بخشی از مقاله
چکیده
در تحول اقتصادهای دانش محور، شهرها و مقوله مدیریت شهری، نقش کلیدی را به خصوص در دو دهه گذشته ایف ا کرده اند. سیاستگذاران کلان، شهرداری ها، سازمان های بین المللی، بنگاه های فناورانه - تکنولوژیک - و فناوری برتر - High-Tech - به این جریان واقف بوده و سعی دارند تا این پدیده را تقویت کنند.
در جهان امروز برخی شهرها که دارای خصوصیات پیشینه تاریخی، طرح ساختاری مناسب، سابقه - پروفیل - اقتصادی صحیح، زیرساخت های حمل ونقل عمومی و خصوصی، تامین نیازهای خدماتی مصرف کننده و تولید کننده و ارتباط با سایر نقاط جهان از طریق ارتباط از راه دور - تله کامیونیکیشن - و دیگر ارتباطات هستند، می توانند با تکیه بر این ملزومات به ترکیب و تلفیق ابعاد مختلف توسعه اقتصادی و فرهنگی در گونه ای از نظم منطقی انسانی بپردازند. این همان مفهوم شهر خلاق است.
در - ونکوور - کانادا به عنوان یکی از شهرهای بزرگ جهان توسعه اقتصادی و فرهنگی خلاق به یک اولویت راهبردی تبدیل شده است. اما این اولویت فقط برای ایجاد فرصت های تولید ثروت و اشتغال نیست، بلکه فعالیت های خلاقانه و فرهنگی باعث افزایش کیفیت زندگی، توانمندی فرهنگی و تفکر نوآورانه و همچنین وسیله ای قدرتمند برای توسعه اجتماعی هستند و فرصتهایی را برای محلات و گروههای اجتماعی که دچار وضعیت نامساعدی می باشند، فراهم می سازند.
مقدمه
در این مقاله برای دستیابی به شهری خلاق، ضمن معرفی شرایطی که خلاقیت را پرورش میدهند، از دیدگاه برنامه ریزی برای فرهنگ شهری به برخی سازوکارها، فرآیندها و منابعی پرداخته می شود که ایده را به نوآوری مبدل می سازد. این فرآیندها در شهرها و جوامع محلی در سراسر کانادا به کار گرفته شده اند. هدف، بررسی عملکردهای توسعه فرهنگی و پیشنهاد چشم اندازی است که در آن هنرمندان و سازمان های فرهنگی برای ساخت شهرهای خلاق در مرکز قرار می گیرند. دربحثِ محوریت توسعه فرهنگی در ساخت شهر خلاق، این مقاله از فرآیندهای برنامه ریزی فرهنگی الهام میگیرد که در اوایل و اواسط دهه 1990 در شهرهای ونکوور و تورنتو کانادا آغاز شده اند. در حالی که توجه به خلاقیت و ابتکار به ویژه در ایالات متحده امریکا و انگلستان ناشی از رقابت اقتصادی یا نگرانی ها برای باززنده سازی است، چشم انداز زود هنگام ونکوور و تورنتو، موضوع هنر و ابعاد فرهنگی را در این مقوله برجسته کرده است. در گزارش " به سوی شهر خلاق" ونکوور که در سال 1993 تهیه شده است، چشم انداز زیر مطرح است:
شهر خلاق جایی است که احترام هنر، به دلیل اهمیت زیبایی شناختی آن و تواناییش برای پرورش قوه ادراک و ارتباطات است؛ جایی که تنوع فرهنگی غنیمت شمرده شده و بیان خلاقیت به هر شکلی مورد تشویق قرار می گیرد. افراد می توانند در زندگی روزمره خود از فعالیت های خلاق بهره ببرند، هنرها به عنوان یکی از ضرورت های آموزشی مطرح هستند و خلاقیت به عنوان مهارتی قیمتی در عصر اطلاعات شناخته می شود و هنرها نه تنها به دلیل نقش مهمشان در اقتصاد بلکه به دلیل منافع روحی، عقلانی و اجتماعی خود با ارزش محسوب می شوند
روش تحقیق
رویکردی که در این مقاله دنبال می شود رویکرد روش شناسانه است. روش تحقیق کلی ما در این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی است و سعی می شود که در طول فرآیند مقاله پس از شناخت مؤلفه های تأثیر گذار و پتانسیل های طراحی فضای شهری خلاق بتوانیم به خلاقیت شهروندان در راستای توسعه فرهنگی کمک کنیم. روش گردآوری اطلاعات به صورت میدانی با کمک تکنیک های مشاهده و کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی، با استفاده از منابع در دسترس و کتاب ها و مقالات و طرح های پژوهشی می باشد.
شرح کامل روش و ابزار - مشاهده و آزمون، پرسشنامه، مصاحبه، فیشبرداری و غیره - گردآوری دادهها : - 1 گردآوری به روش کتابخانه ای:
· از طریق مطالعه کتب، متون، جزوات و نشریاتی که به هرشکل اطلاعات مورد نیاز ما را در برداشته اند.
- 2 گردآوری به روش میدانی:
· مشاهدات عینی، تهیه نقشه، عکس، هماهنگی با سازمانها، نهادها و ادارات ذیربط که مشاهدات میدانی را تشکیل می دهد.
· جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه با اشخاص که به هرنحوی اطلاعاتی را در زمینه پژوهش در اختیار دارند.
· مراجعه به بانک های اطلاعاتی.
پیشینه تحقیق
اولین بار در سال 1967 "دبور" مبحثی با عنوان "شهر تماشایی یا شهر" نمایش مطرح کرد. نظر او ظهور پیش از موعد ایده ی تلفیق فضای اقتصادی و فرهنگی در مقیاس انسانی- به ویژه در موضوعات ی نظیر فضاهای مولد جدید، مجموعه های فرهنگی و به نمایش در آوردن محیط های بصری که مادر شهرهای اصلی سراسر جهان بسیارند، می باشد
اولین کسی که بحث مناطق و شهرهای خلاق را مطرح کرد، ریچارد فلوریدا است. او در سال 2002 اولین کتاب خود را با عنوان کریتیو کلس - creative class - به چاپ رساند و پس از آن در سال 2005 کتاب دیگری را برای تقویت موضوعش منتشر کرد. در سال 2007 نیز آقای آلن اسکات با استفاده از ادبیاتی که ریچارد فلوریدا مطرح کرده بود، مباحثی را در ارتباط با شهرها و مناطق خلاق مطرح می کند. نظرات او بیشتر پیرامون مباحث زیر می باشد:
چگونه می توانیم مزیت های رقابتی و ظرفیت های موجود در شهرها را به سمت خلاقیت بیشتر پیش ببریم، آیا این امکان وجود دارد؟
چگونه حالا که فهمیدیم مزیت های رقابتی و ظرفیت های خلاقیت در یک شهر و یا منطقه چیست با استفاده از سیاست گذاری های منطقه ای آنها را تقویت کنیم؟
-1 مبانی نظری
1-1 سابقه شهرهای خلاق در ایران و جهان
در جستجوی سابقه شهرهای کشورمان، اسنادی مربوط به نامه ی کمیسیون ملی یونسکو به استانداری فارس را می توان مشاهده کرد که در آن درخواست شده، مقدمات معرفی شیراز به سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل - یونسکو - فراهم شود. در صورت عملی شدن این موضوع شیراز نخستین شهر ایران در مجموعه شهرهای خلاق یونسکو می شود.
برای ثبت نهایی شیراز در بخش ادبیات شهرهای خلاق یونسکو، لازم است ضوابط ویژه ای مانند امکان برگزاری برنامه های هنری و جشنواره های ادبی، انتشارات فعال، واحدهای ادبیات در دانشگاه، کتابخانه و فروشگاه های مهم کتاب بر پا شود. "ادینبرگ" انگلستان نخستین شهری است که در مجموعه شهرهای ادبیات خلاق یونسکو با هدف ایجاد شبکه ای به هم پیوسته از شهرهایی که در هفت موضوع ادبیات، سینما، موسیقی، هنرهای مردمی ، طراحی شهری، اغذیه و هنرهای رسانه ای فعال و تاثیرگذار هستند، اجرا می کند.
به گفته این سازمان، این شبکه به توسعه توانایی های اقتصادی و تنوع فرهنگی شهرهای مختلف جهان کمک می کند.
2-1 تبیین مفهومی مناطق و شهرهای خلاق
شهر خلاق مکانی برای رشد و نمو خلاقیت ها است. شهر خلاق منزلی برای خلاقیت های هنری، نوآوری های علمی وفناورانه و صدای رسای فرهنگ های رو به رشد است .شهری که همه پتانسیل های خلاق خود را جامه ی عمل می پوشاند و پرچم دار فعالیت های فرهنگی و توسعه ای است.
