بخشی از مقاله
جایگاه کنترل آلودگی صوتی در تایید نوع خودروهای سواری
چکیده
در بسیاری از بخشهای صنعت،موضوع تأییدیهها و گواهی نامهها به شکل های مختلفی دیده میشود،ولی در مورد وسایل نقلیه جادهای به دلیل تأثیرات زیاد آنها بر ایمنی ،محیط زیست و سلامت جامعه، موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد. برای این شاخه از صنعت همزمان با طراحی، استانداردهای ویژه ای تعریف می شود که رعایت آنها به صورت یک الزام قانونی مطرح است. در این زمینه، فرآیند همولوگیشن که شامل طراحی و اجرای تستها به وسیله واحدهای فنی و آماده سازی گواهیهای مربوطه برای مشتری است نقش مهمی را به عهده دارد. به زبان ساده همولوگیشن در خودرو به معنی تأیید قطعات و مجموعههای خاص در خودرو وانطباق عملکردآنها با مقررات و استانداردهای مربوطه میباشد. آلودگی صوتی یکی از انواع آلودگیهای زیست محیطی است که سلامت و بقای موجودات زنده را تهدید میکند و به مخاطره میافکند. میزان عوارض جسمی و روحی این نوع آلودگی بر انسان بویژه در محیط شهری به اندازهای است که برای آن، استانداردهای فنی و بینالمللی تعیین شده است و دولتها و متولیان شهری اصولا به رعایت آنها ملزم هستند. با توجه به اینکه الودگی صوتی در عصر حاضر یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی بخصوص در کلان شهرها تلقی می شود، لذا در تولید وسایل نقلیه موضوع کنترل آلاینده های صوتی از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. تعیین معیار پذیرش و کنترل سطح صدای بیرونی خودرو در قوانین خودرویی کشور یک الزام قانونی به شمار می آید. دراین مقاله ماهیت آلودگی صوتی ناشی از عملکرد خودروها با توجه به استانداردهای جهانی و ملی موجود مورد بررسی قرار خواهد گرفت .بر اساس استاندارد ملی سطح مجازالودگی صوتی ناشی از سیستم هشدار دهنده شنیداری در خودروها ارائه خواهد شد .همچنین سطح صدای بیرونی خودرو طبق استاندارد ملی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در رابطه با استاندارد جدید کشورهای اروپایی مربوط به سطح صدای ناشی از تایرها در خودرو اشاره مختصری خواهد شد و در نهایت پیشنهاداتی در راستای بهبود سطح صداهای ناشی از خودروها ارائه می گردد.
کلمات کلیدی :آلودگی صوتی، خودرو،تایید نوع ،استاندارد ملی ، همولوگیشن
-1مقدمه:رشد بیرویه جمعیت توأم با افزایش تعداد خودروها ، توسعه صنعتی و تکنولوژی در جهان معاصر، مشکلات زیادی را برای شهرنشینان به ارمغان آورده است که آلودگی محیط زیست یکی از مهمترین پیامدهای آن می باشد.آلودگی صوتی ناشی از تردد خودروها بعنوان یکی از اساسی ترین آلایندههای زیست محیطی در ایجاد اینگونه مشکلات در شهرهای بزرگ سهم بسزایی را به خود اختصاص داده است. آلودگی صوتی با فنآوری و تکنولوژی صنعتی رابطه مستقیم داشته و بعبارت دیگر همزمان با رشد و ارتقای تکنولوژی، مشکل صدا نیز ابعاد گسترده تری یافته و باعث بروز مشکلات بیشتری شده است.
محصولات جدید،اخذ مجوزهای لازم از سازمانهای مربوطه در هر کشور می باشد. در این مرحله خودرو بر اساس قوانین و مقررات کشوری ،منطقه ای و بین المللی تحت آزمونهای قطعه ای و خودرویی قرار می گیرد.در این آزمونها خودرو از نظر ایمنی، عملکردی و زیست محیطی بر اساس استانداردهای تعیین شده صحه گذاری می شود.
با توجه به استانداردهای اجباری 55 گانه خودرویی در کشور ،هر محصول جدید بایستی تحت تست های صحه گذاری قرار گیرد تا مجوزهای لازم جهت فروش و استفاده از این خودرو در داخل کشور صادر گردد. بر اساس ابلاغیه سازمان ملی استاندارد ایران تمامی خودروهایی که در جاده ها و داخل شهرهای کشور تردد می کنند طبق استاندارد های اجباری کشور باید کلیه الزامات مربوط به قوانین فوق را رعایت نمایند.
براساس استانداردهای مذکور، مهمترین استانداردهای اختصاصی مربوط به محیط زیست و آلاینده های صوتی در تایید نوع خودروها در جدول شماره یک آورده شده است :[2]
لذا در این مقاله ابتدا به تعریف مفاهیم همولوگیشن و تایید نوع خودرو پرداخته می شود و سپس بررسی استانداردهای مربوط به آلایندگی صوتی به منظور اخذ گواهی تایید نوع در داخل و خارج از کشور صورت می گیرد.
-2همولوگیشن
فرآیند دستیابی به تاییدیه های معتبر مبنی بر انطباق محصول با استانداردهای الزامی کشور(از طریق تست و بازرسی) همولوگیشن نامیده می شود.این فرآیند شامل تایید نوع1 و انطباق تولید2 می باشد و جهت عرضه محصول به بازار هدف الزامی است. در اروپا،دو سیستم موازی در ارتباط با گواهیهای خودرو و قطعات آن وجود دارد که عبارتند از قوانین 3EU و مقررات .4ECE گواهیهای دریافتی براساس قوانین EU در تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا معتبر میباشند در حالی که مقررات ECE در سراسر اروپا شامل کشورهای EU و اروپای شرقی و همچنین تعدادی از کشورهای غیراروپایی مانند ژاپن مورد پذیرش هستند.
-3 تایید نوع خودرو
تایید نوع به زبان ساده به معنی تأیید نمونههای تولیدی از یک طراحی براساس الزامات و استانداردهای تعیین شده برای محصول میباشد. به این منظور، سیستمهایی مانند EU و ECE به مراجع معتبر در زمینههای تأیید و تست نیاز دارند که قادر به تشخیص انطباق محصول با شرایط مقرر باشند. هر کشور عضو باید چنین منابع معتبری را تعیین نماید. گواهی صادر شده به وسیله هر کدام از آنها، در تمام کشورهای عضو معتبر خواهد بود. چنین مراکزی به شرکتهای گواهیدهنده5 معروف هستند. به عنوان مثال، میتوان شرکتهایی همچون توف6 آلمان و یوتک7 در فرانسه را نام برد. در کشور ما این فعالیت مهم با همکاری شرکت های بازرسی داخلی و سازمان ملی استاندارد ایران انجام می شود. سازمان ملی استاندارد پس از اخذ مدارک و گزارشات تست خودرویی و قطعه ایی گواهی تایید نوع را صادر می کند.
-4 مراحل اخذ تائید نوع
دراروپا خودروهای سواری از قوانین 70/156/EECجهت اخذ تائید نوع پیروی می نمایند. این استاندارد بیانگر عملکرد شرایطی است که یک خودرو باید به طور کامل داشته باشد. هر وضعیتی از خودرو مثل سطح صدا8 و تداخل امواج رادیویی9 و...در یک استاندارد جداگانه بیان شده است که در آن تجهیزات موردنیاز،روشهای تست و محدوده و تعاریف بیان گردیده است. جهت دریافت تائید نوع کلی خودرو10 باید مراحل زیر اجرا گردد.
-1ارزیابی اولیه11
-2انجام تست و دریافت شماره تائیدیه (شکل (1
-3تطابق محصول
مراحل 1 و2 قبل از شروع تولید انبوه انجام گردیده و بعد از طی مرحله 2 گواهی تائید نوع صادر می شود.[3]
در فاصله بین دو دهه اخیر، در اکثر کشورهای جهان توجه خاصی نسبت به مسئله صدا و آلودگی ناشی از آن بوجود آمده که منجر به تدوین آئین نامهها و اجرای قوانین خاص مبارزه با آلودگی صوتی در آن کشورها شده است. در کشور ما نیز اقداماتی در خصوص مبارزه با این آلاینده زیست محیطی آغاز شده که برای دست یابی به شرایط بهینه و بمنظور بررسی و برآورد تاثیرات صدا،دو نوع استاندارد در ایران تعریف شده است:
-1-5 استانداردهای زیست محیطی12
2-5استانداردهای آلایندگی 13
بااستفاده از این استاندارد، میزان ترازهای خروجی منابع ایجاد کننده صدا قابل مقایسه و ارزش یابی میباشد .بر اساس مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست حد مجاز آلودگی صوتی در خودروهای تولید داخل، به شرح ذیل تعیین شده است.
