن که البته نمیتواند JSON را پشتیبانی کند Readium می باشد که یک نرم افزار پشتیبانی کننده EPUB است و توسط IDPF توسعه داده شده است ولی در حال حاضر توانایی پشتیبانی از ابزارهای همراه مانند گوشی های هوشمند و تبلت ها را ندارد.کتاب چیلو که مبتنی بر EPUB3 می باشد دسترسی به محیط یادگیری را در هر زمان و هر مکان حتی بدون اتصال به اینترنت تضمین می کند. این نرم افزار یک ابزار خواندن را با مرورگر وب ترکیب کرده است که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
-2-3-3 درس چیلو
درس چیلو شامل ویدئوهای اسکریپتی، کوئیزها و مواد آموزشی دیگر می باشد. ویدئوها در واقع درس پارهای یک دقیقه ای هستند که از یک تجربه آموزشی منتج شده اند. این تجربه آموزشی نشان داده است که زمان مرور کردن یک درسپار توسط یادگیرندگان برخط تقریبا یک دقیقه میباشد .[17]
