بخشی از مقاله
چکیده
به منظوربررسی میزان توجه به آموزش های زیست محیطی موجود درکتاب های علوم تجربی پنجم و چهارم دوره ابتدایی این پژوهش صورت گرفته است، روش تحقیق پژوهش حاضر،ازنوع پژوهش توصیفی می باشد. دراین پژوهش ازروش تحلیل محتواستفاده شده است. روش آماری مورد استفاده، آمار توصیفی می باشد وشامل فراوانی، درصدونموداراست. جامعه آماری این تحقیق کتاب علوم تجربی چهارم وپنجم دوره ابتدایی که درسال تحصیلی 90-91 تدریس شده است می باشدنمونه. آماری ،معمولاً درتحلیل محتوا جامعه ونمونه یکی است .وبه همین خاطر به منظورافزایش اعتبار تمام دروس کتاب علوم تجربی چهارم وپنجم دوره ابتدایی مورد بررسی قرارگرفته است.به عبارت دیگر جامعه ونمونه آماری باهم برابر است واحتیاجی به تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری نیست.ابزارتحقیق ،کتاب درسی علوم تجربی چهارم وپنجم دوره ابتدایی می باشد. درنهایت نتایج حاصل ازتجزیه وتحلیل داده ها به شرح زیر است:
باتوجه به نتایج به دست آمده کل مفاهیم موجوددرکتاب علوم تجربی چهارم وپنجم دوره ابتدایی درارتباط با آموزش مسائل زیست محیطی وحفاظت از آن شامل 1133فراوانی می باشد که ازاین مجموع 538 فراوانی مربوط به کتاب علوم چهارم دوره ابتدایی می باشد که ازاین تعداد فراوانی 203فراوانی مربوط به بعد تصویر،20فراوانی مربوط به بعدپرسش و315فراوانی مربوط به بعد متن می باشد . به طورکلی طبق نتایج به دست آمده ازاین تحقیق میزان توجه به مفاهیم زیست محیطی و آموزش آن درکتاب علوم تجربی چهارم دوره ابتدایی با توجه به بعد - تصویر ،پرسش ومتن - %47/ 48 می باشد.میزان تأکید به مسائل زیست محیطی ازبعدتصویردرکتاب علوم تجربی چهارم دوره ابتدایی%37/73وپرسش%3/71 ومتن %58/55 درصد می باشد.
مجموع تعداد فراوانی های موجوددرکتاب علوم تجربی پنجم دوره ابتدایی 595فراوانی می باشد که ازاین تعداد فراوانی 253فراوانی مربوط به بعدتصویرو31فراوانی مربوط به بعدپرسش و411فراوانی مربوط به بعد متن می باشد.به طورکلی میزان توجه به مسائل زیست محیطی وآموزش آن درکتاب علوم تجربی پنجم دوره ابتدایی %58/55 درصد می باشد . باتوجه به نتایج تحقیق میزان توجه به آموزش مسائل زیست محیطی درکتاب علوم تجربی پنجم دوره ابتدایی از بعد تصویر %36/40، پرسش%4/48 و متن %59 می باشد .طبق یافته های تحقیق درباره راه های حفاظت از محیط زیست دراین دوکتاب توجه جدی نشده است که این مسئله توجه مؤلفین وبرنامه ریزان کتب درسی رامی طلبد که محتوای کتاب ها رامورد بازنگری قراردهند.
مقدمه:
در دو ره ای به سر می بر یم که آن را در دورا ن بحرا ن زیست محیطی نا م نها ده اند،چرا که گستر ه دست اندازی انسان برعر صه ها ی محیط زیست در نتیجه رشد روز افزون جمعیت ونیاز به تو سعه درکلیه سطوح اقتصادی و اجتماعی روز به روز ابعا دوسیع تر ی به خو د گر فته ودر اثر بهر ه برداری غیر اصولی وبی رویه از منا بع طبیعی ،خطرا ت جدی تدا وم حیا ط این منا بع راموردتهدیدقرارداد ه است وخسارت جبران نا پذیری بر پیکر ه محیط زیست وارد نموده است .
از آنجا که حفاظت ازمحیط زیست امری همگا نی است ضرورت دارد که همه نهادها و سا زمانهایی که با گروه های انسانی سرو کار دار نداین امرمهم را در برنا مه خودبگنجا نند.امروزه توجه به محیط زیست بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد و باید در جهت روشن کر دن افکار عمومی در زمینه محیط زیست گام اساسی برداشته شود .یکی از را ه ها ی اساسی این امرانعکاس مسائل فوق درمتون درسی مدارس می باشد - یعقوبی ،. - 1382 بنا براین آموزش و پرورش یکی از مهمترین نها دها یی است که می توا ند پا یه گذارومر بی یک جا معه مدنی و احترام به محیط زیست باشد . بدین لحا ظ محتوا ی کتب درس دوره های تحصیلی می تواندبرنامه ها ی اصولی ومنظمی را درجهت هما هنگ کر دن این نیر و ها تنظیم کند طبیعی است که آغاز این را ه جز با شنا خت وآگا هی ازآنچه در پیش روست،امکا ن پذیر نیست.یکی از راه ها ی اساسی این امرانعکاس مسائل فوق درمتون درسی مدارس می باشد - یعقوبی ،. - 1382 بنا براین آموزش و پرورش یکی از مهمترین نها دها یی است که می توا ند پا یه گذار ومر بی یک جا معه مدنی و احترام به محیط زیست باشد .
بدین لحا ظ محتوا ی کتب درسی دوره های تحصیلی می تواندبرنامه ها ی اصولی ومنظمی را درجهت هما هنگ کر دن این نیر و ها تنظیم کند طبیعی است که آغاز این راه جز با شنا خت وآگا هی ازآنچه در پیش روست،امکا ن پذیر نیست.گنجا ند ن مفا هیم زیست محیطی در محتوای کتا ب ها ی درسی بو یژه کتا ب ها ی دو ره ابتدایی با عث می شود که کودکا ن ونوجوا نان نقش فعا ل تری برای گا ه سازی خودودیگران داشته با شد .اهمیت آموزش ها ی زیست محیطی بیشتر به این علت است که هم سو با پیشرفت ها ی بشری در زمینه های مختلف وافزایش جمعیت ،منا بع آلوده کننده محیط زیست افزایش می یا بد وافرادبشربرای زندگی دراین کره خاکی نیازبه این دارندتاآگاهی های لازم رادراین خصوص راکسب نمایندوخودودیگرا ن را ازخطرات زیست محیطی ناشی از استفاده بی رویه ونامعقول ازطبیعت است آگاه نمایند.مسائلی مثل آلودگی آب،هوا ،خاک ،نا بو دی درختان جنگلی،آلودگی صو تی ،کا هش ونابودی منابع دریا یی و...مسائلی هستندکه ایجادکننده آن انسان است ولذاضرورت داردکه به ا نسا ن آموزش های لازم برای حفا ظت محیط زیست ارائه شود تا اوضاع کره زمین ازاینکه هست بدترنشود.
ضرورت واهمیت آموزش های زیست محیطی تاآنجاست که درفرهنگ اصیل ایرانی و آمو زه های مذهبی بر حفا ظت از آب و خا ک وآلوده نکر دن آن وسلا مت محیط زیست تا کید ها ی زیا دی شده است .در قرآن کریم آمده است:»هوأنش کم من الارض واستعمرکم فیها...یعنی اوخدایی است که زمین رابرای شما خلق کردتادرآن به عمران وآبادی بپردازید - سوره هودآیه - - 61 اسلا م ومحیط زیست،جوا دی آملی ،1386،ص،. - 268 به نظرمحقق آموزش ها ی زیست محیطی باید ازخا نه شر وع شودودردبستا ن ومقا طع بعدی ادامه یابدودرواقع بایدفرآیندی مادام العمرباشد،اماچون اساس یادگیری های پایداروماندنی دردوره کودکی ونوجوانی پایه ریزی می شود. بهتر آن است به این ضرورت در این دورا ن پا سخ منا سب داده شود. گنجاندن این آموزش هادرنظام آموزش وپر ورش رسمی کشور یکی از راه هایی است که می توا ن به این ضرورت پاسخ مثبت داد،چراکه اکثرکودکان درکشورما به آموزش ابتدایی دسترسی دارند وهمچنین این افرادازمناطق مختلف فرهنگی،اجتماعی کشوربامسایل گوناگون زیست محیطی خاص خودمی با شد.
