بخشی از مقاله
بررسی میزان آلودگی خودروهای دیزلی و بنزینی مورداستفاده در حمل و نقل عمومی شهر مشهد 1389
چکیده
مقدمه : آلودگی هوا یکی از معضلات مهم زیست محیطی در دنیای امروز است. منبع اصلی انتشار آلاینده های هوا درعموم شهر ها احتراق سوخت در خودروها شناخته شده و آلودگی زیست محیطی ناشی از آنها از جمله نتایج ناخواسته تکنولوژی و از معضلات شهرهای صنعتی و بزرگ می باشد .اثرات مخرب این آلاینده ها یک تهدید جدی علیه سلامت افراد جامعه و محیط زیست می باشد. از طرف دیگر، با افزایش جمعیت و نیاز مردم جهت استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی وجود یک سیستم حمل ونقل عمومی مطمئن، کارا، تمیز ،سریع ، اقتصادی و باکمترین اثر مخرب زیست محیطی ضروری به نظر میرسد. این پژوهش با هدف بررسی میزان آلودگی خودروهای دیزلی و بنزینی مورد استفاده درحمل و نقل عمومی شهر مشهد در سال1389 انجام گردید.
روش کار : تعدادکل وسائط نقلیه عمومی درون شهری مورد استفاده در شهر مشهد و همچنین تعداد این خودروها به تفکیک نوع سوخت مصرفی در سال 1389 با مراجعه به سازمان شهرداری مشهدو مصاحبه حضوری با مسئولین ذیربط محاسبه گردید و سپس میزان انتشار آلاینده های مختلف بر اساس نوع سوخت مصرفی و میزان مصرف آن با استفاده از مطالعات کتابخانه ای محاسبه شد.
یافته ها :تعداد کل وسائط نقلیه سازمان حمل ونقل عمومی شهر مشهد 16866 خودرو بود که سهم اتوبوس ، مینی بوس و تاکسی از این تعداد به ترتیب برابر با %14 ، %11.9 و %74 می باشد.از کل تاکسی ها ، %18.46 سوخت بنزین و سایر تاکسی ها با سوخت های LPG و CNG می باشند. بیشترین آلاینده تولیدی در بخش خودروهای دیزلی NOXو HC به ترتیب با مقادیر 1098 و 672.7تن در روز و در بخش خودروهای بنزینی COو HC به ترتیب با مقادیر 3.48 و .3 تن در روز بود.
بحث و نتیجه گیری: با توجه به اینکه تحقیقات جهانی در حال پیشرفتی در جهت جایگزینی سوخت های بنزینی و دیزلی با سایر منابع تامین سوخت در حال انجام است توصیه می شود برای کاهش آلاینده ها در سطح شهر از تکنولوژی های وسائط نقلیه پاکتر مثل قطار شهری و وسائط نقلیه الکتریکی بجای خودروهای دیزلی و استفاده از سوخت های جایگزین مثل گاز طبیعی بجای بنزین استفاده گردد. همچنین از رده خارج کردن اتوبوس های با عمر زیاد ، استفاده از فیلترهای ذره ای دیزل و کاتالیزورها می تواند به کاهش تولید آلاینده ها کمک کند.
کلمات کلیدی:آلودگی هوا،خودروهای دیزلی،خودروهای بنزینی،مشهد
مقدمه:
رشد سریع جمعیت یکی از عوامل اصلی و مهم در تراکم و رشد شهرنشینی بخصوص در سال های اخیر است . اساسا با رشد جمعیت ، توسعه شهرها و تبدبل آنها به کلان شهرها و افزایش مهاجرت های مردمی از اطراف به داخل شهرها به افزایش چند برابری جمعیت آنها می انجامد که مشکلات فراوان حمل و نقل را برای جامعه شهری ایجاد می نماید .(1) آلودگی هوا به عنوان یکی از مهم ترین عوامل اثر گذار بر محیط زیست شهری به ویژه در شهرهای بزرگ سبب بروز ناهنجاری ها ، مشکلات و خسارات بسیاری برای ساکنین شهرها شده است. بطوری که برآورد های کارشناسان محیط زیست نشان می دهد 5.7 درصد از مرگ و میر ها در شهر تهران به واسطه آلودگی هوا اتفاق می افتد((2
خودرو ها یکی از منابع اصلی تولید آلاینده های هوا بوده آلودگی زیست محیطی ناشی از آنها از جمله پیامد های ناخواسته تکنولوژی و از معضلات شهر های صنعتی بزرگ می باشد(. (3 وسایل نقلیه موتوری انواع مواد آلاینده سمی هوا مانند NOX,PM,SOX,Pb,CO,HC را در شهر ها منتشر می کنند(.(4 اثرات مخرب آلاینده های خروجی از خودرو ها به عنوان یک تهدید جدی مستمر و فراگیر علیه سلامت افراد جامعه و محیط زیست می باشد و اثرات سوء آن در سلامت افراد محیط زیست بصورت تدریجی و بعضا غیر قابل جبران است .(3)عقب ماندگی ذهنی کودکان ، افزایش مرگ و میر های ناشی از سکته های قلبی و مغزی و ده ها بیماری دیگر به همراه انقراض گونه های گیاهی و جانوری و صدمات اقتصادی و فرهنگی از ابعاد هراس انگیز آلودگی هوای شهر ها حکایت می کند(.(5 تاثیرات مضر افزایش غلظت ذرات معلق و مونواکسید کربن و دیگر آلاینده ها در چندین مطالعه به صورت افزایش پذیرش در بیمارستان و مراجعه به بخش اورژانس برای بیماریهای تنفسی نشان داده شده است. همچنین افزایش پذیرش در بیمارستان برای بیماری های قلبی -عروقی در مطالعات متعدد آمریکایی ، کانادایی و اروپایی مرتبط با آلاینده های معلق و مونواکسید کربن می باشد. این نتایج نشان می دهد که آلودگی هوا نه تنها یک ریسک فاکتور برای بیماری های تنفسی است بلکه برای حوادث قلبی مثل سندرم حاد کرونری و سکته قلبی نیز می باشد . استنشاق هوای آلوده می تواند منجر به حملات حاد قلبی از طریق التنهاب ریه و افزایش انعقادپذیری سیستمیک گردد(.(6بر اساس گزارش بانک جهانی در سال 2005 برآورد خسارت سالیانه آلودگی هوا در ایران نشان می دهد خسارت مرگ و میر ناشی از آلودگی هوای شهری ، سالانه 640 میلیون دلار ،(0.57 درصد از تولید ناخالص داخلی) است ، و بیماری های ناشی از آلودگی هوای شهری نیز سالانه 260 میلیون دلار 0.23) درصد از تولید ناخالص ملی ) به اقتصاد ایران خسارت وارد می نماید(.(7
شهر مشهد از نظر موقعیت استانی ، ملی و فرا منطقه ای دارای امتیازات بالایی است و همین امر موجب جلب تعداد زیادی زائر ، مسافر و جهانگرد می شود ،به عبارت دیگر مشهد در استان خراسان پاسخگوی نیازهای عدیده ای مردم مانند تجاری ، اداری ، نظامی ، آموزشی و فرهنگی سایر شهرها خواهد بود بالاخص نقش نقش زیارتی مشهد هر روز فزونی می یابد و سبب جلب تعداد کثیری زائر خواهد شد در نتیجه با ورود جمعیت غیر ثابت بر تعداد جمعیت شهر افزوده می شود . نقل و انتقال این جمعیت غیر ثابت که توسط وسائط نقلیه صورت خواهد گرفت موجب افزایش آلودگی هوای شهر مشهد می شود. علاوه بر این مشهد به عنوان دومین مادر شهر ایران با کشورهای آسیای مرکزی و خاورمیانه ای ارتباط و همکاری نسبتا زیادی دارد و این امر در توسعه نقش بازرگانی ، آموزشی و فرهنگی سیاحتی آن و گسترش ارتباطش با کشور های مذکور مهم تلقی می شود. این توسعه روی روند گسترش شهر مشهد و افزایش وسائط نقلیه موتوری موثر واقع شده و افزایش تعداد خودروها باعث افزایش آلودگی هوای شهر مشهد می شود. مهم تر اینکه مشهد در سطح ملی به عنوان یک شهر زیارتی و نیمه صنعتی تلقی می شود و از جانب دیگر این شهر حلقه ارتباطی بین کشورهای آسیای مرکزی و سایر شهر های ایران را تشکیل می دهد . این حلقه ارتباطی بر رونق وسائط نقلیه آن می افزاید که آن که مصرف سوخت های فسیلی به مقدار زیاد در خودروها و منتشر شدن گازهای آلاینده بیشتر به داخل جو را موجب می شود.((8از طرف دیگر، با افزایش جمعیت و نیاز مردم جهت استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی وجود یک سیستم حمل ونقل عمومی مطمئن، کارا، تمیز ،سریع ، اقتصادی و باکمترین اثر مخرب زیست محیطی ضروری به نظر میرسد.(1) برای بهبود این وضعیت و ایجاد محیط زیست مطلوب به طوری که انسان شهرنشین را به کمال برساند توجه مستقیم به مدیریت محیط زیست در مناطق شهری امری حتمی است.( .(2 هدف از این مطالعه بررسی میزان آلودگی خودروهای دیزلی و بنزینی مورداستفاده درحمل و نقل عمومی شهر مشهددر سال 1389 می باشد.
روش کار و یافته ها: در این مطالعه که در سال 1389 در شهر مشهد صورت گرفت ، تعداد کل وسائط نقلیه سازمان حمل و نقل عمومی شهر مشهد و همچنین تعداد این خودرو ها به تفکیک نوع سوخت مصرفی با مراجعه به سازمان شهرداری مشهد و مصاحبه حضوری با مسئولین ذیربط محاسبه گردید.
سپس میزان انتشار آلاینده های مختلف با استفاده از مطالعات انجام شده تخمین زده شد .
انتشارات احتراقی : در موتورهای بتزینی و دیزلی، احتراق کامل و یا ناقص سوخت، ترکیب پیچیده ای از آلاینده های گازی و ذره ای که بسیاری از آنها برای سلامتی انسان مضر هستند، تولید می کنند(.(9
ارزیابی آلودگی حاصل از وسائط نقلیه بنزینی:
فاکتور های انتشار آلاینده های مختلف هوا برای وسائط نقلیه بنزینی بدون کنترل طبق جدول شماره 1 می باشد :
جدول شماره 1
منبع : رفرنس 10
بر اساس آمار های سازمان ترافیک شهرداری شهر مشهد ، تعداد تاکسی های درون شهری رسمی و سازمان دهی شده به تفکیک نوع سوخت مصرفی در پایان سال 1389در مشهد به قرار زیر بوده است :
جدول شماره 2
با توجه به جداول 1و 2 میزان هر یک از آلاینده ها در وسائط نقلیه بنزینی بدون کنترل در شهر مشهد به قرار زیر خواهد بود:
محاسبات: پژوهشگر
ارزیابی آلودگی حاصل از وسائط نقلیه دیزلی:
جدول شماره 3 میزان فاکتورهای انتشار برای موتورهای دیزلی را نشان می دهد:
جدول شماره 3
